2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا آیت الله حائری میبد
چکیده
در راستای ضابطهمندشدن زندگی مسلمانان بر اساس آموزههای دینی، قاعدهنگاری از اقدامات متداول عالمان مسلمان بوده و هست. قاعده فقهی «کل امارة امانة» که در این نوشتار تدوین و تأسیس شده است، به نوعی تلاش برای رسیدن به گفتمان فقهی ـ سیاسی در امر حکومتداری در اسلام است. این امر، با ضرورت نظامسازی در فقه حکومتی به انجام رسیده است که مخصوصاً پس از تشکیل حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی1 بیش از پیش مهم جلوه میکند. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی ـ توصیفی و با رجوع به آیات امانت در قرآن کریم و بررسی آرای مفسران در دلالت و انطباق آن بر موضوعات و مسائل حکومت است؛ به طوری که به صورت رفت و برگشتهای متعدد به تفاسیر و در نهایت با جمع بین نظرات آنان، دلالت نهایی به عنوان مدرک قاعده فرض شده و سپس با مسائل فقهالامانات تطبیق داده میشود. شرایط و ویژگیهای حاکم و مردم، میزان مسؤولیت و ضمان در برابر حکومت که امانتی الهی است، شرایط دفاع از آن و ... از نتایج این جستار است.