دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

غایات و کارویژه های فقه سیاسی (بر اساس دیدگاه های آیة الله خامنه ای)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه قم و دانشیار و مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه

چکیده

فقه سیاسی بمثابه گرایشی بین رشته‎ای مرتبط با دانش‎های فقه و سیاست، متناسب با زمان اقتدار فقیهان در جامعه و شرایط امکان تحقق حداکثری شریعت در جامعه، کارویژه‎های متفاوتی می‎یابد. بر این اساس، فقه سیاسی، مطابق غایات حداکثری (مشتمل بر امور متعلق به اداره همه‎جانبه جامعه و کشور اسلامی)، کارویژه‎های متعدّدی را متناسب با هدایت جامعه به سوی سعادت و اداره مطلوب جامعه مدّ نظر قرار می‎دهد که از آن میان، می‎توان به اموری چون «تشکیل نظام اسلامی و تحقّق مقرّرات اسلامی در همه عرصه‏های زندگی»، «تحقق رویکرد حکومتی به فقه و سوق‎دادن اجتهاد به جهت اداره مطلوب یک کشور»، «اداره نظام زندگی ملت‌ها»، «پاسخگویی به نیازهای جامعه»، «آبادسازی دنیای بشر» و «بپاداشتن اجتماعات انسانی» اشاره کرد. این تحقیق در راستای فهم مؤلفه‎های اساسی «فقه سیاسی، چون غایات و کارویژه‎ها و ضمن ملاحظه الزامات روزآمد فقه سیاسی در عصر حاضر با بکارگیری روش داده‎بنیاد، بازخوانی دیدگاه‎های آیةالله خامنه‎ای در این خصوص را مدّ نظر قرار داده و کارکردهای جدیدی را برای فقه سیاسی رقم زده در این راستا وظایف متعددی را برعهده آن قرار می‎دهد.

کلیدواژه‌ها


1. نهج البلاغه.
2. آقابخشی، علی، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار، 1379.
3. امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
4. ایزدهی، سید سجاد، نقد نگرش‌های حداقلی در فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1392.
5. جوادى آملى، عبد الله، کلمة حول الفقه و تطوره، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1364.
6. خامنه‌ای، سید علی، بیانات به مناسبت سالگرد رحلت حضرت امام، 14/3/1376.
7. -------------، بیانات در آغاز درس خارج فقه، 31/6/1370.
8. -------------، بیانات در جمع علما و مدرّسان و فضلای حوزه علمیه قم، در خجسته سالروز میلاد حضرت مهدی(عج)، 30/11/1370.
9. -------------، بیانات در خطبه‏های نماز جمعه عاشورای، 19/3/1374.
10. -------------، بیانات در مراسم عمامه‏گذاری طلاب مدرسه عالی شهید مطهری، 20/9/1363.
11. -------------، بیانات در مصاحبه روزنامه کیهان پیرامون مسأله اجتهاد، 4/10/1361.
12. -------------، پیام به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به مناسبت تشکیل شورای سیاستگذاری حوزه، 24/8/1371.
13. -------------، پیام به نخستین کنگره علمى تخصّصى‏ دائرةالمعارف فقه بر مذهب اهل بیت:، 13/11/1372.
14. -------------، درس خارج جلسه: صد و شصت و چهارم، 24/10/1380.
15. -------------، سخنرانی در جمع طلاب و روحانیون، 5/10/1368.
16. -------------، سخنرانی در جمع روحانیت استان باختران، 15/1/1368.
17. -------------، سخنرانی در جمع روحانیون نیشابور، 29/4/1365.
18. -------------، سخنرانی در جمع طلاب، 27/6/1363.
19. -------------، سخنرانی در جمع واحد روحانیت حزب جمهوری اسلامی، 11/12/1362.
20. -------------، سخنرانی در دیدار با جمع کثیری از دانشگاهیان و طلّاب حوزه‏های علمیه، 29/9/1368.
21. -------------، سخنرانی در دیدار با طلاب مدرسه ملامحمد جعفر، همراه با آقای مجتهدی، 2/9/1360.
22. -------------، سخنرانی در مراسم هشتمین سالگرد ارتحال حضرت امام (ره)، 14/3/1376.
23. -------------، درس خارج فقه، جلسه نود و پنجم، سه‏شنبه، 18/7/1379.
24. -------------، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران، 23/4/1368.
25. داﻧﺎﯾﯽ ﻓﺮد، ﺣﺴﻦ، «ﺗﺌﻮریﭘﺮدازی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﯾﮑﺮد اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ: اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزی ﺗﺌﻮری ﺑﻨﯿﺎدی»، ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻮر رﻓﺘﺎر، دوره 12، ش11، تیرماه 1384.
26. سروش، عبدالکریم، قصه ارباب معرفت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، 1373.
27. صدر، سید محمدباقر، همراه با تحول اجتهاد، ترجمه اکبر ثبوت، تهران: روزبه، 1359.
28. فتحعلی، محمود، مباحثی در باب کارآمدی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1382.
29. کاشانى، ملا حبیب الله، منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1428ق.
30. کاشف الغطاء، على بن محمد رضا بن هادى، باب مدینة العلم، بی‌جا: مؤسسه کاشف الغطاء، بی‌تا.
31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج1، تهران: دارالکتب الإسلامیّة، 1407ق.
32. کوه‌کمره‌اى، سید محمد بن على حجت، کتاب البیع، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2، 1409ق.
33. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
34. مکارم شیرازى، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، ج1، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب7، 1427ق.