دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

جایگاه سرمایۀ اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشۀ امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

احیای تمدن اسلامی با توجه به مقتضیات زمان و مکان در دورۀ معاصر به‎ عنوان یکی از مهم ترین آرمان‎های انقلاب اسلامی ایران و بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام محسوب می‎شود. یکی از موضوعات مرتبط با مباحث تمدنی، رابطه‎ای است که تمدن با سرمایۀ اجتماعی دارد. مراجعه به دیدگاه علما و اندیشمندان اسلامی می‎تواند در این باره راه گشا باشد. در این میان، دیدگاه امام خمینی  به‎ عنوان رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران در بارۀ تمدن نوین اسلامی و رابطۀ آن با سرمایۀ اجتماعی از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. لذا ضروری است دیدگاه ایشان در این موضوع مورد توجه قرار گیرد. مقالۀ حاضر درصدد است تا جایگاه سرمایۀ اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی را در اندیشۀ امام خمینی تبیین نماید. برای رسیدن به این هدف نیز از روش تحلیلی استنباطی استفاده شده است. از جملۀ یافته‎های مقاله حاضر این است که در اندیشۀ امام خمینی رابطۀ معناداری میان تحقق تمدن نوین اسلامی و سرمایۀ اجتماعی وجود دارد؛ به گونه‎ای که وجود سرمایۀ اجتماعی و افزایش سطح آن در جامعه نقش به‌سزایی در ایجاد هم‌کاری و هم‌دلی در جهت تحقق اهداف نظام اسلامی به‌ویژه شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دارد. 

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. آراسته خو، محمد، نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی ـ اجتماعی، تهران: گستره، 1369.
3. ابوالحسنی، سیدرحیم، «کارکردهای سیاسی سرمایۀ اجتماعی؛ سرمایۀ اجتماعی و سیاست»، سیاست جهانی، سال دوم، ش4، زمستان 1392.
4. افسری، علی و علیزاده، امیرخادم، «تأثیر آموزه‎های اعتقادی و اخلاقی اسلام بر سرمایه اجتماعی مسلمانان جهان (با تأکید بر شاخص اعتماد تعمیم یافته)»، فصلنامه پژوهش‎های رشد و توسعه اقتصادی، سال ششم، ش23، تابستان1395.
5. امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ59، 1394.
6. امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفۀ امام، ج1، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11، 12، 16، 20و21، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
7. امام خمینی، سیدروح‌الله، کشف اسرار، قم: آزادى، بى‏تا.
8. امام خمینی، سیدروح‌الله، وصیت نامه سیاسی ـ الهی امام خمینی;، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1380.
9. امام‎جمعه‎زاده، سیدجواد و مهرابی‎کوشکی، راضیه، «الگوی اعتماد سیاسی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی; با استفاده از تئوری زمینه‎ای(GT)»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، ش42، پاییز1394.
10. تاجبخش، کیان، سرمایۀ اجتماعی(اعتماد، دموکراسی و توسعه)، ترجمۀ افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه، 1384.
11. خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی، 9/2/1392.
12. خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی، 23/7/1391.
13. خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، 6/8/1383.
14. خرمشاد، محمدباقر، «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، راهبرد فرهنگ، ش23، پاییز1392.
15. خضری، محمد، «دولت و سرمایۀ اجتماعی»، مطالعات راهبردی، سال نهم، ش31، بهار1385.
16. دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمۀ احمد آرام، ج1، تهران: سینا، 1331.
17. دورانت، ویل، مشرق زمین گاهوارۀ تمدن، ترجمۀ احمد آرام، تهران: اقبال، 1337.
18. زمانی ‎محجوب، حبیب، «بایسته‎های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی;»، پژوهش‎های سیاست اسلامی، سال چهارم، ش9، بهار و تابستان 1395.
19. شریفیان ثانی، مریم، «سرمایه اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری»، رفاه اجتماعی، سال اول، ش2، زمستان1380.
20. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج1، تهران: امیرکبیر، چ8، 1371.
21. فراهیدی، خلیل، ترتیب کتاب العین، ج1و3، قم: اسوه، 1414ق.
22. فرمهینی فراهانی، محسن، «الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی»، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال هفدهم، ش67، پاییز 1395.
23. فوزی، یحیی، اندیشۀ سیاسی امام خمینی، قم: نشر معارف، 1389.
24. گن‎ذیر، ایرنه، کارگردانی دگرگونی سیاسی در جهان سوم، ترجمۀ احمد تدین، تهران: نشر سفیر، 1369.
25. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج1، تهران: امیرکبیر، چ4، 1360.
26. وینر، مایرون و دیگران، نوسازی جامعه، ترجمۀ رحمت‎الله مقدم ‎مراغه‌ای، تهران: انتشارات فرانکلین، 1350.
27. Baylis, John. & Smith, Steve, Globalization of World Politics, London: Oxford University Press, 1997.
28. Kaasa, Anneli, “Effects of Different Dimensions of Social Capital on Innovative Activity: Evidence from Europe at the Regional Level”. Journal of Tartu, Technovation, No.29, 2009.
29. Parts, Eve, “The Dynamics and Determinants of Social Capital in the European Union and Neighbouring Countries”. XXI International Conference on Economic Policy in EU States – year2013, University of Tartu and Tallinn Technical University, Janeda, Estonia, June2013.
30. Putnam, Robert.D, ʻʻBowling Alone: America's Declining Social Capital” Journal of Democracy, No.6, 1995.