دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

جایگاه مقابله به ‌مثل در سیاست خارجی دولت اسلامی از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة

2 دانشجوی دکتری قرآن و علوم سیاسی جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

«مقابله به ‌‌مثل» در روابط بین‌الملل و سیاست خارجی کشورها همواره مورد توجه بوده است. این اصل ریشه قرآنی دارد و در مباحث فقهی، تحت عنوان قاعده فقهی مقابله به‌‌مثل مطرح شده است. این نوشتار به‎دنبال واکاوی شیوه‌های کاربرد آن در روابط بین الملل از منظر قرآن با روش توصیفی ـ تحلیلی توأم با تفسیر است. از دیدگاه قرآن کریم، مقابله به‌ مثل در تمامی امور؛ اعم از مثبت و منفی به‎ویژه در عرصه جنگ و صلح در حوزه سیاست خارجی کاربرد دارد و این کتاب آسمانی، راهبردهای به کارگیری آن را فراروی دولت اسلامی قرار داده است تا بر‌اساس مصالح و اولویت‌های موجود آن را در تعامل و روابط با دیگران به کار گیرد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، توصیه قرآن نسبت به مقابله به مثل با دیگران در امور نیک و مثبت جبران احسن آن‎ها است، اما در امور منفی و در برابر کشوری که روابط خصمانه با دولت اسلامی دارد، توسل به اقدام متناسب متقابل است. در این باره اجتناب از زیاده‌روی به‎ویژه نسبت به غیر نظامیان و نیز استفاده از روش‌های غیر انسانی توصیه شده است. 

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج2و25، بیروت: مؤسسه تاریخ، بی‌تا.
3. ابن عجیبه، احمد بن محمد، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، ج1، قاهرة: ناشر، حسن عباس زکى‏، 1419ق.
4. ابن‌کثیر، اسماعیل بن‌عمر، تفسیر القرآن العظیم، ج‏1، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419ق.
5. بحرانى، هاشم بن سلیمان‏، البرهان فى تفسیر القرآن‏، ج1، تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.
6. بروجردى، سید محمد ابراهیم‏، تفسیر جامع، ج1، تهران: انتشارات صدر، چ6، 1366.
7. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غُررالحِکم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1366.
8. ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏، ج2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1422ق.
9. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم تفسیر قرآن کریم، ج9، قم: مرکز نشر اسراء، چ2، 1387.
10. حسینى همدانى، سید محمد، انوار درخشان، ج2، تهران: کتاب فروشی لطفی، 1404ق.
11. خویى، سید ابوالقاسم، بیان در علوم و مسائل کلى قرآن‏، ترجمه محمد صادق نجمى و هاشم هاشم‎زاده هریسى،‏ تهران: وزارت ارشاد، بی‌تا.
12. سایس، محمد على‏، تفسیر آیات الاحکام‏، بیروت: المکتبة العصریة، بی‌تا.
13. سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله‏، ارشاد الأذهان الى تفسیر القرآن‏، ج1، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات‏، 1419ق.
14. سعدی شیرازی، مصلح‌الدین بن عبدالله، کلیات سعدی، به کوشش کاظم عابدینی مطلق، تهران: ذهن‌آویز، چ3، 1390.
15. سمرقندى، نصر بن محمد بن احمد، بحر العلوم، ج2‏، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
16. شیت خطاب، محمود، شیوه فرماندهی پیامبر، ترجمه عبدالحسین بینش، تهران: مرکز تحقیقات سپاه، 1378.
17. طباطبایى، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم، سید محمدباقر موسوى همدانى‏، ج2، قم: جامعه مدرسین، چ5، 1374.
18. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن‏، ج2، قم: جامعه مدرسین، چ5، 1417ق.
19. طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن، جمعی از مترجمین، ج2، تهران: فراهانی، 1360.
20. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج6، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چ3، 1372.
21. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن‏، ج10، بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
22. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج3، تهران: مرکز فرهنگی درس‎هایی از قرآن، چ11، 1383.
23. قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج5و6، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ6، 1371.
24. قوام، عبدالعلی، اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، تهران: سمت، چ9، 1382.
25. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:، ج72، تهران: بی‎نا، بی‌تا.
26. مصطفوی، حسن، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، ج9، بیروت: دارالکتب العلمیة، چ3، 1430ق.
27. مغنیه، محمدجواد، تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، ج2، قم: بوستان کتاب، 1378.
28. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2، 4، 7و27، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374.