هرچند صیانت از آزادی دغدغه اصلی نظام های مردم سالار است، با وجود این، آزادی ها در هیچ نظام حقوقی به صورت مطلق به رسمیت شناخته نشده اند. پرسش اصلی این است که حدهای وارد بر آزادی های مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر اساس چه معیارها و شاخصهایی صورت می پذیرد. این مقاله با فرق گذاری میان «مرجع» و «مبنا»ی تحدید آزادیها، مرجع و عامل اصلی تحدید آزادیها را قانون دانسته و بر این نکته تأکید میکند که حدود آزادی، صرفاً به موجب «قانون» تعیین میشود و در این مسأله نظامهای حقوق بشر عرفی و اسلامی همداستاناند و تفاوت را تنها باید در محتوای قوانین جستوجو کرد. از سوی دیگر، مبنایی که بر اساس آن، قانون میتواند آزادیها را محدود کند، معیارهای چهارگانه تجاوز به «آزادی دیگران»، «حقوق عامه و امنیت ملی»، «عفت عمومی» و «نظم عمومی» است. در نظام حقوقی اسلام، افزون بر این شاخصها، شاخص تجاوز به «موازین شرعی» نیز به عنوان یک مبنا مورد تأکید قرار گرفته است. این شاخصها متناسب با هر نظام حقوقی، در درون خود قابلیت قبض و بسط دارند؛ مشروط بر اینکه اصالت آزادی را تحت الشعاع قرار ندهند.
1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه. 3. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، حافظ معنوی، غزلیات حافظ شیرازی، تهران: اطلاعات، 1390. 4. اراکی، محمدعلی، رساله توضیح المسائل، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1371. 5. اعلامیه اسلامی حقوق بشر. 6. امام خمینی، سیدروحالله، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1379. 7. ایروانی، علی، حاشیة المکاسب، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1403ق. 8. بیتام، دیوید، دموکراسی و حقوق بشر، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: طرح نو، 1383. 9. توحید فام، محمد، چرخشهای لیبرالیسم، تهران: روزنه، 1383. 10. توحیدی تبریزی، محمدعلی، مصباح الفقاهة، ج2، قم: مؤسسه انصاریان، 1417ق. 11. جعفری، محمدتقی، مجموعهآثار 2 ـ تکاپوی اندیشهها، تدوین و تنظیم از علی رافعی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه محمدتقی جعفری، 1392. 12. حسینی بهشتی، سیدمحمد؛ پیمان، حبیبالله؛ فتاپور، مهدی و کیانوری نورالدین، آزادی، هرج و مرج، زورمداری، تهران: بقعه، 1386. 13. رشاد، علىاکبر، دموکراسى قدسى، مباحثی در باب: زمینه و زیرساختهای سکولاریسم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1379. 14. زارعی، محمدحسین، «حاکمیت قانون در اندیشههای سیاسی و حقوقی»، نامه مفید، ش26، 1380. 15. ساندل، مایکل، لیبرالیسم و منتقدان آن، ترجمه احمد تدین، تهران: علمی و فرهنگی، 1374. 16. سایت اطلاعرسانی تابناک، ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷، کد خبر: ۷۹۲۳۳۸. 17. سبحانی، جعفر، «آزادی مطلق یا آزادی محدود»، کلام اسلامی، ش43، 1381. 18. سبحانی، جعفر، آزادی و دینسالاری، قم: مؤسسه امام صادق7، 1384. 19. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 20. قانون مطبوعات، مصوب ۱۳۶۴ با اصلاحات بعدی. 21. قدردان قراملکی، محمدحسن، آزادی در فقه و حدود آن، قم: بوستان کتاب، 1382. 22. قرباننیا، ناصر، «تحدید حقوق و آزادیها»، فقه و حقوق، سال سوم، ش10، پاییز1385. 23. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، ج5، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق. 24. گری، تیم، آزادی، ترجمه محمود سیفی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387. 25. مطهری، مرتضی، انسان کامل، تهران: صدرا، چ3، 1368. 26. مطهری، مرتضی، پاسخهای استاد به نقدهایی بر مسأله حجاب، تهران: صدرا، 1367. 27. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج21، تهران: صدرا، چ4، 1386. 28. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا، چ59، 1390. 29. منتسکیو، روح القوانین، ترجمه علىاکبر مهتدى، تهران: امیرکبیر، چ8، 1362. 30. میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی. 31. ویژه، محمدرضا و پویا، رضوان، «اصول بنیادین اخلاق عمومی در تحدید حقوق و آزادیهای فردی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره بیست و یکم، ش84، زمستان 1379. 32. https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/UDHRIndex.aspx. Universal Declaration of Human Rights 33. Universal Declaration of Human Rights and the French citizen. 34. https://en.wikisource.org/wiki/International_Covenant_on_Civil_and_Political_Rights. International Covenant on Civil and Political Rights.
جوان آراسته, حسین. (1401). تحلیل معیارهای تحدید آزادی در دو نظام حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر عرفی. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27(2), 111-136.
MLA
حسین جوان آراسته. "تحلیل معیارهای تحدید آزادی در دو نظام حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر عرفی". فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27, 2, 1401, 111-136.
HARVARD
جوان آراسته, حسین. (1401). 'تحلیل معیارهای تحدید آزادی در دو نظام حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر عرفی', فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 27(2), pp. 111-136.
VANCOUVER
جوان آراسته, حسین. تحلیل معیارهای تحدید آزادی در دو نظام حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر عرفی. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 1401; 27(2): 111-136.