دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

آسیب شناسی فعالیت اقتصادی کارگزاران نظام اسلامی از منظر فقه حکومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

قم، مجتمع آموزشعالی فقه

چکیده

سکولاریسم رفتاری مهم ترین عامل ایجاد فساد اقتصادی و محور ایجاد ظلم و ناعدالتی‎های اجتماعی در نظام اسلامی است. در مقام حلّ این مشکل، برای مقابله با فساد اقتصادی کارگزاران، نظارت درونی و بیرونی در قالب اقداماتی نظیر وضع قوانین، نظارت مجلس و ایجاد مؤسسات و مراکز قضایی همواره مورد توجه  بوده است، ولی این قبیل اقدامات مبارزه با معلول است و اساسی نیست. مقاله پیش رو با بهره گیری از شیوه اجتهادی و روش توصیفی ـ تحلیلی به مسأله منشأ فساد اقتصادی  کارگزاران می پردازد، راه کار اساسی برای مقابله ریشه ای با این آسیب خانمان سوز با بازخوانی فقه اهل بیت: و از منظر فقه حکومت و بهره گیری از سیره حکومتی حضرت امیرالمؤمنین، ممنوعیت فعالیت های اقتصادی کارگزاران را به عنوان راه کاری بنیادین برای مبارزه با فساد اقتصادی می داند و بر اساس آن بر این باور است که ممانعت حاکمیت از فعالیت های مالی کارگزاران که به طور طبیعی و معمول به رانت اقتصادی منتهی می شود و ایجاد شکاف بین مناصب دولتی و فعالیت اقتصادی کارگزاران، امری ضروری می باشد.    

کلیدواژه‌ها


1.    آریانپور، عباس، فرهنگ کامل انگلیسی ـ فارسی، ج5، تهران: امیرکبیر، چ5، 1370.
2.    ابن اثیر، عزالدین، اسدالغابة، المحقق: علی محمدمعوض ـ عادل أحمد عبد الموجود، ج5، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق -1994م.
3.    ابن درید، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، ج1، بیروت: دار العلم للملایین، 1987م.
4.    ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج2، قم: نشر علامه، 1379.
5.    ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن بن هبةالله، تاریخ مدینة دمشق، ج42، بیروت: دار الفکر، 1415ق.
6.    ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، تحقیق عبد السلام محمد هارون، ج4، قم: مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
7.    ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج11، بیروت: دار الفکر عام، 1407ق -1986م.
8.    انصاری، مرتضی، القضاء و الشهادات، ج1، قم: مجمع الفکری الاسلامی، 1415ق.
9.    البانی، ناصرالدین، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج8، بیروت: المکتب الاسلامی، چ2، 1405ق.
10.    بریجانیان، ماری، فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی انگلیسی ـ فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ2، 1381.
11.    جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، ج5و6، بیروت ـ لبنان: چ4، 1407ق. 
12.    حسینی عاملی، جواد، مفتاح الکرامة فی شرح القواعد العلامة، ج10، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1419ق. 
13.    حلی، حسن بن مطهر، تحریر الاحکام، ج5، مشهد مقدس: مؤسسه آل البیت:، بی‌تا.
14.    حلی، حسن بن مطهر، قواعد الااحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، مؤسسه نشر اسلامی، چ4، 1399.
15.    حلی، حسن به مطهر، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، ج2، قم: جامعه مدرسین، ۱۴۱۰ق.
16.    خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در آغاز درس خارج، 31/6/1370.
17.    خسروپناه، عبدالحسین، مسائل جدید کلامی، ج1، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی9، چ3، 1389.
18.    زید بن علی7، مسند زید بن علی، ج1، بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة، بی-تا.
19.    سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام، ج28، قم: دار التفسیر، 1388.
20.    شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چ2، 1417ق.
21.    شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد، مسالک الافهام، ج13، قم: بنیاد معارف اسلامی، 1383. 
22.    صمیری بحرانی، مفلح بن حسن بن رشید بن صلاح، غایة المرام فی شرح شرایع الاسلام، ج4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1414ق.
23.    طبری، محب الدین، ذخائر العقبی، ج1، قم: مؤسسه‌ دار الکتاب الإسلامى، 1428ق-2007م.  
24.    طریحی، فخرالدین بن محمدعلی، مجمع البحرین، ج6، تهران: مکتبة المرتضویة، 1375.
25.    طوسی، ابوجعفر، المبسوط فی فقه الامامیة، ج8، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1422ق.
26.    طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم: دار الثقافة، 1414ق.
27.    طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ج8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
28.    ظاهر، عادل، الأسس الفلسفیة للعلمانیة، بیروت: دارالساقی، 1993م.
29.    فاضل هندی، محمد بن تاج الدین حسن بن محمد، کشف اللثام، ج10، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیةالله العظمی مرعشی نجفی;، 1405ق.
30.    فخرالمحققین، ابوطالب محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، ج4، قم: مؤسسه اسماعیلیان‌، 1387ق. 
31.    قاضی بن براج، عبدالعزیز، المهذّب، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ١٤٠٦ق.
32.    قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
33.    قطان الحلی، شمس الدین محمد، معالم الدین فی فقه آل یاسین دورة فقهیة کاملة على وفق مذهب الإمامیة‌، ج2، قم: مؤسسه امام صادق7، 1424ق.
34.    قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودّة، ج1، قم: منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة، دار الأسوة للطباعة و النشر، 1422ق.
35.    کدیور، محسن؛ ملکیان، مصطفی؛ مجتهد شبستری، محمد و سروش، عبدالکریم، سنت و سکولاریسم، تهران: صراط، 1381.
36.    کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج8، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1389.
37.    مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج16و40، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1402ق.
38.    محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة والبرهان، ج12، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1419ق.
39.    محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید هلالی، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم:‌ مؤسسه اسماعیلیان، چ2، 1408ق.
40.     محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران: منشورات الاعلمی، 1389.
41.    محقق سبزواری، محمدباقر بن محمد، کفایة الأحکام، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلام، بی‌تا.
42.    نائینی، محمدحسین، تنبیه الامة و تنزیه الملة، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۲.
43.    نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج40، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1365.
44.    هیوود، اندر، مفاهیم کلیدی در علم سیاست، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1395.