دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

بنیان های هویت بخش سیاست خارجی حکومت پیامبر اکرم(ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس/ گروه روابط بین الملل

2 دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس

چکیده


شناخت اندیشه و سیره پیامبر اکرم9، به ویژه در عرصه حکومت و سیاست، امروزه، نه تنها برای پیروان آن حضرت که برای همه جهانیان، از ضروریات است؛ چه او در این بعد نیز چونان سایر ابعاد، انسان کامل و اسوه ای تمام عیار است. آن حضرت با تکیه بر وحی الهی و عقلانیت حکیمانه، سیاست خارجی حکومت خویش را با معنویت متعالی و الهی و فضیلت در هم آمیخته و به آن رنگ خدایی بخشیده است و با توجه به اینکه وظیفه رهبر جامعه اسلامی هدایت همه انسان ها به سوی سعادت راستین است، سیاست خارجی اعلامی و اعمالی خود را در این راستا تعریف و عملی ساخته است. سیاست خارجی حکومت پیامبر مبتنی بر نگرش وحیانی ـ عقلی، الوهی است. رسول اعظم ما با توجه به نگاه وحیانی و عقلانی، اصول و قواعد سیاست خارجی حکومت خویش را محقق ساخته است. بر این مبنا، سیاست خارجی حکومت پیامبر خدا در عرصه طراحی، تصمیم گیری و عمل بر چهار بنیان هویت بخش توحید، عدل، حق گرایی و توجه به فطرت سلیم انسانی بنا شده است.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ8، 1391.
4. ابن ابی الحدید، عبدالله، شرح نهج البلاغه، ج2، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی، 1404ق.
5. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار بیروت، 1965م.
6. ابن سعد، ابوعبدالله محمد، الطبقات الکبری، ج2، بیروت: دار بیروت للطباعة و النشر، 1405ق.
7. ابن هشام، ابومحمدعبدالملک، السیرة النبویة، ج2، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1985م.
8. ابی داود سجستانی، ابوبکر عبدالله‌بن‌سلیمان‌بن‌اشعث، سنن ابی داود، تحقیق محی الدین عبد الحمید، بیروت: دارالحکیم، بی‌تا.
9. احسایی، ابن ابی‌جمهور، عوالی اللئالی، ج1، قم: انتشارات سید الشهداء، 1405ق.
10. احمد العالی، صالح، دولت رسول خدا9، ترجمه هادی انصاری، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1381.
11. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، تهران: مؤسسه دارالحدیث الدعوة الثقافیة، 1419ق.
12. --------------، مکاتیب الرسول، قم: یس، 1363.
13. اعلمی، علاءالدین، وهج الفصاحة فی ادب النبی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1408ق.
14. امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه نور، ج22، تهران: مرکز اسناد و مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی وزارت ارشاد، 1368.
15. ----------------، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1377.
16. ----------------، شرح دعای سحر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1374.
17. ----------------، صحیفه امام، ج5، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
18. ----------------، کلمات قصار، پندها و حکمت‌ها، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ4، 1376.
19. امینی، سیدعبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، تهران: دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.
20. بخاری، محمدبن‌اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
21. بسول، لبیب احمد، معاهدات بین المللی در اسلام، ترجمه مهدی شفیعیان، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1389.
22. بلاغی، صدر، پیامبر رحمت، تهران: انتشارات حسینه ارشاد، بی‌تا.
23. پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران: انشتارات جاویدان ، چ3، 1377.
24. تیجانی، عبدالقادر حامد، مبانی اندیشه سیاسی در آیات مکی، ترجمه و تعلیق مهران اسماعیلی و مشتاق الحلو، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.
25. جرجانی، سیدشریف، تعریفات، ترجمه حسن سیدعرب و سیما نوربخش، تهران: نشر فرزان، 1377.
26. جلیلی، سعید، سیاست خارجی پیامبر9، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1374.
27. جمشیدی، محمدحسین، دیپلماسی پیامبر9، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1390.
28. ----------------، رخ اندیشه؛ کتاب اول: روش شناسی شناخت اندیشه‌های سیاسی، تهران: انتشارات کلبه معرفت، 1385.
29. ----------------، رفتار شناسی امریکا در قبال نهضت ملی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378.
30. ----------------، نظریه عدالت، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1380.
31. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چ7، 1423ق.
32. حر عاملی، محمدبن‌حسن، وسائل الشیعه، ج12، تهران: انتشارات اسلامیه، 1364.
33. حسینی بهشتی، سیدمحمد، حق و باطل از دیدگاه قرآن، تهران: انتشارات بقعه، 1378.
34. حقیقت، سیدصادق، مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، تهران: سمت، 1387.
35. حمیدالله، محمد، الوثائق، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران: انتشارات بنیاد، 1365.
36. ----------، نامه‌ها و پیمان‌های سیاسی حضرت محمد9 و اسناد صدر اسلام، ترجمه محمد حسینی، تهران: انتشارات سروش، 1374.
37. حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج3، مصحح‌ هاشم رسولی محلاتی، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
38. زرگری نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، 1378.
39. سبحانی، جعفر، محاضرات فی الالهیات، قم: مؤسسة الامام الصادق7، 1420ق.
40. سمهودی، علی‌بن‌احمد، وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، ج1، محقق صمحفوظ، خالد عبدالغنی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1995م.
41. سیوطی، جلال‌الدّین عبدالرّحمن، الدرّ المنثور فى تفسیر المأثور. ج6، قم: کتابخانة آیة‌الله مرعشى نجفى، 1404ق‏.
42. صادقی، محمّد، تفسیر فرقان، ج2، تهران: انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
43. صدر، سیدمحمدباقر، المدرسة القرآنیه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، بی‌تا.
44. -------------، عبادت در اسلام، ترجمه کاظم خلخالی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی، 1361.
45. صدوق، محمدبن‌علی‌بن‌بابویه قمی، التوحید، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1398ق.
46. صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1404ق.
47. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج5، 1417ق.
48. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، اعلام الوری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.
49. ---------------، مکارم الاخلاق ، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1392ق.
50. طوسی، ابوجعفر محمدبن‌حسن، الامالی، قم: دارالثقافه، 1414ق.
51. طوسی، خواجه نصیرالدین، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: اسماعیلیان و منشورات شکوری، 1367.
52. فارابی، ابونصر محمد، تحصیل السعاده، قدم له و علق علیه و شرحه علی بو ملحم، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1995م.
53. فرانکل، جوزف، روابط بین الملل در جهان متغیر، ترجمه عبدالرحمان عالم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1370.
54. فرید تنکابنی، مرتضی، راهنمای انسانیت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377.
55. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چ2، 1402ق.
56. --------------، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، ترجمه سیدمحمدصادق عارف، ج1، مشهد: آستان قدرس رضوی، 1372.
57. کتانی، سیدمحمد عبدالحی، نظام الحکومة النبویة المسمی الاداریة، بیروت: دار الارقام ابن ابی الارقام، چ2، بی‌تا.
58. کلینی، ابو جعفر محمدبن‌یعقوب، الکافی، ج8، تهران: دارالکتب اسلامیه، 1365.
59. ----------------------، اصول کافی، ترجمه و شرح سیدجواد مصطفوی، ج1و4، تهران: انتشارت علمیه اسلامیه، بی‌تا.
60. لوکس، استیون، قدرت فر انسانی یا شر شیطانی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1370.
61. متقی هندی، علی‌بن‌حسام الدین، کنز العمال فی سنن و الاقوال، ج3، 6و12، بیروت: مؤسسة الرساله، چ5، 1401ق.
62. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج19، 37، 38، 66، 70، 72، 74و75، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.
63. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمة، ج2و7، قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، 1389
64. مسلم قشیری نیشابوری، ابی الحسین‌بن‌حجاج، صحیح مسلم، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1420ق.
65. مطری، جمال‌الدین محمدبن‌احمد، التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة، دراسة و التحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض: دارة الملک عبدالعزیز، 1426ق.
66. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، تهران: انتشارات صدرا، چ10، 1368.
67. -----------، انسان و ایمان، تهران: انتشارات صدرا، چ2، 1357.
68. -----------، جهان بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا، چ14، 1380.
69. -----------، زندگی جاوید یا حیات اخروی، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1362.
70. -----------، فطرت، تهران: انتشارات صدرا، 1370.
71. منصوری، جواد، نظری به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: امیرکبیر، 1356.
72. موسوی، سیدمحمد، مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، تهران: دانشگاه پیام نور، 1391.
73. نائینی، محمدحسین، تنبیه الامة و تنزیه المله، با مقدمه و توضیحات سیدمحمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ5، 1358.
74. نراقی، احمد، معراج السعاده، تهران: انتشارات علمی اسلامیه، بی‌تا.
75. نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج9و11، بیروت: موسسه آل بیت لاحیاء التراث، چ2، 1408ق.
76. واقدی، محمدبن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونز، بیروت: مؤسسة الاعلمی، 1409ق.
77. Plano, Jack C. and Olton, Roy The International Relations Dictionary, U.S.A: Longman, 1988.
78. Rosental, Fronyz, The Muslim Concept of Freedom, Leidan: Brill, 1960.
79. Tansey, Stepen D., Politics, London: routledge, 1999.