دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

نقش گروه‎های مرجع در تعالی و انحطاط جامعه از دیدگاه امام خمینی; (مطالعه موردی: حاکمان و عالمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه و دکتری تاریخ اهل بیت(علیهم السلام) جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

گروه‎های مرجع به عنوان سرمایه های اجتماعی یک جامعه نقش فراوانی در انحطاط و رشد جوامع دارند. این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش در آمده است، در پی تبیین نقش این گروه‎ها و مشخصاً نقش حاکمان و عالمان در تعالی یا انحطاط جامعه از دیدگاه امام خمینی است. نتیجه این پژوهش این که حاکم صالح که مصداق بارز آن ولی فقیه است، موجب ترقی و اصلاح جامعه شده، طاغوت و استعمارگری را دور و دیکتاتوری و استبداد را نفی می‎کند. حاکمان ناصالح نیز با ایجاد «قرنطینه سیاسی» (استبداد)، قدرت خلاقیت یک جامعه را از بین برده و موجب عقب ماندگی آن می شوند. عالمان صالح نیز با مسؤولیت پذیری در برابر دین و جامعه (بیداری جامعه)، نقش معتنا بهی در تعالی جامعه دارند؛ همان گونه که عالمان ناصالح؛ چه در حوزه(روحانی نماها وآخوندهای درباری) و چه در دانشگاه(روشن فکران غرب‎زده و اساتید منحرف) نقش فراوانی در انحطاط جامعه دارند. افزون بر این موارد، امام خمینی1 نقش سکوت نخبگان در انحطاط جامعه را با تمسک به سه روی کرد فقهی، سیاسی و فرهنگی و تمدنی مؤثر می داند. 

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم.
2.    ابن زکریا، ابی الحسن احمد بن فارس، ترتیب مقاییس اللغة، ترتیب و تنقیح: سعیدرضا علی‎عسگری و حیدر مسجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387.
3.    اسدآبادی، سیدجمال‌الدین، العروة الوثقی، ترجمه زین‌العابدین کاظمی خلخالی، تهران: انتشارات حجر، بی‌تا.
4.    امام خمینی، سیدروح‎الله، آداب الصلوة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، چ3، 1372.
5.    امام خمینی، سیدروح‎الله، البیع، قم: اسماعیلیان، بی‌تا(الف).
6.    امام خمینی، سیدروح‎الله، الرسائل، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چ3، 1368.
7.    امام خمینی، سیدروح‎الله، المکاسب المحرمة، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، 1374(ب).
8.    امام خمینی، سیدروح‎الله، تحریر الوسیلة، ج1و2، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، بی‌تا(ب).
9.    امام خمینی، سیدروح‎الله، دانشگاه و دانشگاهیان از دیدگاه امام خمینی، تبیان، دفتر چهاردهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، چ2، 1377.
10.    امام خمینی، سیدروح‎الله، روحانیت و حوزه‌های علمیه از دیدگاه امام خمینی، تبیان، دفتر دهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، 1374(الف).
11.    امام خمینی، سیدروح‎الله، صحیفه امام (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها)، ج1، 2، 7، 9، 10، 11، 12، 15، 16، 17، 18، 19، 20و21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، 1378.
12.    امام خمینی، سیدروح‎الله، کشف الاسرار، بی‌جا: انتشارات محمد، بی‌تا(ج).
13.    امام خمینی، سیدروح‎الله، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام;، 1373.
14.    حیدری، سیدلیث، تمدن غربی، تمدن اسلامی و غرب‌گرایی، ترجمه سیدفضل‌الله حسینی، تهران: انتشارات شلاک، 1382.
15.    دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج8، تهران: دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 1342.
16.    رسولی محلاتی، سیدهاشم، تاریخ انبیاء (قصص قرآن از آدم تا خاتم)، قم: بوستان کتاب، چ12 (اول این ناشر)، 1382.
17.    رکن‌الدینی، سیدحسین، علل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1383.
18.    روشه، گی، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: خوارزمی، 1349.
19.    زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهرکلام، ج4، تهران: امیرکبیر، 1333.
20.    صدیق سروستانی، رحمت‌الله و هاشمی، سیدضیاء، «گروه‎های مرجع در جامعه‌شناسی و روان‎شناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه‌های مرتن و فستینگر»، دوفصلنامه پژوهشی نامه علوم اجتماعی، ش20، پاییز و زمستان 1381.
21.    عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات کتابخانه ابن سینا، 1337.
22.    مجلسی، محمدباقر ، بحارالانوار، ج 102، تهران: دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۶۲.
23.    معین، محمد، فرهنگ معین، ج1، تهران: امیرکبیر، چ2، 1360.
24.    میرسندسی، سیدمحسن و احمدزاده، سیدمصطفی، «درآمدی بر مصادیق و شاخص‎های گروه‎های مرجع در قرآن کریم»، فصلنامه پژوهشی مطالعات اسلامی: قرآن و حدیث، ش92، مرداد1396.
25.    هلاکویی، فرهنگ، جامعه امروز(مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی)، تهران: بی‌نا، 1356.
26.    وثوقی، منصور و نیک‌خلق، علی‌اکبر، مبانی جامعه‌شناسی، تهران: خردمند، 1370.