2024-03-29T18:48:33Z
https://mag.rcipt.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12739
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
ماهیت و چیستی شناسی «فقه امنیّت» و «فقه امنیّتی»
ابوالقاسم
علیدوست
«فقه امنیّت» و «فقه امنیّتی» از ساحتهای جدید فقه در بحث، گفت وگو و نظریه پردازی است. فقه امنیت، کشف نگاه هنجاری و دستوری دین به امنیت است و فقه امنیتی، وصف محیط حاکم بر فقه از منظر امنیت می باشد. این دو عنوان، روش هایی مشترک و مختص دارند. در روش-های مشترک، توجه به روش ها و ضرورت های حاکم بر دانش فقه از جمله شروع حرکت اجتهادی از اسناد معتبر و تحفظ بر منابع چهارگانه فقه، ضروری است. فقه امنیت در روش ویژه خود، عدم تعبدانگاری را پیشه خود میکند و تمرکز بر استنباط دوم دارد. در فقه امنیتی با روش مطالعه نظاموار و سیستمی فقه باید به کشف قلمرو امنیت پرداخت و از ساحتهای آن یک به یک سخن گفت. واژگان کلیدی
فقه امنیت
فقه امنیتی
روش شناسی
عدم تعبدانگاری
استنباط دوم
مطالعه نظام وار
مطالعه سیستمی
مطالعه سلولی
2016
02
20
5
26
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
راهکارهای دستیابی به امنیت بین المللی از منظر اسلام
محمدرضا
باقرزاده
در این نوشتار به بررسی راهکارهایی که اسلام برای دستیابی به امنیت بین المللی معرفی می کند می پردازیم که می تواند به توانمندی و تضمین عملی و عینی نظام ضمانت اجرای صلح و امنیت بین المللی کمک شایانی نماید. اسلام از آنجا که یک دین الهی و مبتنی بر خدامحوری و اعتقاد به خالقیت و عبودیت است، نه تنها امنیت را یک حق که یک تکلیف می داند و برای انجام آن، تحصیل قدرت را از باب مقدمه انجام این تکلیف لازم دانسته و برای اعمال قدرت نیز به راهکار اقدام فردی بسنده نکرده راهکار اقدام دسته جمعی را پیشنهاد می-کند. زمینه های امنیت باید فراهم شود تا امنیت گسترش یابد. بنابراین، اسلام به گسترش معنویت و عدالت به عنوان زیرساخت های امنیت توصیه می کند. از سوی دیگر، ترویج عقلانیت را پایه توسعه امنیت می داند. اسلام صلح را به مثابه فرصت تأمین امنیت، مغتنم شمرده و البته از صلح ثابت و مستقر حمایت می کند. برای مقابله با عوامل تهدید امنیت، به تأسیس نظام کارامد کیفری ترغیب می کند. مقابله با ایدئولوژی های امنیت ستیز در سرلوحة تدابیر اسلام برای تأمین امنیت قرار دارد. اسلام، ساختار نظام سلطه را دشمن شماره یک امنیت بین المللی دانسته با آن مبارزه می کند و در نهایت با نگرش جهان شمولی و کل نگر، آرمان جامعة واحد بشری و امت واحده را برای دستیابی به امنیت، مورد تشویق و حمایت قرار می دهد.
امنیت بین الملل
اسلام
صلح
عدالت
2016
02
20
27
50
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
تئوری حکومتیِ عصر غیبت براساس دیدگاه شیخ مفید(ره)
مرتضی
امامی
محمدجواد
یاوری سرتختی
محمدعلی
لیالی
تئوری حکومتیِ عصر غیبت در اندیشه فقهای شیعه مبتنی بر یک سلسله اصول و مبانی نظری است که با تکیه بر آنها می توان نظرات فقهای شیعه درباره حکومت در عصر غیبت را شناخت. برخی از این مبانی و اصول در نظریة فقهای شیعه از اصول مسلم و قطعی و اتفاقی (اجماعی) پنداشته می شود. «شیخ مفید» نیز از فقهای برجسته و متقدم شیعه است که درباره حاکمیت و حکومت در عصر غیبت، دارای تئوری حکومتی و نظراتی است که در قالب اندیشه و فقه سیاسی شیعه قابل بازشناسی و تدوین است.تئوری شیخ مفید در باره حاکمیت و حکومت در عصر غیبت بر مبانی و اصولی استوار است که عبارتند از: نگاه حداکثری به دین، جامعیت و تأسیسی بودن دستورات دینی و توسعه قلمرو آن در تمامی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی، تبیین جایگاه عقل و قلمرو آن در مبانی حکومتی، انحصار حاکمیت و حکومت خداوند بر مردم، تنفیذ و ابلاغ احکام اولیای الهی از جانب خداوند به منظور حکمرانی بر مردم و گسترة ولایت و حاکمیت معصومین: و اولویت حکومت فقیه در عصر غیبت براساس ادله عقلی و نقلی. این مقاله در صدد تبیین اصول و مبانی حاکمیت و حکومت در عصر غیبت، بر اساس دیدگاه های شیخ مفید است.
تئوری حکومت
ولایت فقیه
شیخ مفید
عصر غیبت
2016
02
20
51
68
https://mag.rcipt.ir/article_93775_5bf33e391fb474b1191026d1a38fc435.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
خاستگاه و چیستی اصل عدم ولایت در فقه سیاسی شیعه
احمد
طاهری نیا
یکی از اصول مسلمی که در فقه شیعه مطرح و در موارد مختلفی بدان استناد شده «اصل عدم ولایت » است. فقیهان شیعه گرچه در ابواب مختلف فقه به این اصل استناد جسته و بر اساس آن به عدم ولایت اشخاص بر دیگران فتوا دادهاند، اما از چیستی این اصل و خاستگاه آن کمتر سخن گفتهاند. با توجه به اهمیت این اصل در فقه شیعه؛ به خصوص در بحث حکومت و سیاست و تأثیر آن در نفی یا اثبات برخی از مناصب حکومتی برای زنان؛ مانند منصب رهبری و منصب قضاوت، ضرورت بحث از چیستی و منشأ این اصل روشن تر میشود. مقاله حاضر به هدف تبیین چیستی و خاستگاه این اصل، به کاوش در آن پرداخته و با بررسی تبیینهای مختلفی که از سوی فقهاء برای این اصل ارائه شده به این نتیجه رسیده است که خاستگاه اصل عدم ولایت، توحید در خالقیت است. ازاین رو، اصل عدم ولایت در اصطلاح علم اصول دلیل شرعی، اماره و در نتیجه، کاشف از واقع است، نه اصل عملی که برای رفع تحیر از مکلف است.
ولایت
اصل
اماره
اصل عدم ولایت
ولایت بالذات
ولایت بالعرض
2016
02
20
69
86
https://mag.rcipt.ir/article_93952_392a21f8d772282f9815852ec1491fab.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
اصل 113 و مسؤولیت اجرای قانون اساسی
علیرضا
زمزم
یکی از اصول چالشی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل113 است. در این اصل، سه شأن و وظیفه برای رئیس جمهور در نظر گرفته شده است: 1. عالیترین مقام رسمی کشور پس از مقام رهبری. 2. ریاست قوه مجریه. 3. مسؤول اجرای قانون اساسی. این مقاله در صدد بررسی شأن سوم است. سؤال اصلی، عبارت است از قلمرو و محدودة مسؤولیت اجرای قانون اساسی توسط رئیس جمهور در اصل 113 چیست؟در پاسخ به این سؤال، حداقل سه فرضیه قابل تصور است:• مسؤولیت اجرای قانون اساسی مربوط به تمام اصول قانون اساسی است؛ یعنی رئیس جمهور حق نظارت بر تمامی نهادها و ارکان حکومتی را دارد.• مسؤولیت اجراء محدود به سه قوه است؛ یعنی رئیس جمهور از باب مسؤولیت اجرای قانون اساسی، حق نظارت بر سه قوه را دارد. • مسؤولیت اجراء معطوف به حوزه اختیارات رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه مجریه فقط در همین قوه است. از نظر نویسنده، مسؤولیت اجرای قانون اساسی، منحصر در قوة مجریه به معنای خاص است. محقق با بررسی و نقد دو فرضیه نخست، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی نظر خود را در محک آزمون و نتیجه قرار داده است.
اصل 113
اختیارات رئیس جمهور
مسؤولیت اجرای قانون اساسی
شورای نگهبان
قوه مجریه
2016
02
20
87
112
https://mag.rcipt.ir/article_93953_3358c7378eeb2d0105695bf7d8ea3775.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
بررسی تمایزات عقلانیت حاکم بر حکومت اسلامی و حکومت سکولار
مهدی
قربانی
عقلانیت یکی از مفاهیم پرکاربرد و اساسی در مباحث مربوط به زندگی سیاسی به شمار میآید و البته در پی اندیشههایی که بر چالش میان دین و سیاست متمرکز شدند، بیش از پیش، مورد ملاحظه قرار گرفته است. ازاینرو، بررسی تمایزات عقلانیت حاکم بر حکومت اسلامی با عقلانیت مورد نظر در حکومتهای سکولار، مهم بهنظر میرسد؛ چرا که در حکومت اسلامی نمیتوان هرگونه عقلانیتی را مبنای نظر و عمل خود قرار داد. عقلانیت به معنای تبعیت کامل از استدلال صحیح و به تعبیری تبعیت از تفکر استدلالی است. در یک تقسیم کلی، عقلانیت را به دو قسم نظری و عملی تقسیم نمودهاند. عقلانیت نظری، وصف عقاید مرتبط با حکومت اسلامی قرار میگیرد و عقلانیت عملی، وصف اعمال حکومت اسلامی و کارگزاران آن. عقلانیت نظری میتواند ناظر به معرفت، هستی و انسان باشد. در مقابل، عقلانیت عملی نسبت به اهداف و رفتار سیاسی مورد توجه قرار میگیرد. عقلانیت مورد نظر در حکومت اسلامی، در دو حوزه مذکور متمایز از عقلانیت حاکم بر حکومت سکولار است. این عقلانیت، در برخی موارد، دادههای عقلانیت مورد توجه در حکومت سکولار را حداقلی دانسته و تکمیل آنها را پیشنهاد میکند و در مواردی نیز دستاوردهای آن را از اساس نادرست میپندارد و نظر یا الگوی کاملاً متفاوتی را ارائه میدهد.
عقلانیت
عقلانیت عملی
عقلانیت نظری
حکومت اسلامی
حکومت سکولار
2016
02
20
113
138
https://mag.rcipt.ir/article_93954_3cc5dea74187041b51d47341fbfa32e4.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1394
20
4
فتنههای اجتماعی و راهکارهای برونرفت از آن با تأکید بر روایات نبوی
رضا
مهدیان فر
فتنه در حوزه اجتماعی به معنای اضطراب، اختلاف و دودستگی، درگیری و کشتار میباشد. به فرمودة قرآن کریم، فتنه از قتل هم شدیدتر و بزرگتر است. برپایه آیات و روایات، جهان اسلام فتنههایی را تجربه خواهد کرد که خدای سبحان و رسولش راههای برون رفت از آن را نیز یادآور شدهاند. ازاین رو، با نگاه تاریخی به موضوع فتنه، ریشه فتنههای اجتماعی را میتوان نزاع بر سر حکومت و جانشینی رسول خدا9 دانست که آیات و روایات، نسبت به پیآمدهای ناگوار آن هشدار دادهاند. برای برون رفت از این فتنهها گریزی از بازگشت به قرآن و عترت نیست. اقتدار حاکم اسلامی، شناخت ظرفیتهای جامعه اسلامی به منظور رویارویی با فتنه همچون علما، رؤسای عشایر، سازمانهای مردم نهاد و مانند اینها، روشنگری علما، بصیرت و روشنبینی نسبت به توطئههای دشمن و آگاهی صحیح از اعتقادات و اندیشههای سایر فرق اسلامی از راهکارهایی هستند که با هدف رویارویی و برون رفت از فتنهها با تدبر در آیات و روایات فریقین با رویکرد توصیفی ـ استنباطی و به روش کتابخانهای در پژوهش حاضر بدان دست یافتیم.
فتنه های اجتماعی
فتنه در قرآن
فتنه در روایات
ریشه های فتنه
2016
02
20
139
170
https://mag.rcipt.ir/article_93955_a19cdaa78a23ce95e084a5c9d66566ee.pdf