دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

امکان سنجی انطباق براندازی نرم نظام اسلامی با جرم افساد فی الارض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری

2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

3 استادیار گروه فقه و حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران

چکیده

براندازی نرم نظام جمهوری اسلامی که در شمار انقلاب های مخملی و رنگی قرار دارد، از مباحث نوظهور در ادبیات فقه سیاسی و جزایی است. شیوه اقدامات براندازان نرم، نوعاً، بهره‎گیری از شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی و تمرکز بر حوزه های اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی، با ترغیب به فساد و اشاعه  آن، تشویش اذهان عمومی و اختلال در نظم عمومی جامعه، با هدف نیل نظام اسلامی به سوی فروپاشی و سرنگونی است. این واقعیت، ضرورت سخن از جرم انگاری براندازی نرم نظام اسلامی را نمایان می سازد. افساد فی الارض، یکی از عناوین مجرمانه‌ای است که مقاله پیش رو، با روی نهادن به مفهوم شناسی و توصیف ویژگی‎های آن، مترصد سنجش امکان انطباق براندازی نرم نظام اسلامی با آن است تا از این رهگذر، به جرم ‎انگاری براندازی نرم نظام اسلامی دست یابد و براندازی نرم نظام اسلامی را یکی از مصادیق و پدیده های مجرمانه نوظهورِ جرم افساد فی الارض، نتیجه گیرد.    

