دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

بررسی فقهی حکم ارسال پارازیت بر امواج ماهواره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح چهار (دکتری)، حوزه علمیه قم، قم، ایران

2 استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

پارازیت که غالباً در خصوص اختلالات ماهواره‌ای از آن یاد می‌شود، به عنوان یکی از روش‌های جلوگیری از دریافت امواجِ تلویزیون‌های ماهواره‌ای به کار گرفته می‌شود. این مقاله در بررسی فقهیِ این موضوع، به‌ دنبال پاسخ به این سؤالات است که: «ادله جواز ارسال پارازیت کدامند؟ شرایط این حکم چیست؟ در خصوص ضررهای احتمالیِ نوعِ مضرّ پارازیت، چه حکمی جریان می‌یابد؟ نقش حاکم اسلامی چگونه است؟».
این پژوهش که با گردآوری اطلاعات و داده‌ها از طریق منابع نوشتاری و مکتوب، سامانه‌های رایانه‌ای و نرم‌افزارهای علمی با روش داده‌پردازیِ توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است، پس از بیان اقوال و بررسی ادله، به این نتیجه رسیده که دلیلِ وجوب ارسال پارازیت برای جلوگیری از فساد، نهی از منکر است؛ آن ‌هم منوط به عدم ضرر. بنابراین، در ضررهای احتمالیِ پارازیت، با کمک دلیل لاضرر، وجوبِ نهی از منکر برداشته شده و حتی طبق مبنای امام خمینی، حرام خواهد بود؛ البته در مواردِ اهمیت و لزوم نهی از منکر، صرفاً با اذن و تشخیص امام معصوم یا نایب او ممکن است.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. ابن اثیر، مبارک بن محمد‌ جزرى، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر‌، ج1، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، بی‌تا‌.
3. احسایی، ابن ابی جمهور، محمد بن علی، الأقطاب الفقهیة علی مذهب الإمامیة ـ درر اللآلئ العمادیة فی الأحادیث الفقهیة، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، 1410ق.
4. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1425ق.
5. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج8، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
6. آریان‌پور، منوچهر و دلگشایی، بهرام، فرهنگ پیشرو آریان‌پور، ج4، تهران: جهان رایانه، 1377.
7. ام. برکو، ری و دیگران، مدیریت ارتباطات، مترجم: سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1380.
8. امام خمینى، سید روح اللّه‌، الرسائل، ج1، قم: اسماعیلیان، 1385ق.
9. امام خمینی، سید روح اللّه، تحریر الوسیلة، ج1، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، بی‎تا.
10. انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الأصول، ج2، قم: مجمع الفکر الاسلامی، بی‌تا.
11. انصاری، مرتضی بن محمد امین، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، ج1، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
12. ایروانی، علی بن عبد الحسین نجفی، حاشیة المکاسب، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406ق.
13. بحرانی، آل عصفور، حسین بن محمد، سداد العباد و رشاد العباد، قم: کتاب‌فروشی محلاتی، 1421ق.
14. بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج18، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
15. بحرانی، زین الدین، محمد امین، کلمة التقوی، ج4، قم: نشر سید جواد وداعی، 1413ق.
16. تبریزی، جواد بن علی، إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، ج1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1416ق.
17. تجلیل تبریزی، ابو طالب، التعلیقة الاستدلالیة علی تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، 1421ق.
18. جزایری، عبدالله ب‍ن ن‍ورال‍دی‍ن‌، تحفة السنیة فی شرح نخبة المحسنیة، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
19. جمعی از پژوهش‌گران دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تأیید تأثیر پارازیت و امواج الکترومغناطیس بر افزایش ناباروری، 1395، خبرآنلاین: https://www.khabaronline.ir/amp/609140.
20. جمعی از پژوهش‌گران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت:، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، 1423ق.
21. حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج11و16، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
22. حسینی شیرازی، سید محمد، إیصال الطالب إلی المکاسب، ج2، تهران: منشورات اعلمی، بی‎تا.
23. حکیم، سید محمد سعید، منهاج الصالحین، ج2، بیروت: دار الصفوة، 1415ق.
24. حلبی، ابو الصلاح، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتاب‌خانه عمومی امام امیر المؤمنین7، 1403ق.
25. حلّی، جمال الدین، احمد بن محمد اسدی، المهذب البارع فی شرح المختصر، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، 1407ق.
26. خرازی، محسن، «النتجیم و علم النجوم»، فقه اهل بیت: (عربی)، سال6، ش22، 1422ق.
27. خسروپناه، ایرج، پارازیت‌های ماهواره‌ای چه تأثیری بر سلامت انسان دارند؟ 1392، پارسینه: http://www.parsine.com/fa/news/167497.
28. خمینی، سید مصطفی، مستند تحریر الوسیلة، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، بی‌تا.
29. خوانساری، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج3و5، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1405ق.
30. خویی، سید ابو القاسم موسوی، مصباح الفقاهة فی المعاملات (المکاسب المحرمة)، ج1، بی‎جا: بی‌نا، 1426ق.
31. خویی، سید ابو القاسم موسوی، منهاج الصالحین، ج1، قم: نشر مدینة العلم، 1410ق.
32. رحمان زاده، مهدی، پارازیت، قم: پژوهشکده باقرالعلوم7، 1393، بازبینی: 3/12/1398: http://pajoohe.ir/noise-a-35035.aspx.
33. رحمانی، محمد، «بررسی فقهی شرایط امر به معروف و نهی از منکر»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش 3، پاییز1383.
34. روحانی، سید صادق، فقه الصادق7، ج13و14، قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق7، 1412ق.
35. روحانی، سید صادق، منهاج الصالحین، ج2، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
36. روحانی، سید صادق، منهاج الفقاهة، ج1، قم: انوار الهدی، چ5، 1429ق.
