دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

نیازهای سیاسی معاصر و امکان بازخوانی تشکیکی از دمکراسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

یکی از مهمترین نیازهای سیاسی معاصر، ارائه نظریه موفقی از الگوی سیاسی دولت در زمان حاضر است که مقبولیت و کارآمدی بیشتری داشته باشد. در این زمینه، بازخوانی دمکراسی مبتنی بر مؤلفههای تاریخی، فرهنگی، هویتی، دینی و فلسفی ملل اسلامی، این امکان را به مسلمانان میدهد تا نظام سیاسی بومی شده و در عینحال، برخوردار از ویژگی‎های مطلوب دمکراسیهای جهانی را مورد بازاندیشی و استفاده قرار دهند. در این زمینه، ضمن تأکید بر سیالیت و تشکیکی‎بودن مفهوم دمکراسی، با کنار گذاشتن مؤلفههای منفی دمکراسیهای غربی، ویژگیهای مثبت آنها؛ مانند مشارکت حداکثری مردم در امر حکومت، امکان نقد حکومت، گسترش آزادیهای بیان، انتخابات آزاد و نظایر آن را میتوان بسط داد. در عینحال، در دمکراسی مورد نظر میتوان آموزههای دینی را به عنوان مبنای ارزشی مورد نظر آن، مورد استفاده قرار داد. در این شیوه، دین و آموزههای ارزشی آن، محتوای حکومت مردمسالار و مجموعه دستاوردهای جدید بشری، بهعنوان روش حکومت‎کردن مورد استفاده قرار میگیرند. بنابراین، با نظر به آموزههای اسلامی و با تفسیر شیعی، از مهمترین ویژگیهای دمکراسی بازتعریف‎شده تشکیکی، میتوان به مشارکت واقعی مردم در فرآیند تصمیمگیریهای سیاسی و کاهش شکاف میان مردم و حکومت و توزیع عادلانه قدرت میان همه اقشار جامعه اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


1. آربلاستر، آنتونی، دموکراسی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: آشیان، 1379.
2. آشوری، داریوش، فرهنگ سیاسی، تهران: انتشارات مروارید، چ14، 1368.
3. آقابخشی، علی، افشاری راد، منیره، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر تندر، 1363.
4. ابی داوود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داوود، قاهره: دارالحدیث، 1420ق.
5. احمدی فقیه یزدی، محمد حسین، «اجتهاد و نقش زمان و مکان»، در مجموعه مقالات، اجتهاد و نقش زمان و مکان، ج1، قم: بی‎نا، 1374.
6. ارمه، گی، فرهنگ و دموکراسی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: نشر ققنوس، 1376.
7. امام خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1379.
8. ایازی، سید محمد علی، ملاکات احکام و شیوه‌های استکشاف آنها، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386.
9. بیتهام، دیوید؛ بویل، لوین، دموکراسی چیست؟، ترجمه شهرام نقش تبریزی، تهران: ققنوس، 1376.
10. جونز، و. ت، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1358.
11. رشاد، علی اکبر، دموکراسی قدسی، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1381.
12. عالم، عبدالرحمن، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی، 1373.
13. لوین، آندرو، نظریه لیبرال دموکراسی، ترجمه و تحشیه سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت، 1380.
14. مجتهدزاده، پیروز، دمکراسی و هویت ایرانی، تهران: کویر، 1387.
15. مطهری، مرتضی، پیرامون انقلاب اسلامی، قم: جامعه مدرسین، 1361.
16. -----------، خدمات متقابل اسلام و ایران، قم: انتشارات صدرا، 1369.
17. -----------، اسلام و مقتضیات زمان، ج2، تهران: انتشارات صدرا، 1362.
18. مکفرسون، سی. بی، جهان حقیقی دموکراسی، ترجمه مجید مددی، تهران: نشر البرز، 1369.
19. Melzer, Arthur M. Multiculturalism and American Democracy, University Press of Kansas, 1998.
20. Allen, John L. "Commercial Interests Lust for Cyberspace (Massachusetts Institute of Technology Conference, Democracy and Digital Media)", National Catholic Reporter, Vol. 34, No. 29, 1998.
21. Green, Judith M. Deep Democracy: Diversity, Community, and Transformation, Rowman, 1, 1999.
22. Taylor, Charles, "The Dynamics of Democratic Exclusion", Journal of Democracy, Vol. 9, No. 4, 1998.
23. Young, Iris M. Inclusion and Democracy, New York, Oxford university Press, 2000.
24. Wilson, Patricia A., "Deep Democracy: The Inner Practice of Civic Engagement", Journal of Research Gate, Issue, No. 3, February, 2004.
25. Carter, Neil, The Politics of The Environment: Idea, Activism, Policy, Cambridg Univerity Press, 2001.
26. Keegan, Christofer, Defending Democracy, New York, University of New York, 2005.