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم.
2.    نهج البلاغه.
3.    آقابابایی، حسین، بررسی فقهی ـ حقوقی جرم براندازی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ2، 1386.
4.    ابن ادریس، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، ج2و3، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ2، 1410ق.
5.    ابن براج، عبد العزیز بن براج، المهذب، ج1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1406ق.
6.    ابن حمزه، محمد بن علی، الوسیلة، قم: کتابخانه مرعشی نجفی، 1408ق.
7.    ابن زهره، حمزة بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسه‌ امام صادق7، 1417ق.
8.    ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج3و12، بیروت: دار الفکر، چ3، 1414ق.
9.    اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، ج5، 13و14، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
10.    انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ5، 1416ق.
11.    انگوتی گلنگدری، محمدرضا، جنگ، نرم جنگ اراده‌ها، تهران: انتشارات آواژه ابریشمی، 1396.
12.    بای، حسینعلی، جرایم علیه امنیت، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1393.
13.    بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج2، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1427ق.
14.    بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
15.    جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چ8، 1381.
16.    جمعی از نویسندگان، گذر از فتنه 88، تهران: حوزه‌ نمایندگی ولی فقیه سپاه، 1388.
17.    جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج22، قم: اسراء، 1399.
18.    حائری طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج16، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1418ق.
19.    حبیب‌زاده، محمدجعفر، محاربه در حقوق کیفری ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1379.
20.    حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة، ج29، بیروت: مؤسسه آل البیت:، چ2، 1412ق.
21.    حسینی شیرازی، سیدمحمد، الفقه، ج48، بیروت: دارالعلوم، چ2، 1988م.
22.    حلبی، تقی‌الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین7، 1403ق.
23.    حویزی، عبدالعلی، تفسیر نور الثقلین، ج1، قم: دار التفسیر، 1383ق.
24.    خوری، سعید، اقرب الموارد، قم: انتشارات اسوه، 1374ق.
25.    دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، ج1و3، تهران: دانشگاه تهران: 1373.
26.    راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم، 1424ق.
27.    رستمی، محمود، فرهنگ واژه‌های نظامی، تهران: انتشارات ایران سبز، چ2، 1386.
28.    زراعت، عباس، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، تهران: انتشارات جنگل، چ2، 1394.
29.    سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج11، بیروت: مؤسسة اهل بیت:، 1409ق.
30.    شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام، ج2و3، قم: مؤسسه‌ معارف اسلامی، 1413ق.
31.    صدوق، محمدبن علی، عیون اخبارالرضا، ج2، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران، 1389(الف).
32.    صدوق، محمد بن علی، الخصال، ج2، قم: نسیم کوثر، 1389(ب).
33.    طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج5، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه‌ طباطبایی، چ5، 1370.
34.    طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج6، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی، چ3، 1416ق.
35.    طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، ج9، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1390ق.
36.    طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج4و10، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، چ4، 1365ق.
37.    طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
38.    طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، ج1و2، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی، چ3، 1378ق.
39.    طوسی، محمد بن حسن، النهایة، بیروت: دارالکتاب العربی، چ2، 1400ق.
40.    عرف، جمال، انقلاب رنگی و جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده‌ مطالعات راهبردی، 1387.
41.    علامه‌ حلّی، حسن بن یوسف، ارشاد الاذهان، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
42.    علامه حلّی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام، ج4، قم: مؤسسه امام صادق7، 1420ق.
43.    علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ2، 1413ق. 
44.    عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج3، تهران: انتشارات امیرکبیر، چ4، 1384.
45.    فاروقی، حارث سلیمان، المعجم القانونی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 2008 م.
46.    فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة (کتاب الحدود)، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار:، چ3، 1422ق.
47.    فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام، ج2، قم: کتابخانه‌ مرعشی نجفی، 1405ق.
48.    فخر المحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، ج4، قم: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1389ق.
49.    فراهیدی، خلیل‌بن احمد، العین، ج7، قم: نشر هجرت، چ2، 1409ق.
50.    فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، تهران: دارالفکر، 1424ق.
51.    فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر صافی، ج2، تهران: مؤسسه الهادی، چ2، 1416ق.
52.    قاضی، ابوالفضل، کلیات حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: دانشگاه تهران، 1368.
53.    قهرمان‌پور، عسکر، دانشنامه قدرت نرم، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1393.
54.    قمی، علی‌بن ابراهیم، تفسیر قمی، ج1، قم: دارالکتاب، چ3، 1404ق.
55.    قمی، علی‌بن محمد، جامع الخلاف و الوفاق، قم: زمینه‌سازان ظهور، 1379ق. 
56.    کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، ج1، تهران: بهنشر، چ2، 1372. 
57.    کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج7، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، چ3، 1407ق.
58.    کیدری، قطب‌الدین، اصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم: مؤسسه‌ امام صادق7، 1416ق.
59.    گلپایگانی، سیدمحمدرضا، الدر المنضود، ج3، قم: دارالقرآن الکریم، 1412ق. 
60.    گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران: چ8، 1380.
61.    مجلسی، محمدباقر، حدود و قصاص و دیات، تحقیق علی فاضل، قم: دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
62.    محمدی گیلانی، محمد، حقوق کیفری در اسلام، تهران: نشر سایه، 1362.
63.    محقق حلی، جعفربن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1و4، تهران: انتشارات استقلال، چ2، 1408ق.
64.    مرعشی شوشتری، سیدمحمدحسن، «محاربه و افساد فی الارض»، ماهنامه دادرسی، ش9، 1377.
65.    مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، ج1، قم: کتابخانه‌ مرعشی نجفی، 1415ق.
66.    مصطفوی، سیدحسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج9، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1402ق.
67.    مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، ج2، قم: انتشارات مدرسه‌ امام علی7، چ2، 1427ق.
68.    منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه، ج1، قم: نشر تفکر، چ2، 1409ق.
69.    امام خمینی، سیدروح‌الله، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1421ق. 
70.    امام خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه‌ تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ5، 1376. 
71.    موسوی خویی، سیدابوالقاسم، صراط النجاة (محشی)، ج1، قم: مکتب نشر المنتخب، 1416ق.
72.    موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج (موسوعة الامام الخویی)، ج41، قم: مؤسسه‌ خویی، 1418ق.
73.    موسوی عاملی، سیدمحمدبن علی، مدارک الاحکام، ج6، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1411ق.
74.    مؤمن، محمد، کلمات سدیده، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
75.    مؤمن، محمد، «کاوشی در مجازات محارب و مفسد فی الارض»، مجله فقه اهل بیت:، ش35، 1382.
76.    نائینی، محمدحسین، تنبیه الامة و تنزیه الملة، تصحیح و تحقیق سیدجواد ورعی، قم: بوستان کتاب، 1388. 
77.    نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج15، 21، 41و43، تهران: کتاب‎فروشی اسلامیه، چ3، 1367ق.
78.    واسطی زبیدی، سیدمحمدمرتضی، تاج العروس، ج5، بیروت: دار الفکر، 1414ق.
79.    وحید خراسانی، حسین، منهاج الصالحین، ج3، قم: مدرسه‌ امام باقر7، چ5، 1328ق.
80.    هاشمی، سیدمحمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج1، تهران: نشر دادگستر، چ3، 1377.
81.    هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، بایسته‌های فقه جزاء، تهران: نشر میزان، 1378.
82.    هاشمی شاهرودی، «محارب کیست، محاربه چیست»، مجله فقه اهل بیت:، سال سوم، ش12، 1376.
83.    هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، «محارب کیست محاربه چیست؟»، مجله فقه اهل بیت:، سال چهارم، ش13، 1377.