دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

نقش دلیل حسبه در اثبات ولایت فقیه از منظر صاحب جواهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم و دانشکده شهید محلاتی

چکیده

مسأله ولایت فقیه و حاکمیت فقیه جامع الشرائط از جمله مهمترین مباحث فقهی است که از گذشته تا کنون مورد کنکاش و بررسی فقیهان بزرگ شیعه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، نقد و بررسی دلیل حسبه از منظر صاحب جواهر; برای اثبات ولایت فقیه است. این پژوهش با روش کتابخانه ای و بهره‌گیری و استناد به منابع کتاب و سنت و آثار فقهی صورت گرفته است. نگارنده با تحلیل مبنای احراز مصادیق حسبه، تقسیم آن به عقلی و شرعی و توسعه ملاک عقلی آن، بر این باور است که اگر اطلاق ادله ولایت فقیه مورد پذیرش قرار نگیرد، باز هم با دلیل حسبه به عنوان دلیلی مستقل و هم عرض ادله لفظی ولایت فقیه، گستردگی وظایف فقیه اثبات می شود.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. ابن اثیر، مبارم بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج1و3، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، بی‌تا.
3. ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، بیروت: دارالکتاب العلمیة، چ4، 1398ق.
4. ابن فارس، ابو الحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، ج6، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1404ق.
5. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج3، 13و15، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چ3، 1414ق.
6. ابو‌یعلی، محمد بن حسین، الاحکام السلطانیة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الثانیة، 1406ق.
7. امام خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ12، 1423ق.
8. امام خمینی، سید روح الله، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1421ق.
9. بحر العلوم، محمد بن محمد تقى،‌ بلغة الفقیه، ج3، تهران: منشورات مکتبة الصادق7، چ4، ‌1403ق.‌
10. ‌بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج10، قم: ‌دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ‌1405ق.
11. تبریزی، میرزا جواد، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، ج3، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چ3، 1416ق.
12. جمال الدین، حسن بن زین الدین، المعالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، بى‌تا.
13. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة‌، بیروت: دار العلم للملایین، 1404ق.
14. حسینی مراغى، سید میرعبدالفتاح بن على، العناوین الفقهیة، ج2، قم: ‌دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، ‌1417ق.
15. خویى، سید ابو القاسم‌، صراط النجاة (استفتاءات لآیةالله العظمى(قدس سره) مع تعلیقة وملحق لآیةالله العظمى التبریزی)، ج1و3، قم: دفتر نشر برگزیده، 1416ق.
16. خویى، سید ابو القاسم‌، فقه الشیعة ـ کتاب الطهارة، مقرر: سید محمد مهدى موسوى خلخالى، ‌قم: مؤسسه آفاق، ‌‌چ3، ‌‌1418ق.‌
17. خویى، سید ابو القاسم‌، مصباح الفقاهة (المکاسب)،‌ ‌مقرر: محمد على توحیدى، ج5، قم: بی‌نا، 1377.
18. خویى، سید ابو القاسم‌، التنقیح فی شرح العروة الوثقى، تحت اشراف جناب آقاى لطفى، قم: لطفی، 1418ق(الف).
19. خویى، سید ابو القاسم‌، تکملة المنهاج، قم: نشر مدینة العلم، قم ـ ایران، چ28، 1410ق.
20. خویى، سید ابو القاسم‌، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی;، اول، 1418ق.
21. رشتى، میرزا حبیب اللّه، بدائع الأفکار، بی‌جا: مؤسسه آل البیت:، 1313ق.
22. ساعدی، جعفر، مجله فقه اهل البیت:، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت:‌، ش42، 1384.
23. سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج24، قم: مؤسسة المنار، چ4، 1413ق.
24. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، محقق/ مصحح: سید احمد حسینی، ج2، تهران: کتابفروشی مرتضوی، چ3، 1416ق.
25. فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ج12، قم: دارالهجرة، بی‌تا.
26. لوئیس معلوف، المنجد، قم: ذوی القربی، چ37، 1380.
27. ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب البصری البغدادی، الاحکام السلطانیة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الثانیة، 1406ق.
28. معرفت، محمد هادی، «ولایت فقیه»، فصلنامه کتاب نقد، ولایت فقیه، ش7، 1377.
29. نائینى، میرزا محمد حسین، تنبیه الامة و تنزیه الملة،‌ محقق/ مصحح: سید جواد ورعى، قم: ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1424ق.‌‌
30. نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 15، 16، 21، 22، 26، 27، 28، 29، 31، 38، 39و40، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ7، 1404ق.
31. نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1417ق.