37. سبحانی، جعفر، المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، قم: مؤسسه امام صادق7، 1424ق.
38. سبحانی، جعفر، در پاسخ به استفتاء: شفقنا (پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه)، 1393: http://shafaqna.com/persian/services/marjeiats/item/71170.
39. سبزواری، سید عبد الأعلی، ‌مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج15، قم: مؤسسه المنار، 1413ق.
40. سلاّر، حمزة بن عبد العزیز دیلمی، المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی، قم: منشورات الحرمین، 1404ق.
41. شبیری زنجانی، سید موسی، در پاسخ به استفتاء، شفقنا (پایگاه بین‌المللی هم‌کاری‌های خبری شیعه)، 1393: http://shafaqna.com/persian/services/marjeiats/item/71170.
42. شریف کاشانی، ملا حبیب الله، مستقصی مدارک القواعد و منتهی ضوابط الفوائد، قم: چاپ‎خانه علمیه، 1404ق.
43. شریف مرتضی، علی بن حسین، جمل العلم و العمل، نجف اشرف: مطبعة الآداب، 1387ق.
44. شریف مرتضی، علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، ج1، قم: دار القرآن الکریم، 1405ق.
45. شهید اول، محمد بن مکی عاملی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
46. شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، شارح: سید محمد کلانتر، ج3، قم: کتاب‌فروشی داوری، 1410ق.
47. شهیدی تبریزى، میرزا فتاح، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، ج1، تبریز: چاپ‎خانه اطلاعات، 1375ق.
48. صارمی، ابوطالب، تأثیر پارازیت‌ها بر افزایش سقط جنین، 1391، تابناک: http://www.tabnak.ir/fa/news/275401.
49. صافی گلپایگانی، لطف الله، هدایة العباد، ج1، قم: دار القرآن الکریم، 1416ق.
50. صدر، سید محمد، ما وراء الفقه، ج3، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420ق.
51. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، الهدایة فی الأصول و الفروع ـ هدایة المتعلمین، قم: مؤسسه امام هادی7، 1418ق.
52. طباطبایی‌، سید تقی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، ج1، قم: کتاب‌فروشی محلاتی، 1413ق.
53. طباطبایی، سید علی بن محمد، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، ج8، قم: مؤسسه آل البیت:، 1418ق.
54. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، تهران: انتشارات کتاب‌خانه جامع چهل‌ستون، 1375ق.
55. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400ق.
56. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج6، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
57. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، ج9، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق.
58. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
59. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج15، مشهد مقدس: مجمع البحوث الإسلامیة، 1412ق.
60. فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، الرسالة الفخریة فی معرفة النیة، ج2، مشهد مقدس: مجمع البحوث الإسلامیة، 1411ق.
61. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، مفاتیح الشرائع، ج2، قم: انتشارات کتاب‌خانه آیةالله مرعشی نجفی;، بی‌تا.
62. کاشف الغطاء، جعفر بن خضر مالکی، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، ج1و4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1422ق.
63. کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین عاملی، رسائل المحقق الکرکی، ج1، قم: کتاب‌خانه آیةالله مرعشی نجفی (ج1و2) و دفتر نشر اسلامی (ج3)، 1409ق.
64. کلانتر، سید محمد‌، کتاب المکاسب (المحشّی)، ج2، قم: مؤسسه مطبوعاتی دار الکتاب، 1410ق.
65. گلپایگانی، سید محمد رضا موسوی، کتاب القضاء‌، مقرر: سید علی حسینی میلانی، ج1، قم: دار القرآن الکریم، 1413ق.
66. لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ المکاسب المحرمة، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار:، 1427ق.
67. مجلسى، محمد باقر،‌ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:‌، ج79، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر‌، 1410ق.
68. محب الرحمان، محمدمهدی و دیگران، «پژوهشی در حکم فقهی فیلتر»، کاوشی نو در فقه، سال 22، ش4، زمستان1394.
69. محب الرحمان، محمدمهدی، بررسی مبانی فقهی فیلتر، قم: حوزه علمیه قم، 1395.
70. محقق حلّی، نجم الدین، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
71. محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، کفایة الأحکام، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1423ق.
72. مفید بغدادی، محمّد بن محمد بن نعمان عکبری، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید;، 1413ق.
73. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبری، المقنعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1410ق.
74. مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهة ـ کتاب التجارة، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب7، 1426ق.
75. ملک زاده، رضا، پارازیت مضر است، 1397، ایرنا: http://www.irna.ir/fa/News/82522835.
76. منتظری، حسین علی، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج1و3، قم: نشر تفکر، 1415ق.
77. منتظری، حسین علی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج2، قم: نشر تفکر، 1409ق.
78. موسوی اردبیلی، سید عبد الکریم، در پاسخ به استفتاء، شفقنا (پایگاه بین‌المللی هم‌کاری‌های خبری شیعه)، 1393: http://shafaqna.com/persian/services/marjeiats/item/71170
79. موسوی قزوینی، سید علی، ینابیع الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1424ق.
80. میرزای قمّی، گیلانی، ابو القاسم بن محمد حسن، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق.
81. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج21و22، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
82. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج17، قم: مؤسسه آل البیت:، 1415ق.