دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

تأثیر اصل صحت بر امنیت روانی فرد و جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آیةالله حائری میبد

2 عضو هیأت علمی گروه روانشناسی دانشگاه اردکان

3 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه آیةالله حائری

چکیده

علم فقه از گستردگی و سیطره بالایی در همه ابعاد زندگی انسان؛ بخصوص در نظام اجتماعی، برخوردار است. خداوند متعال علاوه بر ملاحظات فردی در جعل و تشریع احکام و فروعات فقهی، به مصالح و مفاسد اجتماعی نیز توجه داشته و سلامت جامعه را در نظر گرفته است. جامعه سالم، قبل از آسایش، به «امنیت روانی» نیازمند است. از قواعد اثرگذار بر امنیت روانی، «قاعده صحت» در علم فقه است. شارع مقدس دستور داده تا اعمال و رفتار، حتی گفتار و اعتقادات دیگران، بر صورت صحیح حمل شود و این امر در وجدان، فکر و ذهن، نهفته و با فطرت انسان هماهنگ است. این قاعده در اکثر کتب قواعد فقهیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در دو معنای «جواز تکلیفی» و «صحت وضعی» شهرت بیشتری یافته است. در این مقاله با استفاده از آیات، روایات و منابع فقهی، هر دو معنا، مورد پژوهش قرار گرفته و دریافته است که امنیت روانی بر انواع دیگر امنیت، مقدم است و با توجه به ادله اعتبار اصل صحت که به نوعی به امنیت روانی اشاره دارند، عمل به این قاعده، سبب ایجاد امنیت روانی و آرامش در افراد و جامعه می‏شود.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آشتیانى، میرزا محمد حسن بن جعفر، کتاب القضاء، ج1، قم: انتشارات زهیر ـ کنگره علامه آشتیانى1، بی‎تا.
4. آقایی، اصغر، رئیسی دهکردی، راضیه و آتش‎پور، حمید، «رابطه خوش‌بینی و بدبینی با سلامت روان در افراد بزرگسال شهر اصفهان»، مجله دانش و پژوهش در روان ‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، ش33، پاییز1386.
5. ابن منظور، ابوالفضل، جمال‎الدین، محمدبن‎مکرم، لسان العرب، ج2، 11و15، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چ3، 1414ق.
6. امام خمینى، سیدروح‎اللّه، الرسائل العشرة (للإمام الخمینی)، مقرر، مجتبی تهرانی، ج1، قم: اسماعیلیان، چ3، 1368.
7. انصاری، مرتضى‎، قاعدة لا ضرر و الید و الصحة و القرعة (فرائد الأصول)، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بی‎تا.
8. تمیمى آمدى، عبدالواحدبن‎محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: بوستان کتاب، 1366(الف).
9. ----------------------، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الاسلامی، چ2، 1410ق(ب).
10. توسلی، غلامعباس، جامعه شناسی کار و شغل، تهران: سمت، 1375.
11. ج‍ع‍ف‍ری‌ ل‍ن‍گ‍رودی‌، م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍ر، ت‍رم‍ی‍ن‍ول‍وژی‌ ح‍ق‍وق‌، ج1، ب‍ی‌ج‍ا: بی‎نا، بی‎تا.
12. حر عاملى، محمدبن‎حسن، وسائل الشیعة، ج12، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
13. حسینی بوشهری، سیدهاشم، القواعد الفقهیه، تحقیق و تنظیم: محمود رایگان، قم: مسیا، 1437ق.
14. حسینی مراغى، سیدمیرعبدالفتاح‎بن‎على، العناوین الفقهیة، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
15. حسینی یزدی فیروزآبادى، سیدمرتضى، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (عنایة الأصول)، ج5، قم: کتابفروشى فیروزآبادى، چ4، 1400ق.
16. خویى، سیدابوالقاسم، قاعدة الفراغ و الصحة و... الاجتهاد و التقلید (مصباح الأصول)، ج3، قم: کتابفروشى داورى، چ5، 1417ق.
17. -------------، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج13، بی‎جا: بی‎نا، بی‏تا.
18. زبیدى، محب‎الدین، سیدمحمدمرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، ج4و14، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق.
19. سبحانى، جعفر، المحصول فی علم الاُصول ‏(تقریرات حاج عاملى محمدحسین عاملی‏)، ج4، قم: مؤسسه امام صادق7، 1414ق‏.
20. سید مرتضى، على‎بن‎حسین، رسائل الشریف المرتضى، ج2، قم: دار القرآن الکریم، 1405ق.
21. شاملو، سعید، بهداشت روانی، تهران: انتشارات رشد، چ13، 1378.
22. شهنی ییلاق، منیجه، موحد، احمد و شکرکن، حسین، «رابطه علی بین نگرش‎های مذهبی، خوش‌بینی، سلامت روانی و سلامت جسمانی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، مجله علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه چمران اهواز، دوره سوّم، سال یازدهم، ش1و2، 1383.
23. شهید ثانى، زین‎الدین‎بن‎على، تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1416ق.
24. -------------------، فوائد القواعد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1419ق.
25. شهید صدر، سیدمحمدباقر، ماوراء الفقه، ج3، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420ق.
26. عراقى، ضیاءالدین، القواعد الفقهیة (نهایة الأفکار)، مقرر، محمدتقی بروجردی، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامى، بی‏تا.
27. فراهیدى، خلیل‎بن‎احمد، کتاب العین، ج3و8، قم: نشر هجرت، چ2، 1410ق.
28. قرشى، سیدعلى‎اکبر، قاموس قرآن‏، ج1، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ6، 1371.
29. کلینی، محمدبن‎یعقوب، الکافی، ج2، 7و8، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چ4، 1407ق.
30. لیثى واسطى، على‎بن‎محمد، عیون الحکم و المواعظ (للیثی)، قم: دار الحدیث، 1376.
31. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج72، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ2، 1403ق.
32. محقق داماد، سیدمصطفى، قواعد فقه (محقق داماد)، ج1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، چ12، 1406ق.
33. مشکینى، میرزاعلى، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم: نشر الهادی، چ6، 1416ق.
34. مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج1، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر، 1402ق.
35. مغنیه، محمدجواد، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، بیروت: دار العلم للملایین‏، 1975م‏.
36. مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیة (لمکارم)، ج2، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین7، چ3، 1411ق.
37. موسوی بجنوردى، سیدحسن، القواعد الفقهیة (للبجنوردی، السید حسن)، ج1، قم: نشر الهادی، 1419ق.
38. موسوی قزوینى، سیدعلى، رسالة فی قاعدة «حمل فعل المسلم على الصحة»، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
39. نائینى، میرزامحمدحسین، القواعد الفقهیة (فوائد الأصول للنائینی)، ج4، بی‎جا: بی‎نا، بی‎تا.
40. نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1417ق.