دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

تأثیرات نظریه خطابات قانونی امام خمینی بر انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم

2 دکترای علوم سیاسی (گرایش جامعه شناسی سیاسی) از دانشگاه باقرالعلوم ع طلبه سطح عالی حوزه علمیه قم

چکیده

یکی از چالشی‎ترین مباحث فقه سیاسی دوران معاصر، بحث از وجوب یا حتی جواز انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی بوده است. بخشی از این مناقشات، مربوط به مسأله شک در قدرت براندازی حکومت پهلوی و اداره جامعه پس از تشکیل حکومت و وظیفه مکلف در این مقام است.
به نظر می‌رسد در رابطه با این مناقشه، نظریه خاص امام خمینی‌1 در رابطه با چگونگی ‌توجه خطاب به مکلفین؛ یعنی نظریه خطابات قانونی و لازمه آن؛ یعنی عدم شرطیت قدرت در تکلیف، تأثیر مستقیم بر عمل‎کرد ایشان در مسیر انقلاب اسلامی داشته است. این مقاله با بررسی تأثیرات احتمالی نظریه خطابات قانونی امام خمینی بر انقلاب اسلامی، در دو صورت «شک در قدرت» و «علم به عدم قدرت»، به این نتیجه می‎رسد که مبنای اصولی امام خمینی برای مشروعیت انقلاب، لازمه نظریه خطابات قانونی در رابطه با شرطیت قدرت در جایی که علم به امکان تحصیل قدرت است، می‎باشد.

کلیدواژه‌ها


1. اسلامی، رضا، «نظریه عدم انحلال خطابات قانونی»، فقه، سال شانزدهم، ش60-59، بهار 1388.
2. امام خمینی، سیدروح‌الله، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ2، 1415ق.
3. امام خمینی، سیدروح‌الله، تنقیح الأصول، ج2، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی;، 1418ق.
4. امام خمینی، سیدروح‌الله، تهذیب الأصول، ج2و3، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی;، 1423ق(الف).
5. امام خمینی، سیدروح‌الله، جواهر الأصول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1376.
6. امام خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ12، 1423ق(ب).
7. جلالی اصل، هادی، «بررسی فقهی تحمل هزینه‌های انقلاب اسلامی با ‌توجه به مبانی اصولی امام خمینی;»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی جستارهای فقهی و اصولی، دوره4، ش1، شماره پیاپی10، 1397.
8. جلالی اصل، هادی، رابطه اصول فقه و فقه سیاسی در اندیشه فقهای معاصر شیعه با تأکید بر آراء امام خمینی;، قم: دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی و تاریخ، دانشگاه باقرالعلوم7، 1391.
9. خمینی، سیدحسن، «اصل شرطیت قدرت در تکالیف و تأثیر آن بر اندیشه سیاسی امام خمینی;»، مجله متین، ش3و4، تابستان و پاییز 1378.
10. خمینی، مصطفی، تحریرات فی الأصول، ج2و3، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1418ق.
11. خویى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج2و4، قم: طبع موسسة احیاء آثار السید الخوئی، 1422ق.
12. سلطانى طباطبایى، سید محمد باقر، «مصاحبه با سید محمد باقر سلطانى طباطبایى»، مجله حوزه، دوره هشتم، ش44-43، بهار1370.
13. عراقی، ضیاءالدین، نهایة الأفکار، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، چ3، 1417ق.
14. فاضل لنکرانی، محمد جواد، «سخنرانی در همایش خطابات قانونیه امام خمینی»، 9/8/1392: http://fazellankarani.com/persian/news/7414/.
15. گرامی، محمد علی، نظر آیت الله بروجردی در مورد ولایت فقیه و انقلاب مشروطه، (تاریخ انتشار: ۱۰ فروردین ۱۳۹۴): mashreghnews. ir/fa/news/40087
16. مقیمی، ابوالقاسم، «نظریة الخطابات القانونیة»، مجله فقه اهل البیت (عربی)، سال یازدهم، ش42، فروردین 1385.
17. موسوی، سید محمد رضا، بررسی مبانی اختلاف فتوای فقهای امامیه در احکام، قم: دانشگاه قم، 1387.
18. نائینى، محمد حسین، اجود التقریرات، ج1، قم: مطبعة العرفان‏، 1352.
19. نائینى، محمد حسین، فوائد الأصول، ج3و4، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1376.