دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

رابطه حق حاکمیت، دموکراسی و مردم سالاری دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

خدا انسان را برای رسیدن به کمالات والا آفریده است. راه رسیدن به آن کمالات، حرکت صحیح انسانها در مسیر حق و تکلیف است. حق تعیین سرنوشت، یکی از حقوق طبیعی انسانهاست که خدای متعال به آنها عطا کرده است. استیفای صحیح این حق در پوشش حق تعیین حاکم، یکی از مراحل مهم رشد و تکامل انسانها در جامعه بشری است. دین اسلام به عنوان بهترین راهنما برای سعادتمندی فردی و اجتماعی بشر است. مردم، هم در عصر حضور پیشوای معصوم و هم در عصر غیبت نقش مؤثری در تشکیل حکومت دارند.
حق تعیین سرنوشت در عصر حضور پیشوای معصوم7 به مردم این حق را می‌دهد که آنها امر حکومت و تدبیر امور اجتماعی خویش را به‌دست شخص غیر معصوم نسپارند، بلکه از روی آگاهی و با اختیار، پیشوایان معصوم را انتخاب کرده و آنان را اسوه زندگی خود قرار داده و از آنها به‌طور کامل پیروی کنند.
مردم بر اساس حق تعیین سرنوشت خویش در عصر غیبت، با شرکت مستقیم یا غیر مستقیم در انتخابات تعیین رهبری، در صدد استیفای حق خویش برآمده و از میان کسانی که دارای شرایط عمومی رهبری در عصر غیبت‌ هستند یکی را انتخاب می‌کنند.
این نوع مردم سالاری در جهان، بهترین نوع مردم‌سالاری است که امروزه در ادبیات سیاسی به آن مردم‌سالاری دینی گفته می‌شود. تنها نمونة عملی این نوع حکومت مردم‌سالار در جهان معاصر، با عنوان جمهوری اسلامی ایران به‌طور بالنده به حیات خود ادامه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو، چ2، 1385.
4. جوادی آملی، عبدالله، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء، 1384.
5. طالبی، محمدحسین، «واکاوی مفهوم حق به مثابه موضوع دانش فلسفه حق»، فصلنامة روش‌شناسی علوم انسانی، ش75-74، 1392.
6. -------------، درآمدی بر فلسفه حق، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
7. فارابی، ابونصر، فصول منتزعه، ترجمة حسن ملکشاهی، تهران: سروش، 1382.
8. کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، ج1، تهران‏: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
9. مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، ج36، بیروت‏: دار إحیاءالتراث العربی، 1403ق‏.
10. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج1و2، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1365.
11. ----------------، خودشناسی برای خودسازی و به سوی خودسازی (مجموعه آثار)، ج2/5، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1387.
12. ----------------، نظریه حقوقی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چ2، 1380.
13. مکارم شیرازی، ناصر، نفحات ‌القرآن، ج9، قم: مدرسة‌ الامام امیرالمؤمنین7، 1426ق.
14. ولی‌پور، ابراهیم، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مهربان نشر، 1389.