دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

ماهیت فقه سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره

2 حقوق، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

همراهی سه رکن «امامت»، «امت» و «دیانت» در ایران به پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی منجر گردید. این انقلاب، موجب شد تا تفکر شیعه در ارکان و اجزاء به صحنه جامعه سیاسی عالم ورود یابد. ازاین رو، شاید بتوان به کمک کلام و فقه، رکن اساسی جامعه شیعه؛ یعنی جایگاه امامت و ولایت را تبیین نموده و از آن دفاع کرد، لکن در اجزای نظام سیاسی و اجتماعی، راهی جز حضور گسترده فقه سیاسی در صحنه عمل نیست. به نظر می رسد که امروزه پرسش اساسی در فقه سیاسی نباید بر امکان حاکمیت فقیه در عصر کنونی باشد، بلکه تبیین چگونگی اعمال این حاکمیت در عرصه اجتماع از اساسی-ترین رسالت‌های فقه سیاسی به شمار می آید. بر این اساس، در این مقاله تلاش بر آن است تا در گام نخست، ضمن ارائة تعریفی از فقه و سیاست، ماهیت فقه سیاسی به صورت مبسوط، مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. آقامهدوی، اصغر و قانع، احمد، گفتارهایی در فقه سیاسی(حکومت، امنیت و فرهنگ)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1390.
3. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، محقق / مصحح: عبدالسلام محمدهارون، ج4، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
4. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، محقق/ مصحح: جمال الدین میردامادى، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع‏‏، 1414ق.
5. امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج12و13، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1379.
6. جعفری، محمدتقی، فلسفه دین، تدوین عبدالله نصری، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ2، 1378.
7. -------------، حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران: بنیاد نهج البلاغه، 1369.
8. جوادی آملی، عبدالله، خمس رسائل، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1363.
9. حسینی زبیدی، محمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، مصحح: هلالی، علی و سیری، علی، ج19، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
10. حق شناس، علی محمد، سامعی، حسین و انتخابی، نرگس، فرهنگ معاصر هزاره، تهران: فرهنگ معاصر، 1381.
11. حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکرة الفقهاء، ج1، قم: مؤسسه آل البیت:، 1373.
12. حلّی، مقدادبن عبدالله، نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الامامیة، ج1، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1403ق.
13. حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر انگلیسی ـ فارسی حییم، تدوین: واحد پژوهش فرهنگ معاصر، تهران: مجموعه فرهنگ های حییم، 1390.
14. خسروپناه، عبدالحسین، تمایزات فقه و فقه سیاسی، به اهتمام علی اصغر نصرتی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
15. دوورژه، موریس، اصول علم سیاست، ترجمة ابوالفضل قاضى، تهران: علمی و فرهنگی، چ8، 1391.
16. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
17. سیدباقری، سیدکاظم، فقه سیاسی شیعه و ساز و کارهای تحول در دوران معاصر، به اهتمام علی اصغر نصرتی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1393.
18. شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، قم: بوستان کتاب، چ2، 1377.
19. (شهید اول)، محمدبن مکی، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، ج1، قم: مؤسسه آل البیت: لاحیاء التراث، 1377.
20. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، رساله سه اصل، تصحیح و تحقیق و مقدمه حسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381.
21. عالم، عبدالرحمن، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی، 1373.
22. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر، چ23، 1381
23. عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج2، تهران: امیرکبیر، 1367.
24. ---------------، تمایزات فقه و فقه سیاسی، به اهتمام علی اصغر نصرتی، قم: بوستان کتاب، 1393.
25. کرکى، على بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1، قم: مؤسسه آل البیت:، چ2، 1414ق.
26. لک زایی، نجف، تمایزات فقه و فقه سیاسی، به اهتمام علی اصغر نصرتی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
27. لوییس، معلوف، المنجد فی اللغة و الأعلام، ج1، بیروت: دارالشرق، باب سین، 1378.
28. مبلغی، احمد، تمایزات فقه و فقه سیاسی، به اهتمام علی اصغر نصرتی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
29. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج9، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.
30. معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، تهران: امیرکبیر، چ4، 1364.
31. نجفى (کاشف الغطاء)، على بن محمدرضابن هادى، باب مدینة العلم، قم: مؤسسه کاشف الغطاء، 1411ق.
32. هیوود، اندرو، سیاست، ترجمة عبدالرحمان عالم، تهران: نشر نی، چ3، 1392.