دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

مقایسۀ دیدگاه آیة الله جوادی آملی و آیة الله مصباح یزدی در زمینۀ «ادلۀ اثبات ولایت فقیه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

دریافت: 21/1/95 تأیید: 12/7/95 محمدمهدی نادری*
چکیده
ولایت فقیه به عنوان نظریة سیاسی اسلام در عصر غیبت از جانب بسیاری از فقها و اندیشمندان شیعی مطرح گردیده و برای اثبات آن دلایل مختلفی اعم از نقلی و عقلی ارائه شده است. در مقابل نیز کسانی مخالف این نظریه بوده و ادله مذکور را برای اثبات آن ناکافی دانسته اند. در شرایط حاضر که نظامی با محوریت این نظریه در کشور اسلامی ایران شکل گرفته، تبیین ادله اثبات آن امری مهم و ضروری است. در میان فقها و اندیشمندان به نام معاصر، حضرات آیات جوادی آملی و مصباح یزدی از جمله شخصیت‌هایی هستند که آرا و نظرات آنان هم در مجامع حوزوی و هم در مجامع دانشگاهی مورد توجه ویژه است. از این رو، مقایسه دیدگاه این دو شخصیت در مورد ادله اثبات ولایت فقیه می‌تواند ضمن روشن کردن برخی دقت ها و ظرافت های علمی این بحث، به تبیین و تثبیت هر چه بیشتر این نظریه کمک کند. از این‌رو مقاله حاضر با نظرداشت چنین هدفی تلاش کرده با روش تحلیل اسناد و بررسی نسبتاً جامع و کامل آثار این دو شخصیت، دیدگاه آنها را در باب ادله اثبات ولایت فقیه بررسی و مقایسه نماید.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ابن اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج3، قم: مؤسسه اسماعیلیان، بی‌تا.
4. انصاری، مرتضی، القضاء و الشهادات، تحقیق گروه پژوهش در کنگره، قم: کنگره، 1415ق.
5. -----------، کتاب المکاسب، شارح سیدمحمد کلانتر، قم: مؤسسه دارالکتاب، چ3، 1410ق.
6. بروجردی، آقاحسین، البدر الزاهر فی صلاة الجمعة و المسافر، مقرّر حسینعلی منتظری، قم: دفتر آیةالله منتظری، چ3، 1416ق.
7. تمیمی آمدی، عبدالواحد‌بن‌محمد، غررالحکم و دررالکلم، شرح جمال الدین محمد خوانساری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1366.
8. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، تحقیق حجةالاسلام سیدمحمدحسن مخبر، قم: اسراء، 1387.
9. --------------، تسنیم، تحقیق حجةالاسلام حسین اشرفی و عباس رحیمیان، ج7، قم: اسراء، 1384.
10. --------------، تسنیم، تحقیق حجةالاسلام حسین اشرفی و عباس رحیمیان، ج17، قم: اسراء، 1388.
11. --------------، تسنیم، تحقیق حجج اسلام سعید بندعلی و عباس رحیمیان، ج19، قم: اسراء، 1389.
12. --------------، سرچشمه اندیشه، تحقیق حجةالاسلام عباس رحیمیان، ج4، قم: اسراء، چ2، 1386.
13. --------------، سرچشمه اندیشه، تحقیق حجةالاسلام محمد ابوالحسن، ج6، قم: اسراء، 1386.
14. --------------، شریعت در آینه معرفت، تحقیق حجةالاسلام حمید پارسانیا، قم: اسراء، چ5، 1386.
15. --------------، صورت و سیرت انسان در قرآن، تحقیق حجةالاسلام غلامعلی امین دین، قم: اسراء، چ2، 1381.
16. --------------، کتاب الخمس، تحقیق حجةالاسلام حسین الآزادی، قم: اسراء، 1376.
17. --------------، ولایت فقیه ولایت فقه و عدالت، تحقیق حجةالاسلام محمد محرابی، قم: اسراء، چ16، 1393.
18. --------------، ولایت فقیه؛ رهبری در اسلام، قم: اسراء، 1367.
19. --------------، «نقد نقد»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش2، سال اول، زمستان1375.
20. صدوق، محمدبن‌علی، کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، ج2، تهران: اسلامیه، چ2، 1395ق.
21. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، ترتیب کتاب العین، ج1، مؤسسة النشر الاسلامی، 1414ق.
22. کلینی، محمدبن‌یعقوب‌بن‌اسحاق، الکافی، ج1، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چ4، 1407ق.
23. مصباح یزدی، محمدتقی، بحثی ساده و کوتاه پیرامون حکومت اسلامی و ولایت فقیه، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1369.
24. ----------------، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، قم: مؤسسه امام خمینی، چ8، 1391.
25. ----------------، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، (5 جلد در یک مجلد)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1385.
26. ----------------، حقوق و سیاست در قرآن، نگارش شهید محمد شهرابی، ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1377.
27. ----------------، حکیمانه‌ترین حکومت، تحقیق و نگارش قاسم شبان‌نیا، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1394.
28. ----------------، نظریه سیاسی اسلام، ج2، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1379.
29. ----------------، نگاهی‌گذرا به نظریه ولایت فقیه، نگارش محمدمهدی نادری قمی، چ30، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1393.
30. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، ج40، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ7، 1404ق.