دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

سطوح امنیت سیاسی و تهدیدات آن در نظام امنیتی اسلام از منظر قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود

2 استادیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

3 گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

یکی از عناصر و مؤلفه‎های یک نظریۀ امنیتی، سطوح امنیت در ابعاد مختلف آن می‎باشد. تاکنون پژوهشی که سطوح امنیت را به ویژه در بُعد سیاسی آن از منظر مبانی اسلامی بررسی کرده باشد، صورت نگرفته است. لذا این پژوهش در صدد است تا سطوح امنیت سیاسی و تهدیدهای آن را در نظام امنیتی اسلام از منظر قرآن و حدیث تبیین نماید. برای دست یابی به این هدف، با استفاده از روش تحلیلی ـ استنباطی، گزاره‎های قرآنی و روایی ناظر بر سطوح امنیت سیاسی و تهدیدات آن، استخراج گردید. یافته‎های این مقاله نشان می‌دهد که در قرآن کریم و روایات اسلامی، گزاره‎هایی یافت می‎شود که از یک سو، بر پنج سطح فردی(خرد)، جامعه‎ای، ملی(متوسط)، منطقه‎ای و بین‎المللی(کلان) امنیت سیاسی در نظام امنیتی اسلام دلالت دارد و از سوی دیگر، نشان می‎دهد که هر یک از سطوح مذکور ممکن است از سوی سطوح دیگر، مورد تهدید وجودی واقع شوند.    

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم.
2.    نهج البلاغه.
3.    ابن‎ابی‎الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج‎البلاغة لإبن ابی‎الحدید، تحقیق محمدابوالفضل ابراهیم، ج16، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، 1404ق.
4.    ابن‎بابویه، محمدبن علی، الخصال، تصحیح علی‎اکبر غفاری، ج1، قم: جامعه مدرسین، 1362.
5.    ابن بابویه، محمدبن علی، عیون اخبار الرضا، ج2، بیروت: الاعلمی للمطبوعات، 1404ق.
6.    افتخاری، اصغر، امنیت، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1390.
7.    انوری، حسن و همکاران، فرهنگ بزرگ سخن، ج1، تهران: سخن، 1382.
8.    بوزان، باری، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1389.
9.    پاینده، ابوالقاسم، نهج‎الفصاحة، تهران: دنیای دانش، 1382.
10.    تسخیری، محمدعلی، «شیوه شهید صدر(رحمه الله) در شناخت مکتب اقتصادی اسلام و پاسخ به منتقدان»، اقتصاد اسلامی، ش10، تابستان، 1382.
11.    تمیمی ‎آمدی، عبدالواحدبن محمد، غررالحکم و دررالکلم، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم: دارالکتاب الاسلامی، 1410ق.
12.    جوهری، اسماعیل ‌بن حماد، معجم الصحاح، ج2، بیروت: دارالمعرفة، 1429ق.
13.    جهان بزرگی، احمد، امنیت در نظام سیاسی اسلام (اصول و مؤلفه‌ها)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388.
14.    حکیم، محمدباقر، تفسیر سورۀ حمد، قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1420ق.
15.    حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر انگلیسی ـ فارسی، ج2، تهران: فرهنگ معاصر، 1378.
16.    ربانی ‎بیرجندی، محمدحسن، «وثوق صدوری و وثوق سندی و دیدگاه‌ها»، مجلۀ فقه، ش19 و20، بهار و تابستان، 1378.
17.    رضایی‎ اصفهانی، محمدعلی، «شیوه‎های تفسیر موضوعی قرآن کریم»، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، سال سوم، ش6، بهار و تابستان، 1388.
18.    شریعتی، روح‎الله، قواعد فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
19.    طباطبایى، محمدحسین، ترجمه المیزان، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1374.
20.    طبرسی، فضل‎بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج4، بیروت: دارالمعرفة، 1406ق.
21.    عبدالله‎خانی، علی، نظریه‎های امنیت، تهران: ابرار معاصر، 1383.
22.    علی‎یاری، حسن، «نظریۀ دولت مطلوب در روایات معصوم7»، پایان‎نامه دکترا، دانشگاه باقرالعلوم7، 1396.
23.    عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج1، تهران، امیر کبیر، 1377.
24.    غلامی، لیلا و علوی‎مهر، حسین، «چیستی تفسیر موضوعی و تفاوت آن به تفسیر قرآن به قرآن»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال دوم، ش8، زمستان 1390.
25.    فراهیدی، خلیل‌ بن احمد، ترتیب کتاب العین، ج1، قم: انتشارات اسوه، 1414ق.
26.    قوام، سیدعبدالعلی، روابط بین‌الملل؛ نظریه‎ها و رویکردها، تهران: سمت، 1390.
27.    کلینى، محمدبن یعقوب، ‏الکافی، ج3، 8 و12، قم: دار الحدیث، 1429ق.
28.    لک‌زایی، نجف، «امنیت متعالیه»، فصلنامه سیاست متعالیه، سال دوم، ش5، تابستان1393.
29.    لیثی ‎واسطی، على‎بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، قم: دار الحدیث، 1376.
30.    مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج22، 23، 32و72، بیروت: دار احیاءالتراث ‎العربی، 1403ق.
31.    محمودی ‎قهساره، محمدعلی، «تبیین نظریۀ قدرت در روایات با تأکید بر احادیث کافی»، پایان‎نامه دکتری، دانشگاه باقرالعلوم7، تابستان، 1396.
32.    مسعودی، عبدالهادی، تفسیر روایی جامع، ج1، قم: دارالحدیث، 1395.
33.    معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، قم: دفتر انتشارات تبلیغات اسلامی، 1379.
34.    معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، ج1، تهران: امیر کبیر، 1360.
35.    مکارم ‎شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج1، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین7، 1368.
36.    مکارم‎ شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج6، 7، 9و17، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1374.
37.    ویلیافر، بل‌دی، درآمدی بر بررسی‌های امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: امیرکبیر، 1390.
38.    هاشمى‎خویى، میرزاحبیب‎الله، حسن‎زاده‎آملی، حسن و کمره‎اى، محمدباقر، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج3، تهران: مکتبة الإسلامیة، 1400ق.
39.    یوسفی، محمدرضا، «بررسی روش آیت الله شهید صدر در کشف مکتب اقتصاد اسلامی»، مجلۀ دین و ارتباطات، ش11و12، پاییز و زمستان، 1379(ب).
40.    یوسفی، احمدعلی، ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1379(الف). 
41.    Hirecson, Jotain. "observers or advocaters; on the political role of security analysis'noradie," journal of international studies, Vol.34, No.3, 1991.
42.    Wolfers Arnold. "National Security as an Ambiguous Symbol," Political Science Quarterly, Vol.67, No.4.Dec, 1952.