دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

راه‎کارهای مقاومت منفی در ارتباط با بیگانگان از دیدگاه آیات و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم

چکیده

اسلام برای حفظ فرهنگ دینی و هویت جامعه اسلامی، دو راهبرد ایجابی و سلبی (تولّى و تبرّى) را طراحی کرده است. هدف راهبرد نخست، هم بستگى اجتماعی و مقاوم سازی فرهنگ اسلامی از درون و هدف راهبردِ دوم حفظ موجودیت و استقلال آن در برابر عوامل تهدیدکننده بیرونی است. راهبرد سلبی، با راه‎کارهای مثبت و منفی مختلفی عملیاتی می شود و اغلب راه‎کارهای منفی آن مبتنی بر مقاومت منفی است. هدف پژوهش تبیین راه‎کارهای مقاومت منفی و دخالت‎دادن آن در سیاست گذاری های جامعه اسلامی است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی می باشد.
راه‎کارهای مقاومت منفی از گونه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی تشکیل می شود. از جمله مهم ترین نمونه های آن عبارتند از: تحریم رسانه ها و فراورده‎های فرهنگیِ ضد دینی و غیر اخلاقی، تحریم تشابه فرهنگی و الگوپذیری از بیگانگان و نفی نمادهای فرهنگی آن‎ها، مهاجرت فرهنگی، پایداری تا پای جان، حکم به نجاستِ بت‎پرستان، تحریم ازدواج با مشرکان، عدم تکریم اجتماعی، ایجاد محدودیت‎های اجتماعی و تحریم سلطه اجتماعی بیگانگان، تحریم وابستگی به بیگانگان و جاسوسی برای آن‎ها، تحریم روابط تجاری و نظامیِ تقویت کننده دشمن. 

کلیدواژه‌ها


1.    قرآن کریم.
2.    آرمسترانگ، مایکل، مدیریت استراتژیک منابع انسانی، ترجمه دکتر محمد اعرابی، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‎های فرهنگی، 1390. 
3.    ابن حنبل، احمد، مسند احمد، ج2، بیروت: دار صادر، بی‌تا.
4.    ابن سعد، محمد، الطبقات الکبرى، ج1، بیروت: دار صادر، بی‎تا.
5.    امام خمینى، سید روح الله، تحریرالوسیلة، ج1و2، قم: دارالعلم، بی‌تا. 
6.    انصارى، مرتضى، المکاسب، ج1، بى‌جا: دارالحکمة، 1421ق. 
7.    انوری، حسن، فرهنگ فشرده سخن، تهران: انتشارات سخن، 1394.
8.    بجنوردى، سیدحسن، القواعد الفقهیة، ج1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، بی‎تا.
9.    بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج1، استانبول: دار الطباعة العامرة، 1401ق.
10.    بدران، ابوالعینین، العلاقات الاجتماعیة بین المسلمین و غیر المسلمین، بیروت: دارالنهضة، 1968م.
11.    برادران شرکا، حمیدرضا، تفکر استراتژیک یا برنامه‌ریزی استراتژیک، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1386. 
12.    برقی، احمدبن محمد، المحاسن، تحقیق جلال الدین حسینی، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1370ق.
13.    تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو اولین مقاومت منفی در ایران، تهران: امیرکبیر، 1361.
14.    حرّ عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج2، 4، 11، 17و18، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق.
15.    حلّى، حسن بن یوسف، قواعدالاحکام، قم: اسماعیلیان، 1389ق. 
16.    حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، ج2، مشهد مقدس: مجمع البحوث الاسلامیة، 1412ق.
17.    حویزی، عبد علی بن جمعه، نور الثقلین، به کوشش سیدهاشم رسولی محلاتی، ج4، قم: اسماعیلیان، 1373.
18.    دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج2، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
19.    ذهبی، محمدبن احمد، تاریخ الاسلام، ج1، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
20.    زمانى، محمدحسن، طهارت و نجاسات اهل کتاب در فقه اسلامى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1371.
21.    صادقی، فاطمه، زنان، قدرت و مقاومت در ایران پس از انقلاب، لندن: بی‌نا، 2004م.
22.    صدوق، علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج4، قم: مؤسسة نشر اسلامى، 1363.
23.    طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان، ج2، 5، 7، 11، 12و16، قم: اسماعیلیان، 1371.
24.    طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج2و6، بیروت: دارالمعرفة، 1408ق.
25.    طبرى، محمد بن جریر، تفسیر طبرى، ج4و14، بیروت: دارالفکر، 1415ق.
26.    طبرى، محمد بن جریر، تاریخ طبرى، ج27، بیروت: مؤسسة الاعلمی، 1403ق. 
27.    فاضل لنکرانى، محمدرضا، القواعد الفقهیة، ج1، تهران: اسلامیه، 1401ق.
28.    کاوه محمد، سیروس و صبور طینت، امیرحسین، مدل مدیریت استراتژیک مبنا، تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر، 1390.
29.    کیانی، حسین و میرقادری، سید فضل الله، «شهید و جانباز در شعر ابراهیم طوقان، شاعر مقاومت فلسطین»، مجله ادبیات پایداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال اول، ش1، 1388.
30.    گاندی، موهنداس کارمچاند، سرگذشت گاندی، ترجمه مسعود برزین، تهران: ثالث، 1364.
31.    گروه مؤلفان، فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1396.
32.    متقی هندی، علی، کنزل العمال، ج1، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1425ق.
33.    مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج3، 10، 38، 76، 78و100، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق.
34.    معرفت، محمدهادى، ولایت فقیه، ج1، قم: التمهید، 1377.
35.    نامشخص، روایت پهلوى، ترجمه مهشید میرفخرایی، بی جا: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1367.
36.    نجفى، محمدحسن، جواهرالکلام، ج4، 8، 21، 22، 25، 27، 28، 36، 38، 40و41، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1365.
37.    نهاوندیان، محمد، پیکار پیروز تنباکو، بی‎جا: فجر، 1358.
38.    نهرو، جواهر لعل، زندگی من، ترجمه محمود تفضلی، تهران: امیرکبیر، چ3، 1350.