دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

تألیف قلوب؛ مفهوم، قلمرو و کاربست آن در وضعیت معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس حوزه، استادیار دانشکده حقوق دانشگاه مفید قم

2 پژوهشگر، سطح سه حوزه و استاد مدعو جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

زکات یکی از مهمترین فروعات مالی دین مبین اسلام است که در آن حمایت از اقشار آسیب پذیر و تقویت دین اسلام هدف گذاری شده است. «تألیف قلوب» به عنوان یکی از موارد مصرف زکات، ریشه در قرآن دارد و هدف از پیش بینی این نهاد، همدلی و جست وجوی روابط دوستانه و نیز جلب همکاری در حفظ صلح و امنیت جوامع اسلامی است. مفهوم و قلمرو تألیف قلوب و نیز چگونگی کاربست آن در زمان معاصر از جمله مسائلی است که نیازمند پژوهش است و تحقیق حاضر با رویکرد فقه تطبیقی به این مسائل می-پردازد. برآیند مقاله این است که «تألیف قلوب» مفهومی گسترده دارد که هدف آن از یک سو جلب همدلی افراد صاحب رأی و نفوذ برای همراهی و همکاری با جوامع اسلامی است و از سوی دیگر، تقویت باورهای دینی و مکتبی مسلمانان در آن پیش بینی شده است. جست وجوی راههای همدلی با جوامع اسلامی هم اکنون نیز در قلمروهای صلح و امنیت، دعوت و تبلیغ اسلامی و حمایت از فعالیت های علمی و فرهنگی قابل تطبیق است. 

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج1، قم: مکتب الأعلام الإسلامی، 1404ق.
3. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، ج1، بیروت: دارالفکر، 1404ق.
4. ابن نجیم مصری، زین الدین بن ابراهیم، البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق، ج6، بی جا: بی نا، بی تا.
5. امام خمینی، سیدروحالله، تحریر الوسیلة، ج1، قم: دار العلم، 1409ق.
6. بحرانى، یوسفبن احمدبن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج12، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1405ق.
7. بغدادی، عبدالرحمن شهاب الدین، ارشاد السالک، ج1، بی جا: بی نا، بی تا.
8. تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج1، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 1996م.
9. جصاص، ابوبکراحمدبن علی راضی، أحکام القرآن، تحقیق: عبدالسلام محمدعلی شاهین، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
10. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تحقیق: أحمدعبدالغفور العطار، ج4، بیروت: دارالعلم للملایین، الطبعة الرابعة، 1407ق.
11. حلی، حسنبن یوسفبن مطهر، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج3، قم: انتشارات اسلامى، 1413ق.
12. -------------------، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، تحقیق: الشیخ إبراهیم البهادری، إشراف: جعفر السبحانی، ج1، قم: مؤسسة الإمام الصادق7، 1420ق.
13. -------------------، تذکرة الفقهاء، ج9، قم: مؤسسة آل البیت:، 1414ق.
14. حلی، نجم الدین جعفربن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، تحت اشراف ناصر مکارم شیرازی، ج2، قم: مدرسة الامام امیر المؤمنین7، 1407ق.
15. راغب اصفهانى، حسینبن محمد، المفردات فی غریب القرآن، قم: دارالقلم، 1412ق.
16. زبیدی، محب الدین ابی فیض السیدمحمدمرتضی الحسین الواسطی، تاج العروس، تحقیق: علی شیری، ج12، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1414ق.
17. زحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، ج8، دمشق: دارالفکر، الطبعة الرابعة، 2002م.
18. ---------، الفقه الاسلامی والقضایا المعاصرة، ج2، 3و9، دمشق: دارالفکر، الطبعة الثالثة، 2012م.
19. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج3، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر، بی تا.
20. شرف الدین، سیدعبدالحسین، النص والإجتهاد، تحقیق و تعلیق: أبومجتبى، قم: مطبعة سیدالشهداء7، 1404ق.
21. شهید ثانى، زینالدینبن علىبن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق: سیدمحمد کلانتر، ج2، قم: کتابفروشى داورى، 1410ق.
22. شیرازی، ابواسحاق ابراهیم بن علی بن یوسف، المهذب فی فقه الإمام الشافعی، ج1، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1416ق.
23. صدوق، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی اکبر غفاری، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1408ق.
24. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9، قم: جامعه مدرسین، 1417ق.
25. طوسى، ابوجعفرمحمدبن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتب العربی، 1400ق.
26. عبدالباقی، نعمة، القانون الدولی العام، دراسة مقارنة بین الشریعة الاسلامیة و القانون الوضعی، بیروت: دارالاضواء، 1990م.
27. عراقى، آقاضیاءالدین، شرح تبصرة المتعلمین، تصحیح شیخ محمد حسون، ج3، قم: انتشارات اسلامى، 1414ق.
28. غفیلی، عبدالله بن منصور، نوازل الزکاة، دراسة فقهیة تاصیلیة لمستجدات الزکاة، قطر: وزارة الاوقاف و الشؤون الاسلامیة، 1430ق.
29. فراهیدى، خلیلبن احمد، العین، ج1، قم: نشر هجرت، چ2، 1410ق.
30. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج5، تهران: مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن، 1388.
31. قرضاوی، یوسف، فقه الزکاة دراسة مقارنة لاحکامها و فلسفتها فی ضوء القرآن و السنة، ج2، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة، 1393ق.
32. قرطبی، محمدبن احمد، الجامع الأحکام القرآن، ج8، تهران: ناصر خسرو، 1405ق.
33. قمی، علی بن محمد، جامع الخلاف والوفاق، تحقیق: شیخ حسین حسینی بیرجندی، قم: انتشارات زمینه سازان ظهور، بی تا.
34. کاشانی، أبوبکر، بدائع الصنائع، ج2و7، پاکستان: المکتبة الحبیبیة، 1409ق.
35. کلینى، محمدبن یعقوب، الکافى، ج2، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4، 1406ق.
36. مرداوی، علاءالدین ابوالحسن علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف علی مذهب الإمام احمدبن حنبل، ج3، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1419ق.
37. مروارید، علی اصغر، الینابیع الفقهیة، ج5، بیروت: الدار الإسلامیة، 1410ق.
38. مفید، محمدبن محمد نعمان، المقنعة فی الاصول و الفروع، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
39. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج8، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1382.
40. مهیری، سعیدعبدالله حارب، العلاقات الخارجیة للدولة الاسلامیة، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1995م.
41. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم: بوستان کتاب، 1417ق.
42. نجفى، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تصحیح عباس قوچانى، ج15، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1367.
43. نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج9، قم: مؤسسة آل البیت: لاحیاء التراث، 1416ق.
44. یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج2، بیروت: مؤسسة الأعلمی، 1409ق.
45. Asani, Ali S, A Muslim American Reflects on Pluralism and Islam, Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol, 588, july 2003.
46. OIC/SUM-11/2008/DW/RES/FINAL.
47. OIC/CFM-36/2009/DAWA/DR.RES/FINAL/.
ـ تقریر وقرارات الشؤون الثقافیة والإسلامیة للمؤتمر الإسلامی الحادی والعشرین لوزراء الخارجیة، قرار رقم 32/21 – ث از طریق تارنمای سازمان همکاری اسلامی در دسترس است. http: //www.oic-oci.org
48. OIC/JIA/DW-1/2008REP.DEC.Final, Theme III: Terrorism, extremism, violence and Islamophobia, Para. D.
49. Pieter D, Wezeman and Siemon T, Wezeman, fact sheet, Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), march 2015.