گروه علوم قرآنی، پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
چکیده
از آیات قرآن کریم استفاده می شود که «استقامت امت اسلامی» و «عزم امت» از مفاهیم بنیادینی است که قوام جامعه اسلامی به آن ها وابسته است. همراهی مقاومت ـ به مفهوم پایدارى در مسیر حق در برابر کژی ها ـ با عزم ملی، به معنای تصمیم جدی همه آحاد یک جامعه بر انجام امور و حل مشکلات، دستاوردهای فراوانی دارد که تبیین آن می تواند در تقویت حکومت اسلامی نقشی اساسی ایفا کند. با توجه به این مهم در نوشتار پیش رو، با نگاهی قرآنی، دستاوردهای مقاومت بر پایه عزم ملی بررسی شده است. این نوشتار بر این نظریه استوار است که «بین عزم ملی و استقامت اسلامی، رابطه متقابلی وجود دارد که تقویت هر کدام به تقویت دیگری منجر میشود». اساساً بدون عزم یک امت بر رسیدن به اهداف خود، مقاومت شکل نخواهد گرفت. ازاینرو، توسعه اقتصادی و افزایش توان تحمل مشکلات اقتصادی، از دستاوردهای اقتصادی مقاومت؛ تقویت صبر اجتماعی و غفلتزدایی از دستاوردهای سیاسی؛ نشاط روحی جامعه از دستاوردهای اجتماعی و شکستناپذیری از دستاوردهای نظامی هم گرایی عزم ملی و استقامت اسلامی است.
1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه. 3. ابن جوزی، جمال الدین عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فى علم التفسیر، ج1، بیروت: المکتب الاسلامى، 1407ق. 4. ابن سعد، ابو عبدالله محمد بن سعد بن منیع، الطبقات الکبری، به کوشش محمد عبدالقادر، ج1و2، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1410ق. 5. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج1، قم: المکتبة الحیدریة، 1390. 6. ابن عاشور، محمدالطاهر، التحریر والتنویر، ج3، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420ق. 7. ابن عربی، محمدبن علی، الفتوحات المکیة، ج2، بیروت: دار صادر، بی تا. 8. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر ابن کثیر(تفسیر القرآن العظیم)، ج2، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419ق. 9. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج12، بیروت: دار صادر، چ3، 1414ق. 10. ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، ج1، بیروت: دارالمعرفة، بیتا. 11. امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج15، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، 1389. 12. بابایی زارچ، علی محمد؛ امت و ملت در اندیشه امام خمینی;، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1383. 13. بحرانى، سید هاشم، البرهان فى تفسیر القرآن، ج1، تهران: بنیاد بعثت، 1416ق. 14. بخاری، حافظ ابو عبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیرة، صحیح البخاری، ج5، بیروت: دار طوق النجاة، 1422ق. 15. ثقفی تهرانی، محمد، روان جاوید، ج1، تهران: برهان، 1358. 16. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج7، قم: اسراء، 1388. 17. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، ج12، تهران: میقات، 1363. 18. حسینی همدانی، سیدمحمدحسین، انوار درخشان، ج10، قم: چاپخانه علمیه، 1404ق. 19. حلبی، علی بن ابراهیم بن احمد، السیرة الحلبیة، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیة، چ2، 1427ق. 20. خامنهای، سیدعلی، بیانات در حرم مطهر رضوی7، 1/1/1393. 21. خامنهای، سیدعلی، بیانات در خطبههای نماز عید سعید فطر، 19/6/1389. 22. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین7، 30/2/1394. 23. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش، 19/11/1387. 24. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار با مردم آذربایجان، 18/11/1391. 25. خامنهای، سیدعلی، بیانات در مراسم بیست و پنجمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی;، 14/3/1393. 26. خامنهای، سیدعلی، پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1394، 1/1/1394. 27. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج14، تهران: دانشگاه تهران، 1341. 28. ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب الارنؤوط، ج3، بیروت: الرسالة، 1413ق. 29. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق داودی، صفوان عدنان، دمشق، بیروت: دارالقلم، الدار الشامیة، 1412ق. 30. رشید، غلامعلی و مرادی، حجت اله، «راهکارهای حفظ و ارتقاء روحیه و عزم ملی در نسل چهارم جنگها»، مجله مطالعات دفاعی استراتژیک، ش49، 1391. 31. زمخشری، جارالله، الکشّاف عن حقایق التنزیل، ج1، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق. 32. سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سایت مقام معظم رهبری، 12/8/1382. 33. شفیعی نیا، احمد، فقه المقاومة، تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة، 1432ق. 34. شیخ شعاعی، محمدعلی؛ ناسیونالیسم از دیدگاه اسلام، قم: دفتر عقل، 1386. 35. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان، ج6، تهران: فرهنگ اسلامی، 1365. 36. طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ج4، 8و18، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق. 37. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1421ق. 38. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، به کوشش گروهی از علماء، ج1، 2، 4، 5، 9و10، تهران: ناصر خسرو، 1372. 39. طبری، ابنجریر، جامع البیان عن تأویل آى القرآن، به کوشش صدقى جمیل العطار، ج3و28، بیروت: دارالفکر، 1415ق. 40. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج6، تهران: کتابفروشى مرتضوى، 1375. 41. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، نور الثقلین، ج4، قم: اسماعیلیان، 1415ق. 42. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج1، قم: انتشارات هجرت، 1409ق. 43. فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، ج6، بیروت: دار الملاک، 1419ق. 44. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، به کوشش سیدطیب موسوی الجزائری، ج1، قم: دار الکتاب، 1367. 45. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، به کوشش علی اکبر غفاری، ج2، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1365. 46. مجلسى، محمد باقر، بحارالانوار، ج18و19، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق. 47. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ج5، قم: بوستان کتاب، 1386. 48. معین، محمد، فرهنگ معین، ج2، تهران: انتشارات ادنا، چ4، 1381. 49. مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج3، 7و21، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1375. 50. یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج2، بیروت: دار صادر، بی تا.