دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

عهده‌دار وظایف مکلفین نسبت به منطقة الفراغ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح چهار حوزه علمیه قم و مدرس سطوح عالیه

چکیده

یکی از عناوینی که نوظهور می‌باشد و در کلمات علما و بزرگان در اعصار گذشته به چشم نمی‌خورد، عنوان منطقة الفراغ است. این عنوان از عناوین ابتکاری شهید «سید محمد باقر صدر» می‌باشد؛ گر چه از جهت اندیشه ریشه در دوران حکومت پیامبر اکرم9 دارد. اصطلاح، منطقة الفراغ به معنای لغوی و آن معنایی که از کنار هم قرار گرفتن این دو کلمه به ذهن می‌آید که به معنای منطقة خالی از حکم باشد، مورد پذیرش واقع نمی‌شود؛ چون بطلان آن از واضحات است و روایات به روشنی آن را رد می‌کنند و لذا می‌گوییم منطقة الفراغ به معنای منطقة خالی از حکم الزامی (وجوب و حرمت) است که با وجود شرایط و رعایت مصالح مسلمین این حکم غیر الزامی (اباحه، استحباب و کراهت) که در این منطقه وجود دارد، قابل تغییر به حکمی الزامی است. حال با توجه به کاربردی‌بودن این تحقیق در شرایط فعلی جامعه، در این نوشتار بیان می‌داریم که عهده‌دار این منطقه جهت قانونگذاری و ایجاد حکم چه کسانی می‌باشند؛ یعنی عنصر عهده‌دار این منطقه چه کسی می‌باشد؟ و کیفیت عهده‌داری به چه صورتی است؟ و برای پرکردن این منطقه چه ضوابطی توسط عنصر عهده‌دار باید مراعات شود؟ و در پایان، احکامی که در این منطقه ایجاد می‌شوند، با احکام حکومتی چه نسبتی دارند؟ که به این چهار سؤال پیرامون منطقة الفراغ در این نوشتار پاسخ داده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آخوند خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، قم: مؤسسة نشر اسلامی، 1420ق.
4. ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج3، بیروت: دارالبیروت، 1405ق.
5. احسایی، ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی، ج1، قم: مؤسسة سیدالشهداء، 1983ق.
6. انصاری، مرتضی، مکاسب، ج3، قم: انتشارات دهاقانی (اسماعیلیان)، 1376.
7. امام خمینی، سید روح الله، صحیفة نور، ج2، تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1361.
8. بیهقی، احمد بن حسین، سنن الکبری، ج9، بیروت: دارالمعرفة، 1414ق.
9. حائری، سیدعلی‌اکبر، «منطقة الفراغ فی التشریع الاسلامی»، رساله التقریب، ش11، 1417ق.
10. حر عاملی، محمد بن‎حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ج14، 18و27، قم: مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی، 1408ق.
11. صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، مشهد: دفتر تبلیغات اسلامی، 1417ق.
12. --------------، الاسلام یقود الحیاة، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1410ق.
13. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا، ج1، نجف اشرف: مطبعة الحیدریة، 1390ق.
14. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج1، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر، 1429ق.
15. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج9، قم: مؤسسة آل البیت:، 1427ق.
16. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج2، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق.