دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

نقش مصلحت در فعلیت دادن ولایت مطلقه فقیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی دانشگاه آزاد واحد خمین

2 استاد تمام دانشگاه ساوه

3 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی .استاد یار دانشگاه آزاد اراک

چکیده

مصلحت عبارت است از هر کاری که به سود و صلاح مادی یا معنوی فرد و جامعه باشد. مذاهب اسلامی معتقدند مصلحت نقش اساسی در تشریع احکام دارد، اما در مورد گستره آن اختلاف نظر وجود دارد و احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد پایه­ریزی شده است. از آنجا که ولایت فقیه با احکام اولیه نمی­تواند همه مشکلات و مسائل حکومتی را حل کند، ازاین­رو، با افزودن اقتدار و هم­شأن­دانستن ولی فقیه با پیامبر و امامان معصوم: در اعمال ولایت، باید او را صاحب ولایت و حکومتی نمود تا در کنار احکام اولیه از احکام ثانویه و قاعده مصلحت کمک بگیرد تا بتواند با ادعای جاودانگی و جامعیت دین، در دنیای مدرن، بسیاری از مسائل مستحدثه را حل کند. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که مصلحت در فعلیت­دادن ولایت مطلقه چه نقشی دارد؟
از آنجا که تحقیقات زیادی در مورد ولایت فقیه و مصلحت بصورت مجزا انجام شده است، اما به بررسی ارتباط این دو هیچ اشاره­ای نشده است. بنابراین، ضروری است تا تحقیقی در این باره انجام شود.

کلیدواژه‌ها


 

          1.     قرآن کریم.

          2.     نهج البلاغه.

          3.     ابن منظور، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب‌، ج2و3، بیروت: دار الفکر‌، چ3‌، 1997م.

          4.     اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاة (المحشی)، تحقیق محمدرضا گلپایگانی، ج2، قم: نیکنام (چاپخانه)، 1352.

          5.     امام خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، تهران: پیام آزادی، 1380.

          6.     -----------------، صحیفه نور، ج1، 2، 9، 10، 19و20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.

          7.     ‏‫-----------------، استفتائات، ج3، قم: انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ5، 1422ق.

          8.     ‏‫-----------------، تحریرالوسیلة، ج1، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ2، 1425ق.

   9. ‏‫بحرانی، شیخ یوسف،  الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج18، بیروت: مؤسسة النشر الاسلامی، 1985م.

       10.     تبریزى، جواد بن على، استفتاءات جدید (تبریزى)، ج2، قم: انتشارات سرور، 1385.

       11.     تولایی، علی، نگرشی بر جایگاه مصلحت در فقه امامیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، 1391.

       12.     جوهرى، اسماعیل بن حماد‌، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، ج6، بیروت: دار العلم للملایین‌، 1410ق.

       13.     جوینی، عبدالملک، البرهان فی اصول الفقه، به کوشش صلاح بن محمد بن عویضه، ج2، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.

       14.     حائری، مرتضی و امراللهی ‌یزدی، محمدحسین، ابتغاء الفضیلة فی شرح الوسیلة: فی المکاسب المحرمة، ج1، قم: الجماعة المدرسین بقم المشرفة، مؤسسه النشر الاسلامی، 1394.

       15.     ‏‫حائری یزدی، محمدمهدی، ولایت فقیه، نجف اشرف: منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها، 1385ق.

       16.     حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، ج4، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی­تا.

       17.     حلّى، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2، 1410ق.

       18.     حلّى، جمال الدین، احمد بن محمد اسدى، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق.

       19.     خلخالى، سید محمد مهدى موسوى، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1422ق.

       20.     خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهة، تحقیق محمدعلی توحیدی، ج5، قم: مؤسسه احیای آثار الامام الخوئی، 1430ق.

       21.     شاطبی، ابو اسحاق، الموافقات فی اصول الشریعة، ج2، بی­جا: بی­نا، بی­تا.

       22.     طباطبایی، سید محمد حسین، بررسی­های اسلامی، قم: هجرت، بی­تا.

       23.     طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، ج2، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ3، 1416ق.

       24.     طوسى، ابو جعفر، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چ3، 1387ق.

       25.     عاملى، شهید ثانى، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج9، قم: کتابفروشى داورى، 1410ق.

       26.     علامه حلی، حسن، تهذیب الوصول، به کوشش محمدحسین رضوی کشمیری، لندن: مؤسسة الامام علی7، 2001م.

       27.     عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی(قواعد فقه سیاسی و مصلحت)، ج9، تهران: امیر کبیر، 1384.

       28.     غزالی، محمد، شفاء الغلیل، به کوشش حمد کبیسی، ج1، بغداد: المکتبة العصریة، 1390ق.

       29.     فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران: دانشگاه تهران، تهران، چ17، 1384.

       30.     قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ6، 1412ق.

       31.     محقق داماد، سیدمصطفى، قواعد فقه (محقق داماد)، ج2، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، چ12، 1406ق.

       32.     مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج6، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر، 1409ق.

       33.     مطهرى، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، ج2، تهران: انتشارات صدرا، چ8، 1360.

       34.     معرفت، محمد هادی، «تبیین مفهومی «ولایت مطلقه فقیه»»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش15، 1379.

       35.     مقیمى حاجى، ابوالقاسم، «فلسفه مجازات در اسلام»، مجله فقه اهل بیت:، ش‌51، 1386.

       36.     مکارم شیرازى، ناصر، تعزیر و گستره آن، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب7، 1425ق.

       37.     ‏‫--------------، احکام بانوان، قم: انتشارات مدرسه امام علی7، چ11، 1428ق.

       38.     منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج2، قم: مؤسسه کیهان، 1409ق.

       39.     مهرپور، حسین، دیدگاههای جدید در مسائل حقوقی، ج2، تهران: اطلاعات، 1372.

       40.     نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق ابراهیم سلطانی نسب، ج15، 22و41، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1362.

       41.     نظرزاده، عبدالله، «مصلحت و نقش آن در استنباط احکام شرعی و حکومتی»، فصلنامه سیاست متعالیه، ش1، تابستان1392.