دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

تحلیل مدیریت منابع عمومی ثروت (انفال) با تأکید بر انفال در حکومت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 دانشگاه علوم و معارف قران کریم

3 کارشناس ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

چکیده

جایگاه تأثیرگذار منابع ثروت و اموال عمومی (انفال) در نگاه وحی و سیره پیامبر اعظم9 و اهل بیت: در مصرف و نیز چگونگی مالکیت آن، از آغاز اسلام تاکنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی بوده است. ازهمین‌رو، مباحثی مانند گونه‌های انفال و نیز کیفیت تصرف و مالکیت آن، همواره محل نزاع و مناقشه فریقین قرار گرفته است. جستار پیش‌ رو با نگاهی تازه، برخی اختلافات فریقین در این باره را مورد واکاوی قرار می‌دهد و در ادامه با نگاهی تطبیقی و مقایسه‌ای به مصادیق انفال در فرهنگ وحیانی و سیره نبوی9 و اهل بیت پاکش:، ضمن رفع تعارض آیات انفال و خمس و دفع شبهه نسخ، دیدگاهی نو و قابل جری در بهره‌گیری از آنها را در حکومت اسلامی تحت اشراف ولی فقیه ارائه خواهد داد. در این نوشته اثبات می‌شود که از نگاه قرآن کریم و سیره نبوی9 و کلام اهل بیت‌:، انفال مربوط به شأن حقوقی پیامبر (نبوت و ولایت) و اهل بیت (امامت و ولایت) است که به جانشینان آنان به عنوان حاکمان اسلامی در جهت تأمین منافع عامه مردم و اداره حکومت انتقال می‌یابند و در عصر غیبت در اختیار ولی فقیه که حکومت، اجرا و اداره جامعه دینی را بر عهده دارد، قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. آلوسى، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى عطیة، ج28، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
3. ابن براج، عبد العزیز، المهذب، ج1، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1406ق.
4. ابن کثیر، اسماعیل، تفسیرالقرآن العظیم، ج4، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
5. ابن منظور، محمد، لسان العرب، ج11، بیروت: دار الصادر، چ3، 1414ق.
6. ابوشبهه، محمد، السیرة النبویة علی ضوءالقرآن والسنة، ج1، دمشق: دار القلم، چ8، 1427ق.
7. امام خمینی، سید روح الله، کتاب البیع، ج3، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، بی‎تا.
8. امام خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ7، 1377.
9. حر عاملی، محمد‌بن‌حسن، وسائل الشیعة، ج3، 9و11، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
10. حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعة، مصحح: محمد صالحی ‌اندیمشکی، ج5، قم: ذوی ‌القربی، چ2، 1392.
11. حلبی شافعی، ابوالفرج، السیرة الحلبیة، ج3، بیروت: دار الکتب العلمیة، چ2، 1425ق.
12. حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، تحقیق مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث، ج5، بی‎جا: مؤسسة آل البیت:، بی‎تا.
13. حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، ج8، قم: مؤسسه آل البیت:، 1419ق‌.
14. حلی، حسن بن یوسف، نهایة الاحکام، بی‎جا: بی‎نا، بی‎تا.
15. خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع لمؤلفة الفقیه سماحة الحجة، ج2، تهران: الناشر مکتبة الصدوق، 1405ق.
16. خیضری، محمد، اللفظ المکرم بخصائص النبی المعظم، ج1، مدینه منوره: دارالبخاری، 1417ق.
17. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دار العلم الدار الشامیة، 1412ق‌.
18. سیدمرتضی، علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، ج1، قم: دار القرآن الکریم، 1405ق.
19. سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیلة، ج1، بی‎جا: بی‎نا، بی‎تا.
20. شافعی، ابن ادریس، الام، ج4، بیروت: دار الفکر، 1400ق.
21. شهید ثانی، زین الدین، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج1، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413ق.
22. شهید صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، مشهد مقدس: دفتر تبلیغات اسلامی خراسان، 1417ق‌.
23. صالحی دمشقی، محمد، سبل الهدی والرشاد، ج4، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1414ق.
24. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج19، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ5، 1417ق.
25. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج9، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چ3، 1372.
26. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج5، تهران: مرتضوی، چ3، 1375.
27. طهطاوی، رفاعه رافع، نهایةالایجاز فی سیرة ساکن الحجاز، قاهرة: دارالذخائر، 2006م .
28. طوسی، ابو جعفر، تهذیب الاحکام، ج4، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
29. طوسی، ابوجعفر، المبسوط، تحقیق سید محمد تقی کشفی، ج2و8، تهران: المکتبة المرتضویة، چ3، 1387.
30. طوسی، ابن حمزة، الوسیلة، بی‎جا: بی‎نا، بی‎تا.
31. فاضل لنکرانی، محمد، الخمس والانفال، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار:، 1423ق.
32. فاضل مقداد، جمال الدین، کنزالعرفان، ج1، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
33. فیومی، احمد، المصباح المنیر، ج2، قم: هجرت، چ2، 1414ق.
34. کلینی، ابوجعفر، الکافی، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
35. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج16، تهران: اسلامیه، بی‌تا.
36. محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق: عبد الحسین بقال محمد علی، ج1، قم: اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
37. محقق داماد، سید محمد، کتاب الخمس، قم: دار الاسراءللنشر، 1418ق.
38. مزنی، اسماعیل، مختصر، بیروت: دارالمعرفة، 1400ق.
39. مشکینی، علی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیة، قم: نشر الهادی، 1400ق.
40. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج20، قم: انتشارات صدرا، بی‌تا.
41. مفید، محمد، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
42. مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع، ج10و13، بیروت: دارالکتب الاسلامیة، 1420ق.
43. مکارم شیرازی، ناصر، الامثل، ج5، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب7، ۱۴۲۱ق.
44. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج23، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374.
45. نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، تحقیق عباس قوچانی، ج16، بیروت: داراحیاءالتراث العربی، چ7، بی‌تا.
46. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج7، قم: مؤسسه آل البیت:، ۱۴۰۸ق.
47. همدانی، رضا بن محمد هادی، مصباح الفقیه، محقق: باقری، محمد، ج14، قم: المؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث، ۱۳۷۶.