دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

فقه و تزاحم خواست اکثریت و اقلیت در لایه های بنیادین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه قم و استادیار جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

تزاحم میان خواست اکثریت و اقلیت در نظام اسلامی، گاهی در لایه های بنیادین اجتماعی و گاهی در غیر آن متصور است؛ چنانچه این تزاحم در لایه های بنیادین قرار بگیرد، نظیر آن که چالش بر سرِ اصل نظام اسلامی باشد. در این صورت، رهبری و نظام اسلامی باید از خود، مقاومت نشان بدهند؛ خواه اکثریت در برابر آن باشند یا اقلیت. لکن تزاحم در مسائل کلان، چنانچه به سطوح اصلی و بنیادین بینجامد باز هم نباید نظام، عقب نشینی کند. امّا اگر این نوع تعارض ها به اصل نظام و قوانین الهی خدشه وارد نمی کند، باید در برابر آنها انعطاف نشان داده شود.
تزاحم در لایه های خرد و کلان و مسائل بنیادین میان گروه ها، احزاب، شوراها و بالأخره میان اقلیت و اکثریت تصور دارد. این تحقیق درصدد است برخی از راه حل های فقهی چالش های یادشده را تنها در حوزة بنیادین بررسی و ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آرنت، هانا، انقلاب، ترجمة عزت الله فولادوند، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چ3، 1381.
4. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: بی نا، چ2، بی تا.
5. امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج15، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1377.
6. ---------------، ولایت فقیه یا حکومت اسلامی، نجف اشرف: بی نا، بی تا.
7. ---------------، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1421ق.
8. انصاری، شیخ مرتضی، کتاب المکاسب، ج2و3، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چ9، 1425ق.
9. بلاغی، محمدجوادبن حسن، الرسائل الفقهیة، ج7، قم: مرکز العلوم و الثقافة الاسلامیة، 1428ق.
10. بیارجمندی خراسانی و آرام حائری، یوسف، مدارک العروة، ج3، نجف اشرف: مطبعة النعمان، 1394ق.
11. جمعی از مؤلفان، مجموعه مقالات حکومت دینی، قم: جامعة المصطفی العالمیه، چ1، 1388.
12. حر عاملی، وسائل الشیعة،‌ ج17و18، بیروت: مؤسسة آل البیت:، چ2، 1414ق.
13. حسینی حائری، سیدکاظم، اساس الحکم الاسلامیة، بی جا، بی نا، بی تا.
14. حیدری، محسن، ولایة الفقیه؛ مبانیها و مبادیها، بیروت: دارالولاء، 1424ق.
15. خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکملةالمنهاج، نجف اشرف: بی نا، 1396ق.
16. -------------، التنقیح فی شرح العروۀالوثقی، تألیف میرزاعلی غروی، قم: مؤسسۀ آل البیت:، بی تا.
17. سبحانی، جعفر، حکومت اسلامی، ترجمه و نگارش داوود الهامی، قم: توحید، 1370.
18. شیرازی، مرتضی، شوری الفقهاء، بیروت: مؤسسة الفکر الاسلامی، بی تا.
19. صدوق، ابی جعفر، علل الشرائع، النجف الاشرف: المکتبة الحیدریة، 1368ق.
20. عراقی، آقاضیاء، القواعد الفقهیة (نهایة الافکار)، ج4، قم: دفتر نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1411ق.
21. عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج1و2، تهران: امیرکبیر، چ2، 1368.
22. کمپانی اصفهانی، محمدحسین، کتاب الاجارة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2، 1409ق.
23. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمة، ج3، قم: دارالحدیث، 1416ق.
24. مصباح یزدی، محمدتقی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، چ2، 1379.
25. مطهری، مرتضی، جامعه و تاریخ، قم: صدرا، چ14، 1380.
26. -----------، آینده انقلاب اسلامی ایران، قم: صدرا، چ33، 1389.
27. معرفت، محمدهادی، جامعه مدنی، قم: مؤسسة فرهنگی تمهید، چ2، 1380.
28. مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق7، ج6، قم: مؤسسه انصاریان، چ2، 1400ق.
29. مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، محقق و مصحح: محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، ج2، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب7، ج2، 1424ق.
30. منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة، ج1، قم: المرکز العالمی للدراساة الاسلامیة، 1408ق.
31. ------------، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة، ج1، قم: تفکر، چ2، 1409ق.
32. ------------، نظام الحکم فی الاسلام، قم: سرابی، چ2، 1417ق.
33. موسوی خلخالی، سیدمهدی، الحاکمیة فی الاسلام، ج1، قم: مجمع اندیشه اسلامی، 1425ق.
34. نجفی، محمدحسین، جواهر الکلام، ج40و21، بیروت: دار احیاءالتراث العربی، 1981م.
35. نراقی، ملااحمد، ولایة الفقیه؛ تاریخها و مبانیها، بی جا، بی نا، بی تا.
36. همدانی، رضابن محمدهادی، حاشیة کتاب المکاسب، قم: مؤلف، بی تا.