مدل حکومت اسلامی در اندیشه تفسیری ـ اجتماعی علامه سیدمحمدحسین طباطبایی

مقدسی, محمد بشیر; الهی, عباس; بشوی, یعقوب

مدل حکومت اسلامی در اندیشه تفسیری ـ اجتماعی علامه سیدمحمدحسین طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه تفسیر، مجتمع قرآن و حدیث، جامعه المصطفی

² استاد یار، مجتمع قرآن و حدیث، جامعه المصطفی العالمیه، قم ، ایران

³ دانش‌ آموخته حوزه علمیه و عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

پژوهش حاضر تحت عنوان مدل حکومت اسلامی در اندیشه تفسیری ـ اجتماعی علامه طباطبایی، با هدف استخراج اندیشه تفسیری اجتماعی ایشان در باره مدل حکومت اسلامی سامان‌ یافته است. بازخوانی چیستی حکومت و مشروعیت آن در اندیشه تفسیری اجتماعی دانشمندان قرآنی نقش مهمی در زمینة روشن‌ترشدن دیدگاه اجتماعی و سیاسی قرآن ایفا می‌نماید. علامه طباطبایی از دانشمندان مهم قرآنی به شمار می‌آیند که توانسته‌اند اندیشه سیاسی قرآن را تبیین نموده، مدل حکومت اسلامی را به نحو احسن توصیف نمایند؛ ایشان نظام اجتماعی اسلامی را تنها راه سعادت بشر دانسته، نظام‌های پوچ غیر الهی از جمله دموکراسی غربی را به چالش می‌کشند. در تحقیق حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با ابزار مطالعه‌ای و کتاب‌خانه‌ای به موضوع مذکور پرداخته‌ شده است. یافته‌های تحقیق نشان-گر آن است که علامه طباطبایی، ذیل نظریه حق الهی، به مسأله حکومت نظر می‌نمایند و احیای آن را از وظایف مهم مسلمانان دانسته و حکومت الهی را مطلوب‌ترین حکومت قلمداد می‌نمایند و برای حاکم ویژگی‌های مهمی را ذکر می‌نمایند که مهم‌ترین آن‌ها، برخورداری از علم کافی در باره قوانین الهی، دارابودن تقوای الهی و مدبر و زمان‌شناس بودن است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. قرآن کریم.
2. آقابخشی، علی‌اکبر، افشاری راد، مینو، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: انتشارات کتاب چاپار، چ2، 1389.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1408ق.
4. ابوالحمد، عبدالحمید، مبانی سیاست، تهران: توس، 1384.
5. ابوالکلام آزاد، محی‌الدین، اسلام و جمهوریت، لاهور: مکی دارالکتب، 1995م.
6. افلاطون، جمهور، مترجم، فؤاد روحانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چ8، 1381.
7. الفیومی، احمدبن محمد بن علی المقری، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج1، قم: مؤسسه دارالهجرة، چ3، 1414ق.
8. امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه نور، ج13، تهران: طبع و نشر، چ2، 1379.
9. امیدی، مهدی و دیگران، مردم و حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی علامه طباطبایی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1396.
10. بستانی، فؤاد افرام، فرهنگ جدید عربی ـ فارسی، مترجم، محمد بندرریگی، تهران: اندیشه اسلامی، 1384.
11. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج29، تهران: روزنه، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه، 1345.
12. زهرایی، مصطفی، «اندیشه سیاسی علامه طباطبایی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش1، تابستان1377.
13. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم، سیدمحمدباقر موسوی‌ همدانی، ج1، 4، 5، 6، 7و16، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامى، چ5، 1374.
14. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم، سیدمحمدباقر موسوی‌ همدانی، ج2، 5و9، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامى، چ5، 1417ق.
15. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تعریف خالد توفیق، مقالات تأسیسیة فی الفکر الاسلامی، مترجم، جوادعلی کسار، بیروت: مؤسسه ام القری للتحقیق والنشر، 1415ق.
16. طباطبایی، سیدمحمدحسین، روابط اجتماعى در اسلام به ‌ضمیمه چند رساله دیگر، مترجم، محمدجواد حجتی‌ کرمانی؛ به کوشش هادی خسروشاهی، تهران: بوستان کتاب، 1387.
17. فارابی، محمد بن‌ محمد، احصاء ‌العلوم، ترجمه حسین خدیوجم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چ3، 1381.
18. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
19. گرجی، ابراهیم و برخورداری، سجاد، مبانی روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: نشر ثالث، 1388.
20. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج3، تهران: چاپخانه سپهر، چ11، 1376.