دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

مبانی قرآنی رابطه امنیت و دیپلماسی در فقه سیاسی با روی کرد به قاعده «امان، تألیف قلوب و الزام»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علوم و معارف قران کریم

چکیده

فقه شیعه، به عنوان منظومه معرفتیِ برخوردار از پشتوانه‌های وحیانی که بر تمامی جوانب حیات انسانی اشراف داشته و سعادت واقعی وی را در سطوح فردی و اجتماعی دنبال می‌کند، در خصوص راه‌های تأمین و ایجاد امنیت، دیدگاه های راهبردی دارد. فقه سیاسی شیعه با الهام از پیام نورانی وحی و متون حدیثی برای نهادینه سازی دیپلماسی در فراهم سازی زیرساخت‌های تأمین امنیت، راه کارهای مناسب را ارائه نموده است. جستار پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی مبانی پیش‎گفته پرداخته است. نخست، آیه: «ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَه» (توبه(9): 6) به عنوان «قاعده‌ امان»؛ براین پایه که هدف از تشریع عقد امان، اعطای مجال به گفت وگو با طرف مقابل خواهد بود و آیه: «وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُم» (توبه(9): 60) به عنوان «قاعده‌ تألیف قلوب» در پیوند با ایجاد بسترهای لازم برای گسترش دیپلماسی و آیه: «فَإنْ جاؤُکَ فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ» (مائده(5): 42) به عنوان «قاعده‌ الزام»، فرد مقابل را ملزم به پذیرش قوانین دین و مذهب خودش نماید. این نوشتار با هدف ارزیابی مبانی رابطه امنیت و دیپلماسی در فقه شیعه به تحلیل و بررسی پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ابراهیمی، محمد، اسلام و حقوق بین الملل، ج1، تهران: دفتر هم‌کاری حوزه و دانشگاه، 1396.
4. ابن براج، عبدالعزیز، المهذب، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ مدرسین حوزه‌ علمیه قم، 1406ق.
5. ابن حمزه، محمد، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی;، 1408ق.
6. بجنوردی، حسن بن آقا بزرگ، القواعد الفقهیة، ج3، قم: نشر الهادی، 1419ق.
7. تهانوی، محمد علی بن علی،کشاف اصطلاحات الفنون، ج5، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 1996م.
8. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج22و26، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
9. حلی، شیخ حسین، بحوث فقهیه، بی‌جا: مؤسسة المنار، 1415ق.
10. خویی، سید ابوالقاسم منهاج الصالحین، ج1، قم: نشر مدینة العلم، 1410ق.
11. خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة، ج17، تهران: مطبعة الاسلامیة، 1398ق.
12. زبیدى، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، ج5، بیروت: دار الفکر، 1414ق.
13. سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج15، قم: دار التفسیر، بی‌تا.
14. شریعتی، روح الله، قواعد فقه سیاسی، قم: پژوهش‌گاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1394.
15. صدر، سید محمد صادق، ماوراء الفقه، ج10، بیروت: دار الاضواء للطباعة و النشر، 1420ق.
16. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، الغایة القصوی، ترجمه شیخ عباس قمی، ج2، تهران: المکتبة الرضویة، بی‌تا.
17. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
18. طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه‌ علمیه قم، 1407ق.
19. طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، 1387.
20. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، تذکره الفقهاء، قم: مؤسسة آل البیت:، بی‌تا(الف).
21. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، منتهی المطلب، ج8، مشهد مقدس: مجمع البحوث الاسلامیة، 1412ق.
22. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، تحریر الاحکام الشرعیة، قم: مؤسسة آل البیت:، بی‌تا(ب).
23. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قواعد الاحکام، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ مدرسین حوزه‌ علمیه قم، 1413ق.
24. عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی (حقوق معاهدات بین المللی و دیپلماسی در اسلام)، تهران: سمت، 1395.
25. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج8، قم: مؤسسه دار الهجرة، 1409ق.
26. فرحی، علی، تحقیق القواعد الفقهیة، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، مؤسسة النشر الإسلامی، 1340ق.
27. فیاض، محمد اسحاق، محاضرات فى اصول الفقه (تقریرات درس آیة اللّه سید ابو القاسم خوئى)، ج1و5، قم: انصاریان، 1417ق.
28. قوام، عبدالعلی، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت، 1348.
29. کاشف الغطاء، شیخ جعفر، کشف الغطاء، ج4، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
30. کال، نیکلاس جی، دیپلماسی عمومی: درس‌هایی از گذشته، در: دیپلماسی عمومی، نوشته‌ نیکلاس جی کال و دیگران، ترجمه‌ پژوهشکده‌ی اطلاعات و امنیت، تهران: دانشکده و پژوهشکده‌ اطلاعات و امنیت، 1387.
31. محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج2، قم: مؤسسه سید الشهداء، 1406ق.
32. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، ج1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
33. مکارم شیرازی، ناصر، قواعد الفقهیة، ج2، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین7، 1411ق.
34. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، ج21، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
35. هالستی، کی. جی، مبانی تحلیل سیاست بین الملل، ترجمه‌ بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات، 1373.