دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

ضمانت اجرای کیفری در صیانت از امر به معروف و نهی از منکر در قوانین جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و حقوق جزا

2 دانشیار دانشگاه میبد(استاد راهنما)

3 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آیةالله حائری میبد

چکیده

امر به معروف و نهی از منکر یکی از ارزش‎های اساسی و بنیادی جامعه است که از مهم‎ترین مظاهر جمهوریت و اسلامیت نظام بوده و نیازمند صیانت، ارتقا و شیوع روزافزون در جامعه است و ضامنی جهت سالم‎ماندن جامعه و تثبیت ارزش‎ها و زوال ناهنجاری‎ها در سایه مشارکت فعال و عمومی است. این ارزش اساسی با لحاظ ضوابط به کارگیری ضمانت‎های اجرایی بایستی صیانت شود که یکی از این ضمانت‎ها مداخله کیفری حکومت در صیانت از آن است. مراد از صیانت، مشخصاً تقویت عواملی است که به افراد جامعه انگیزش یا الزام جهت اجرای این فریضه می‎بخشد و زدودن موانع ساختاری و انسانی(مواجهه منفی ناشی از فعل یا ترک فعل) از پیش روی اجرای این فریضه است. بر این اساس، در رابطه تعاملی سه‎گانه بین آمر به معروف و ناهی از منکر، مخاطب و اشخاص ثالث ذی‎ربط بر حسب حق و تکلیف‎شان می‎توان فعل و ترک فعل تعریف نمود و ضمانت اجرایی کیفری نیز معین نمود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی بوده و با مراجعه به منابع کتاب‎خانه‎ای انجام یافته است.    

کلیدواژه‌ها


1.    آزمایش، سیدعلی، «مبانی قانون‌گذاری صحیح»، نشریه نامه مفید، ش46، 1383.
2.    آقابابایی، حسین، «گفتمان فقهی و جرم‌انگاری در حوزه جرایم علیه امنیت ملت و دولت»، نشریه فقه و حقوق، ش5، تابستان 1384.
3.    امام خمینی، سیدروح‌الله، ترجمه تحریرالوسیله(کتاب امر به معروف و نهی از منکر)، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی;، 1392.
4.    انصاری، ولی الله، کلیات حقوق اداری، تهران: نشر میزان، چ4، 1381.
5.    بکاریا، سزار، رساله جرایم و مجازات‌ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، تهران: میزان، 1389.
6.    بوشهری، جعفر، حقوق جزا، تهران: انتشارات شرکت سهامی، 1379.
7.    بهبهانی، آقامحمد، مقامع الفضل، ج2، قم: مؤسسه علامه مجدد، وحید بهبهانی، 1421ق.
8.    جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مقدمه علم حقوق، تهران: نشر گنج دانش، 1383.
9.    خرازیان، مهناز، «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد»، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، ش36، 1386.
10.    دشتی، محمدتقی، «دین‌داری به مثابه حق ـ مصونیت: بررسی و اثبات بعد حق ـ مصونیت دین‎داری با استفاده از نظریات و قواعد اسلام و غرب در چارچوب نظریه هوفلد»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال هفتم، ش4، زمستان 1399.
11.    رحیق اغصان، علی، دانشنامه در علم سیاست، تهران: فرهنگ صبا، 1384
12.    سیفی مازندرانی، علی‎اکبر، دلیل تحریر الوسیلة ـ الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1415ق.
13.    شریعت اصفهانی، فتح‌الله، قاعده لاضرر، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1406ق.
14.    صادقی، محمد و خاکپور، منصور، «موجبات اعطای مجوز اجباری بهره‌برداری از حقوق مالکیت فکری»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره یازدهم، ش4، 1386.
15.    طارمی، سیدجواد، الحاشیة على قوانین الأصول، ج2، تهران: ابراهیم باسمچی، 1306.
16.    عباسی، بیژن، حقوق اداری،تهران: نشر دادگستر، 1389.
17.    عبدالفتاح، عزت، «جرم چیست و معیارهای جرم‌انگاری کدام است؟»، ترجمه اسماعیل رحیمی‎نژاد، نشریه قضایی و حقوقی دادگستری، ش41، 1381.
18.    عمید زنجانی، عباسعلی و موسی‌زاده، ابراهیم، بایسته‌های فقه سیاسی، تهران: انتشارات مجد، 1388.
19.    عمید زنجانی، عباسعلی، درآمدی بر فقه سیاسی، تهران: نشر امیرکبیر، 1383.
20.    غلامی، حسین و رحمانی، محمد، «مختصات تئوریک سیاست جنایی حکومت جمهوری اسلامی ایران (تحلیل مبانی، اصول و مدل-بندی در مقام تئوری(»، پژوهش حقوق کیفری، سال پنجم، ش18، بهار 1396.
21.    قاسم جعفر، محمد انس، الوسیط فی القانون العام، قاهره: الدار الجامعة الجدیدة، 1994م.
22.    قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
23.    کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1377(ب).
24.    کاتوزیان، ناصر، گامی به سوی عدالت، ج1، تهران: نشر دانشگاه تهران، 1378.
25.    کاتوزیان، ناصر، مبانی حقوق عمومی، تهران: نشر دادگستر، 1377(الف).
26.    کعبی، عباس، تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران، تحلیل مبانی اصل هشتم قانون اساسی، تحقیق و تنقیح: مهدی رجایی، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، 1394.
27.    کلارکسون، کریستوفر، تحلیل مبانی حقوق جزا، ترجمه حسین میرمحمدصادقی، تهران: جهاد دانشگاهی شهید بهشتی، 1371.
28.    گسن، رمون، «سیاست‎های جنایی کشورهای غربی»، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، نشریه تحقیقات حقوقی، ش10، 1371.
29.    مازندرانی خواجویی، ملامحمداسماعیل، جامع الشتات، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم: بی‌نا، 1418ق.
30.    محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه بخش جزایی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1391.
31.    مدنی، سیدجلال الدین، مبانی و کلیات علم حقوق، تهران: نشر پایدار، 1385.
32.    مکارم شیرازی، ناصر، تعزیر و گستره آن، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب7، 1383.
33.    منتسکیو، شارل، روح القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی، تهران: نشر امیرکبیر، 1370.
34.    منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، تقریر محمود صلواتی، ج3، قم: تفکر، 1370.
35.    نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر و بابایی، محمدعلی، «جرایم مانع (جرایم بازدارنده)»، مدرس علوم انسانی، ش37،  1383.
36.    ﻧﻘﻴﺒﻲ، ﺳﻴﺪاﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ، ﺧﺴﺎرت ﻣﻌﻨﻮی در ﺣﻘﻮق اﺳﻼم، اﻳﺮان و ﻧﻈﺎم دﻳﮕﺮﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ، 1386. 
37.    Schonsheck, Ionathan. On Criminalization: An Essay in the
Philosophy of the Criminal Law, Netherland, Kluwer Academic Publishers, 1994.
38.    Husak, Douglas. Overcriminalization: The Limits of the Criminal
Law, Oxford University Press, 2008.
Clarkson, C.M.V. Understanding Criminal Law, Fontana Press, 1987.