دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

وظایف دولت و حکومت اسلامی در موضوع بیماری های مسری و فراگیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دفتر فقه معاصر حوزه های علمیه

2 دفتر فقه معاصر

چکیده

جامعه بشری در طول تاریخ با همه گیری‌های متعددی؛ مانند جنگ ها و بلایای طبیعی و بیماری ها مواجه شده که قربانیان فراوانی برجای گذاشته است و همواره عمل کرد قوی و ضعیف دولت ها در مدیریت حوادث در تعداد قربانیان نقش تعیین کننده داشته است، لذا اثبات وظیفه مندی دولت در قبال این حوادث ضروری است. هر چند در برخی از تحقیقات به بعضی از وظایف دولت ها در این زمینه اشاره شده، اما این مقاله با استناد به ادله فقهی، به دنبال اثبات حکم اولی وظایف دولت ها در قبال بیماری های مسری است تا با قطع نظر از ادله حکومتی ولایت فقیه و ... با الهام از ادله وجوب دفع اضطرار و تحصیل مقدمات آن و وجوب اهتمام به امور مسلمین، وظایف دولت‌ها را اثبات کند. نتیجه تحقیق آن که به حکم اولی، بر دولت اسلامی واجب است در زمان درگیری با بیماری های مسری، نسبت به تهیه مقدمات و اقدامات لازم اقدام کند، تمهیدات لازم را بیندیشد و هر کاری که مانع از انتشار بیماری در جامعه است ـ هر چند آن کار منجر به سلب آزادی افراد، تعطیلی اجتماعات و کسب و کار، تعطیلی مراسمات مذهبی شود، ـ انجام دهد، مشکلات اقتصادی و... ناشی از شیوع بیماری را از مردم برطرف کند و در راستای اقدامات مذکور با اخلال گران مقابله و مبارزه نماید.

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم. 
2.    امام خمینی، سیدروح‌الله، تهذیب الاصول، مقرر: جعفر سبحانی، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، بی‌تا.
3.    انصاری، مرتضی بن محمدامین، مطارح الأنظار، قم: مجمع الفکر الإسلامی، 1383.  
4.    تبریزى، جواد‌بن على، إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب، ج3، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1416ق.
5.    جوکار، سیدمهدی، «مبانی فقهی ـ حقوقی تکالیف دولت در وجوب پیش‌گیری و کنترل بیماری‌های مسری»، مجله حقوق پزشکی، ش56، 1400.
6.    حائری اصفهانی، محمدحسین بن عبدالرحیم، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیة، 1404ق.
7.    حرّ عاملی، محمّدبن الحسن، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة:‏، ج5، مشهد مقدس: آستان قدس رضوی7، 1414ق.
8.    حرّ عاملی، محمّدبن الحسن، وسائل الشیعة، ج3، 15، 16و21، قم: مؤسسة آل البیت:‏، 1409ق.
9.    خویی، سیدابوالقاسم، محاضرات فی الاصول، ج4، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی;، 1422ق(ب).
10.    خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الاصول، ج1، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی;، 1422ق(الف).
11.    سبحانی، جعفر، مفاهیم قرآن، ج2، قم: مؤسسه الإمام الصادق7، 1421ق.
12.    سیاه‌بالایی، بهرام، حقوق شهروندان در بیماری‌های مسری با روی‌کردی بر بیماری کرونا، همایش منطقه‌ای پژوهش‌های کاربردی در علوم انسانی و علوم اسلامی، 1398: https://civilica.com/doc/1023005/download.
13.    شیخ صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، عیون أخبار الرضا، ج2، تهران: الجهان، 1378ق.
14.    شیخ طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، ج1و3، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
15.    غریب‌پور، منصور، «تبیین فقهی مسؤولیت دولت در رویارویی با بیماری کرونا»، مجله 
علمی ـ پژوهشی فقه پزشکی، ش42، 1399.
16.    فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، الوافی، ج5، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین7، 1406ق.
17.    فیض‌آبادی، الهام، «بررسی مسؤولیت افراد و دولت در قبال خسارت‌های ویروس کرونا»، فصلنامه رهیافت‌های نوین در مطالعات اسلامی، ش4، پاییز 1399.
18.    کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج2، 3و5، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
19.    کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، قم: دارالرضی (زاهدی)، 1405ق.
20.    مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، ج10، بیروت: دار إحیاء التراث العربیّ، 1403ق.
21.    مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج9، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1404ق.
22.    موسوی بجنوردی، سیدمحمد، علوم اصول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1379.