دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة
چکیده
مثلث الزامی عزّت، حکمت و مصلحت به عنوان چارچوب و خط مشی حاکم بر تعاملات بینالمللی دولت اسلامی، از جمله مباحث مطرح در فقه سیاسی است و علیرغم تأکیدات فراوان بر آن، مبانی فقهی این سنجهها و تبیین نسبت آنها با هم، چندان هویدا نیست؛ به جهت آنکه تحقیقی موسّع و یکپارچه در این باره صورت نگرفته است! ازاینرو، پرسش از مبانی فقهی سنجههای عزّت، حکمت و مصلحت و نسبتشان با هم در تعاملات بینالمللی دولت اسلامی، مسألهای است که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است. با تکیه بر تحلیلِ برآمده از داوری عقل و در پرتو آموزههای وحیانی، سنجههای مذکور به عنوان بنیادیترین اصول و ضوابط در عرصه تعاملات بینالمللی، بعد از مبانی نظری و معرفتی اثبات میشود و اهمیت و جایگاه اصل عزّت از استواری آن در نوک هِرم و بر پایه دو اصل حکمت و مصلحت حکایت دارد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین و تحلیل مبانی فقهی عزّت، حکمت و مصلحت و گستره دلالی آن انجام شده و نیل به این مَقصد در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقهی با گردآوری دادههای کتابخانهای میسّر است که نتیجه آن، تحلیل مستندات فقهی سنجههای مذکور و تبیین نسبت آنها با هم است.
1. قرآن کریم. 2. آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، تهران: نشر نی، چ7، 1385. 3. ابن شهر آشوب، مناقب آل أبیطالب7، ج3، بیروت: انتشارات دارالاضواء، 1412ق. 4. ابن فارس، معجم مقائیس اللغة، ج3، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1404ق. 5. بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیة، ج1، قم: دلیل ما، 1382. 6. بروجردی، سید حسین، الحاشیة علی الکفایة، ج1، قم: انصاریان، بیتا. 7. حرّ عاملی، محمد حسن، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج3، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق. 8. حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، قم: بی نا، 1413ق، 9. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین7، مورخ14/3/1391و3/2/1394. 10. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار با مسؤولان وزارت امور خارجه، مورخ18/4/1370. 11. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار با سفرا و رؤسای نمایندگیهای سیاسی ایران در خارج از کشور، مورخ7/10/1390. 12. خامنهای، سیدعلی، دیدار با روحانیون و مبلغان در آستانه ماه محرم، مورخ26/2/1375. 13. خرازی، سیدمحسن، «زراعة الاعضاء»، مجله فقه اهل البیت:، ش19، پاییز1379. 14. خمینی، سیدمصطفی، تحریرات فی الأصول، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، بیتا. 15. خویی، سیدابوالقاسم، دراسات فی علم الأصول، ج4، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، بیتا(الف). 16. خویی، سیدابوالقاسم، محاضرات فی أصول الفقه، قم: انصاریان، بیتا(ب). 17. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار العلم، 1412ق. 18. شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب نکاح، ج12، قم: مؤسسة پژوهشی رأیپرداز، 1419ق. 19. صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق. 20. طوسی، محمد بن الحسن، الفهرست، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة، بیتا. 21. طوسی، محمد بن الحسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج1، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة، 1378ق. 22. علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، مشهد مقدس: نشر آستان قدس، 1381. 23. علی بابایی، علیرضا، فرهنگ سیاسی آرش، تهران: نشر آشیان، 1384. 24. علیدوست، ابوالقاسم، فقه و مصلحت، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388. 25. عمید زنجانی، عباسعلی، درآمدی بر فقه سیاسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1383. 26. عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، حقوق معاهدات بینالمللی و دیپلماسی در اسلام، تهران: انتشارات سمت، چ6، 1388. 27. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج3، بیروت: دار الهجرة، 1409ق. 28. فرهوش، محمد، مهکام، رضا و همت بناری، علی، «جایگاه و مؤلفههای عزت نفس در قرآن و روایات»، مجله معرفت، ش239، آبان1396. 29. قاضی، ابوالفضل، بایستههای حقوق اساسی، تهران: نشر دادگستر، چ4، 1378. 30. کاشانی، ابوبکر، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، ج2، بیروت: دار الکتب العلمیة، چ2، 1406ق. 31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3و5، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق. 32. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج6، تهران: مؤسسة الطباعة و النشر، 1416ق. 33. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج15، قم: دارالکتب الإسلامیة، 1371. 34. ملک افضلی، محسن و دیگران، «مفهوم نظام و کاربرد آن در فقه و اصول»، مجله فقه و اصول، ش88، بهار1391. 35. مهدوی، حسن، سهل بن زیاد در آیینه علم رجال، قم: مرکز فقه الائمة الأطهار:، 1392. 36. نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، بیتا. 37. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، ج21، 22و40، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1369.