دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

تبیین سطوح راهبردی منافع دولت اسلامی در سیاست خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد علوم سیاسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

دولت اسلامی ‌سیاست خارجی را در چارچوب منفعت‌گرایی متلازم و به ‌صورت چندسطحی دنبال می‌کند؛ به ‌طوری ‌که بر اساس خصیصه ذاتی تلازم، تأمین بهینه منافع خود را ‌به‌ ویژه در بخش منافع معنوی، در گرو تحقق منافع مشروع سایر ملت‌ها به شکل عادلانه می‌داند. گستره فراگیر منفعت‌گرایی، توان محدود دولت و پیچیدگی‌های موجود در عرصه سیاست خارجی، پیگیری بهینه این راهبرد را با مشکل مواجه کرده و تزاحمات گوناگونی را پیش روی کارگزاران سیاست خارجی قرار می‌دهد و این سؤال اساسی را مطرح می‌کند که دولت اسلامی برای رهایی از تزاحم، منفعت‌گرایی متلازم را در چه سطوحی دنبال می‌کند؟ این پژوهش در پاسخ به این سؤال، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، این انگاره را مطرح می‌کند که سیاست خارجی دولت اسلامی بر اساس الگوی سطح‌بندی ارزش-محور، چهار سطح راهبردی جامعه بشری، امت اسلامی، جامعه ایمانی و سطح حفظ نظام را در سیاست خارجی تعریف می‌کند که با حفظ اولویت، بستر تکاپوهای دولت در حوزه منفعت‌گرایی متلازم در سیاست خارجی قرار می‌گیرد.    

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم.
2.    نهج البلاغه.
3.    امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفة امام، ج15، 16، 19و21، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
4.    امام خمینی، سیدروح‌الله، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1421ق.
5.    امام خمینی، سیدروح‌الله، ولایت ‌فقیه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1376.
6.    بدلیسى، ادریس‌بن‌حسام‌الدین، قانون شاهنشاهى، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب، 1387.
7.    جمعی از محققان، فرهنگ‌نامة اصول فقه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.
8.    جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج10، 11و12، قم: اسراء، 1379.
9.    جوادی آملی، عبدالله، ولایت‌ فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء، 1389.
10.    خامنه‎ای، سیدعلی، لوح فشرده حدیث ولایت: مجموعه بیانات مقام معظم رهبری: 
http: //farsi.khamenei:ir/speech-content
11.    خوری الشرتونی اللبنانی، سعید، اقرب‌ الموارد، ج1، قم: مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1403ق.
12.    خوئی، سیدابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، تقریر محمداسحاق الفیاض، ج4، قم: انتشارات جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1378.
13.    دهقانی فیروزآبادی، جلال، «نظریة اسلامی سیاست خارجی: چارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، روابط خارجی، ش9، 1390.
14.    دویچ، کارل و رابرت کوهن، جوزف نای، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمة وحید بزرگی، تهران: ماجد، 1375.
15.    زرین‌کوب، عبدالحسین، کارنامة اسلام، تهران: امیرکبیر، 1376.
16.    شهرزورى، شمس‌الدین، رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقائق الربانیة، تهران: مؤسسة حکمت و فلسفة ایران، 1383.
17.    شهید بهشتی، سیدمحمدحسین، مبانی نظری قانون اساسی، تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های دکتر بهشتی، 1390.
18.    شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، ج2، قم: کنگرة شیخ انصاری، 1415ق.
19.    صدرالمتألهین شیرازى، محمدبن‌ابراهیم صدرالدین، ‏تفسیر القرآن الکریم، ج4، قم: بیدار، 1366.
20.    طباطبایی، سیدمحمدحسین، شیعه: مجموعه مذاکرات با پرفسور هانرى کربن، به ‌کوشش هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب، 1387.
21.    طوسی، محمدبن‌محمد نصیرالدین، اخلاق ناصری، تهران: انتشارات علمیة اسلامیه، 1413ق.
22.    طوسی، محمدبن‌محمد نصیرالدین، النهایة، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400ق.
23.    فارابی، ابونصر، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، تحقیق دکتر على بوملحم‏، بیروت: مکتبة الهلال، 1995م.
24.    فارابی، ابونصر، الجمع بین رأى الحکیمین، تحقیق دکتر البیر نصرى نادر، تهران: انتشارات الزهراء، 1405ق.
25.    کلینتون، دیوید دبلیو، دو رویة منفعت ملی، ترجمة اصغر افتخاری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1379.
26.    کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، الکافی، ج2، تهران: اسلامیه، 1365.
27.    گارده، لویی، اسلام، دین و امت، ترجمه رضا مشایخی، تهران: سهامی انتشار، 1352.
28.    مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1384.
29.    مصباح یزدی، محمدتقی، پیام مولا از بستر شهادت، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1388(الف).
30.    مصباح یزدی، محمدتقی، پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1388(ب).
31.    مصباح یزدی، محمدتقی، نظریة حقوقی اسلام، ج2، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی;،  1391.
32.    مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج2و16، تهران: انتشارات صدرا، 1377.
33.    مظفر، محمدرضا، اصول فقه، ترجمة محسن غرویان و علی شیروانی، ج2، قم: دارالفکر، 1384.
34.    مقتدر، هوشنگ، «مسائل سیاست خارجی ایران»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش22، 1360.
35.    مهوری، محمدحسین، «حفظ نظام»، فصلنامة حکومت اسلامی، ش20، 1380‌.
36.    مورگنتا، هانس جی، سیاست میان ملت‌ها، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1374.
37.    نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تدوین دباغ حیدر، ج21، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1393.
38.    نراقی، احمدبن‌محمدمهدی، عواید الایام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم، 1417ق.
39.    هونتزینگر، ژاک، درآمدی بر روابط بین‌الملل، ترجمة عباس آگاهی، مشهد مقدس: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی7، 1368.