2
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد واحد قم .
3
دانشیار ، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، واحد قم ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم ، ایران
چکیده
سرمایه اجتماعی را می توان مجموعه ای از عناصر؛ نظیر انسجام، اعتماد و هنجارها دانست که توجه به آنها می تواند موجب افزایش همکاری افراد با یکدیگر گردد. در تعالیم اسلامی ظرفیتهای بی بدیلی وجود دارد که حکومت اسلامی میتواند از آنها در راستای ارتقای سرمایه اجتماعی بهره جوید و از آنجا که ارتقای سرمایه اجتماعی در جامعه منجر به افزایش امنیت و کاهش بسیاری از آسیبهای اجتماعی میشود، بی توجهی به آنها نیز میتواند بحرانهای محتملی را رقم زده و هزینههای گزافی را بر گرده جامعه تحمیل نماید. این پژوهش بر آن است که با واکاوی در متون اسلامی، شاخصهایی را که منجر به تولید و بازتولید سرمایه اجتماعی میشوند، شناسایی تا با امکانسنجی و کاربست آنها در حکومت اسلامی نتایج مطلوبی حاصل شود. روش تحقیق در این مقاله کیفی و مبتنی بر نظریه زمینهای(گرندد تئوری) است. توجه و کاربست آموزههای اسلامی در عرصههای مختلف فردی و اجتماعی، منجر به قوام و انباشت سرمایه اجتماعی میشود. دستاوردهای پژوهش نیز حاکی از آن است که در بسیاری از تعالیم اسلامی بهطور تلویحی شرح مضامین سرمایه اجتماعی رفته است. ازاینروی، حکومت اسلامی میتواند از آن ظرفیت بی بدیل در راستای تحققبخشیدن به امکان افزایش سرمایه اجتماعی سود جوید.
1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه. 3. ابن عاشور، محمدطاهر، تفسیر التحریر و التنویر، المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420ق. 4. ارسلانمقدم، زینب، «مؤلفههای سرمایه اجتماعی در سیره نبوی»، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکزی، پایگاه اطلاعات علمی ایران(گنج)، ایرانداک، 1394. 5. بحرانی، سیدهاشم، غایة المرام و حجةالخصام فی تعیین الامام من طریق الخام و العام، بیروت: چاپ علی عاشور، 1422ق. 6. برقی، احمدبن محمد، المحاسن، قم: چاپ جلال الدین محدث ارموی، 1331. 7. جعفری، سکینه و میرمقدم، کاظم، «بررسی نقش رهبری خدمتگزار در توسعه سرمایه اجتماعی»، توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، ش 28، تابستان 1392. 8. جوادی آملی، عبدالله، ولایت، فقاهت و عدالت، قم: مرکز نشر اسراء، چ13، 1387. 9. جوکار، محمدمهدی «مؤلفههای قدرت نرم از منظر فقه سیاسی اسلام؛ با تأکید بر وظیفهمندی حکومت در جلب اعتماد مردم»، دانشگاه قم: دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایگاه اطلاعات علمی ایران(گنج)، ایرانداک، 1394. 10. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول9، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1363. 11. خسروانى، علیرضا، تفسیر خسروى، تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران: کتابفروشى اسلامیه، 1390ق. 12. سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، ج1، قم: نشر اسلامی، 1364. 13. شکربیگی، نرگس، «بازتاب سرمایه اجتماعی در قرآن و حدیث»، دانشگاه ایلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایگاه اطلاعات علمی ایران(گنج)، ایرانداک، 1396. 14. شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، 1377. 15. شیخ انصاری، مرتضی بن محمد امین، المکاسب، مترجم: محمدمسعود عباسی، ج1، قم: انتشارات دارالعلم، چ4، 1393. 16. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج1، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1367. 17. علامه حلی، حسن بن یوسف بن علی، تبصرة المتعلمین، مترجم و شارح: علامه حاج شیخ ابوالحسن شعرانی، تهران: چاپ افست اسلامیه، چ3، 1372. 18. فنایی، هادی، «بازخوانش بنیادهای مفهومی سرمایه اجتماعی در متون دینی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی سرمایه اجتماعی بر پایه آموزههای اسلامی، قزوین: دانشگاه بین المللی امام خمینی;، 1398. 19. فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران: 1371. 20. فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیرللرافعی، ج1، بیروت: دارالکتب العلمیّه، 1418ق. 21. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج1، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، 1388 . 22. قرشى بنابى، علیاکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، 1375. 23. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج2، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1407ق. 24. گیدنز، آنتونی، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، مترجم: ناصر موفقیان، تهران: نشر نی، 1378. 25. محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفربن الحسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران: انتشارات استقلال، 1373. 26. محمدی، حسن، «بازشناخت مؤلفههای سرمایه اجتماعی بر اساس روابط افراد با یکدیگر در آموزههای اسلامی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی سرمایه اجتماعی بر پایه آموزه-های اسلامی، قزوین: دانشگاه بین المللی امام خمینی;، 1398. 27. مسلم، ابن حجاج، صحیح مسلم، تدوین توسط نظر بن محمد الفاریابی، ج11، بیجا: دار طیبه، 1427ق. 28. مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1378. 29. مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران: صدرا، 1377. 30. معین، محمّد، فرهنگ معین، ج1، تهران: نشر سرایش، 1384. 31. مکارم شیرازی، ناصر، مدیریت و فرماندهی در اسلام، قم: مطبوعاتی هدف، 1369. 32. میریان، فردوس و صمدانیان، محسن، «هنجارهای اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه»، مجله مطالعات اسلامی، علوم قرآن و حدیث، ش3/82، بهار و تابستان 1388.
بیدخام, مریم, احمدی, سید محمد مهدی, & مرادخانی, احمد. (1401). بررسی فقهی راه کارهای افزایش سرمایه اجتماعی در حکومت اسلامی. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27(1), 163-189.
MLA
مریم بیدخام; سید محمد مهدی احمدی; احمد مرادخانی. "بررسی فقهی راه کارهای افزایش سرمایه اجتماعی در حکومت اسلامی". فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27, 1, 1401, 163-189.
HARVARD
بیدخام, مریم, احمدی, سید محمد مهدی, مرادخانی, احمد. (1401). 'بررسی فقهی راه کارهای افزایش سرمایه اجتماعی در حکومت اسلامی', فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27(1), pp. 163-189.
VANCOUVER
بیدخام, مریم, احمدی, سید محمد مهدی, مرادخانی, احمد. بررسی فقهی راه کارهای افزایش سرمایه اجتماعی در حکومت اسلامی. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 1401; 27(1): 163-189.