دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

کاربست قاعده لطف در کشف ولی فقیه در پرتو تفکیک بین تعیین و تشخیص ولایت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح چهار حوزه علمیه قم، پژوهشگر پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکترای دانشگاه ادیان، پژوهشگر پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

چکیده

لطف به معنای فعلی از طرف خداوند متعال که مکلّف را به طاعت نزدیک و از معصیت دور سازد، از قواعد مهم کلام امامیه است که در اثبات بسیاری از عقاید دینی؛ مثل ‌لزوم بعثت پیامبران، وجوب عصمت انبیا، وجوب امامت استفاده می‌شود. از موارد کاربرد این قاعده بحث تعیین و تشخیص امام است. متکلمان، بی‌هیچ اشاره‌ای نسبت به کاربرد این قاعده در تشخیص ولایت، آن را تنها در تعیین بررسی نموده‌اند. جستار پیش‌ رو بر آن است که این دو بحث را از هم تفکیک کرده و جریان این قاعده را علاوه بر تعیین، در تشخیص ولی بویژه در عصر غیبت بررسی نماید. نتیجه بدست‎آمده حاکی از آن است که همان دلیلی که مقتضی لطف الهی در تعیین امام است؛ یعنی جلوگیری از قبح تکالیف و نقض‎شدن غرض، مقتضی لطف الهی در کشف ولی بویژه ولی فقیه در عصر غیبت است.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، محقق / مصحح: على اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین‏، چ2، 1404ق.
4. ابن فارس، أحمد بن فارس، ‏معجم مقاییس اللغة، محقق / مصحح: هارون، عبد السلام محمد، ج5، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق‏.
5. امام خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ9، 1378.
6. امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب والسنة والأدب، ج5و7، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1414ق.
7. بحرانی، میثم بن علی بن میثم، قواعد المرام فی علم الکلام، قم: مهر، 1398ق.
8. بخاری، أبوعبدالله، صحیح بخاری، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1426ق.
9. برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق / مصحح: جلال الدین محدث‏، ج1، قم: دار الکتب الإسلامیة، چ2، 1371ق.
10. حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله، مستدرک علی الصحیحین، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1422ق.
11. رازی، فخرالدین، التفسیر الکبیر، ج12، بیروت: دارإحیا التراث العربی، بی‌تا.
12. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، محقق / مصحح: داوودى، صفوان عدنان‏، بیروت ـ دمشق‏، دار القلم ـ الدار الشامیة، 1412ق‏.
13. ربانی گلپایگانی، علی، ایضاح المراد فی شرح کشف المراد، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1382.
14. سبحانى، جعفر، ‏الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل‏، ج3، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، چ3‏، 1412ق‏.
15. سید مرتضى، على بن حسین، الذریعة إلى أصول الشریعة، ج2، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376.‏
16. شعرانى، ابو الحسن، ‏شرح فارسى تجرید الاعتقاد، تهران: انتشارات اسلامیه‏، بی‌تا.
17. شهرستانى، محمد بن عبد الکریم، ‏الملل و النحل‏، تحقیق: محمد بدران، ج1، قم: الشریف الرضی‏، چ3، ‏1364‏.
18. شیخ صدوق، محمد بن على، کمال الدین و تمام النعمة، ج2، تهران: انتشارات اسلامیه‏، چ2، 1395ق.
19. شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، محقق / مصحح: مؤسسة آل البیت:‏، ج1و2، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق(الف).
20. ------------------------، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات‏، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید، 1413 ق(ب)‏.
21. طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمّد باقر موسوی همدانی، ج6، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1385.
22. طبرسى، ابو منصور احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج1و2، مشهد: نشر مرتضی، 1403ق.
23. طوسی، نصیرالدین، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل‏، بیروت: دار الأضواء، 1405ق.
24. ------------، قواعد العقاید، تهران: دار الغربة، 1413ق.
25. علامه حلى، حسن بن یوسف و فاضل مقداد، ابوعبدالله مقداد بن عبدالله و حسینی عربشاهی و ابوالفتح بن مخدوم، ‏الباب الحادی عشر مع شرحیة النافع یوم الحشر و مفتاح الباب‏، مقدمه و تحقیق: مهدى محقق، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى‏، 1365.
26. -------------------، کشف الفوائد فی شرح قواعد العقاید، تهران: دارالخلافة، 1305ق.
27. -------------------، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح و مقدمه و تحقیق و تعلیقات از آیةالله حسن زاده آملى، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏، چ4، 1413ق.
28. کلینى، محمد بن یعقوب، ‏الکافی، محقق / مصحح: على اکبر غفارى و محمد آخوندى، ج1، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4‏، 1407ق‏.
29. لیثى واسطى، على بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، محقق / مصحح: حسین حسنى بیرجندى، قم: دار الحدیث‏، 1376.
30. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، قم: صدرا، 1387.
31. هادوی تهرانی، مهدی، ولایت و دیانت، قم: مؤسسه خانه خرد، 1381.