جامعه گرایی با محوریت عرفان اسلامی در اندیشه امام خمینی

کاظمیان سورکی, ابوذر; رودگر, محمدجواد; ابراهیمی پور, قاسم

جامعه گرایی با محوریت عرفان اسلامی در اندیشه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه آزاد واحد قم

² دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهش گاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

³ دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

عرفان امام ‌خمینی علاوه بر بُعد فردی، روی کردی برون‌گرا و اجتماعی دارد و براساس اعتقاد امام، سالک در اسفار اربعه، وقتی به سفر چهارم راه یابد، حضرت حق را به‌خوبی شناخته و خودش آینه‌ تمام‌نمای حق می‌گردد و هم چنین به حقایق اشیا و استعدادهای افراد، آگاه و نحوه ارتقا و رشد آن‌ها را دانسته و تکامل آن ها را وظیفه‌ خود می‌داند. امام با توجه به مبانی عرفان اسلامی، توحید و موحد به جامعه‌سازی خاص خود می‌پردازد که جامعه‌ توحیدی است. از شاخصه‌ها و پیامدهای جامعه توحیدی می‌توان به وحدت، قدرت و آزادی اشاره کرد. در وحدت با توجه به این که عرفان ساحت ظاهر و باطن است و در بطن خود شریعت و برهان را داراست و از طرفی موضوع آن خداوند است، می‌تواند یک زبان مشترک را ایجاد کند. در مقوله قدرت با توجه به ذات لایتناهی حق‌تعالی که دارای قیومیت کامل بوده و هیچ وجود بالذاتی در مقابل آن معنا نمی‌یابد، سالک به ‌واسطه‌ تمسک به این قدرت در مقابل تمام ابرقدرت ها ایستاده و قدرت های دنیوی را پوچ و نابودشدنی بیان می‌دارد. در مقوله‌ آزادی، در عین عبودیت الهی، نوعی آزادی، برای سالک به ارمغان می‌آید و هرچه توحید در فرد پررنگ‌تر و اطمینان قلبی در او مستحکم‌تر باشد، آزادی‌طلب‌تر و عدالت خواه‌تر می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آشتیانی، مقدمه مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چ6، 1386.
4. آقابخشی، علی، افشاری، مینو، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار، 1383.
5. آملی، سید حیدر، جامع الأسرار و منبع الأنوار، تهران: مرکز انتشارات علمى و فرهنگى وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالى، 1368.
6. ابن ترکه، صائن الدین على بن ترکه، تمهید القواعد، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى، 1360.
7. امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، ج21، 20، 19، 18، 16، 14، 13، 11، 10، 9، 8، 7، 5و4، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، 1378.
8. امام خمینی، سیدروح‌الله، مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ6، 1368.
9. امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل(طبع جدید)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ12، 1387.
10. امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ4، 1374.
11. امام خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة (آداب نماز)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چ16، 1388(الف).
12. امام خمینی، سیدروح‌الله، جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ـ تهران: چ18، 1387.
13. امینی‌نژاد، علی، حکمت عرفانی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چ3، 1394.
14. جعفری، محمدتقی، عرفان اسلامی، تهران: نشر کرامت، بی‌تا.
15. جوادی آملی، عبدالله، بنیان مرصوص، قم: انتشارات اسراء، چ8، 1384.
16. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، تهران: مرکز فرهنگی رجاء، 1367.
17. جمشیدی، محمد حسین، اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: پژوهش‌کده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1384.
18. دلیر، بهرام، فلسفه عرفان سیاسی، تهران: انتشارات پژوهش‌گاه و اندیشه اسلامی، 1393.
19. قیصری، داود، شرح فصوص الحکم(القیصرى)، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1375.
20. مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، تهران: انتشارات صدرا، چ63، 1393.
21. یزادن‌پناه، سیدیدالله، فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت، تهران: انتشارات عروج، وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ2، 1397.
22. یزادن‌پناه، سیدیدالله، مبانی اصول و عرفان نظری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1388.