2024-03-29T11:24:29Z
https://mag.rcipt.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12339
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
استلزامات نصب الهی حاکم در «فقه سیاسی شیعه»
حسین
رجبی
مجید
رجبی
یکی از اصلیترین تقابلها میان اندیشه سیاسی شیعه و اندیشههای غربی در حوزه سیاست، مسأله مشروعیت و تعیین حاکم است. اعتقاد به نصب الهی حاکم میتواند بسیاری از گزارههای فقهی را خصوصاً در عرصه سیاست دستخوش دگرگونیهای عمیقی نماید. در این نوشتار سعی شده است تا با بهره گیری از روش تطبیق، دیدگاههای متفاوت تبیین و مهمترین آثار آن در فقه سیاسی بررسی شود. وجوب انقلاب سیاسی و تشکیل حکومت، وجوب انتخاب شخص منصوب بهعنوان حاکم و اطاعت از او و یاری او، حرمت مخالفت با حاکم منصوب و پذیرش ولایت کفار، واگذاری همه تصدیها به حاکم و حرمت تصرف بدون اذن او در مسائل اجتماعی، ضرورت تطبیق همه رفتارهای حکومتی بر اساس قوانین اسلام، تکلیف دولت اسلامی در برنامه ریزی و قانونگذاری جهت هدایت معنوی جامعه و تعیین جایگاه بیعت و آرای عمومی از جمله تبعات این دیدگاه در فقه سیاسی میباشد. چگونگی ارتباط این گزارهها با دیدگاه نصب در متن مقاله تبیین شده است.
فقه سیاسی
استلزامات
نصب حاکم
حاکم
گونههای مشروعیت
2017
02
19
5
32
https://mag.rcipt.ir/article_91446_53c76295adca3b034356b2ae8ebfbf67.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
قبض و بسط مفهوم «محاربه» در کشاکش امنیت اقتصادی و اجتماعی
عبدالرضا
حمّادی
سیدمحمدحسین
رسولی محلاتی
از مهمترین آیات جزایی قرآن کریم، آیه 33 سوره مائده است. در این آیه احکام محاربان بهتفصیل بیان شده است. پرسش های متعددی نسبت به آیه وجود دارد؛ ازجمله اینکه مفهوم محاربه چیست و محارب بر چه کسی اطلاق می شود؟ در پاسخ به این پرسش اختلاف دیدگاه جدی میان اندیشمندان امامیه در دو حوزه امنیت اقتصادی و امنیت اجتماعی دیده می شود. پژوهش حاضر با بررسی اختلاف دیدگاه های فقها و مفسران متقدم و متأخر امامی، با توجه به ریشه لغوی، سبب نزول آیه و روایات تفسیری اهلبیت: در پی تبیین مفهوم محاربه است. از جمع میان شواهد می توان محاربه را به ایجاد نا امنی در جامعه اسلامی با هدف تصاحب اموال دیگران دانست. این تعریف علاوه بر هماهنگ بودن با سبب نزول آیه، بار یشه لغوی «حرب» و روایات تفسیری ذیل آیه همخوان است.
حرب
محاربه
محارب
آیه محاربه
آیه33 سوره مائده
2017
02
19
33
60
https://mag.rcipt.ir/article_91447_b3a959410987e39f85fcef1555c50dfd.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
جایگاه اعلان برائت از مشرکان در سیاست خارجی حکومت اسلامی از منظر فقه اسلامی
حمید
کمالی اردکانی
سیدعلی اصغر
موسوی رکنی
محمدعلی
راغبی
محسن
ملک افضلی اردکانی
اسلام درباره روابط مسلمانان با غیر مسلمانان دستورات مختلفی دارد. از طرفی قبول ولایت کفار و مشرکان را برای هیچ مسلمانی نپذیرفته و از طرف دیگر نیکی به غیر مسلمانانی را که با مسلمانان سر جنگ ندارند، مطلوب دانسته است. از جهتی نیز نسبت به دشمنانی که هیچگونه پیمانی را پایبند نیستند دستور جهاد داده، پیمانهای آنها را محترم ندانسته و از آن اعلان بیزاری نموده است. اعلان برائت از مشرکان دین ستیز از دستورات خداوند است که در کنار جهاد با دشمنان از اصول سیاست خارجی حکومت اسلامی محسوب میشود. حقیقت این است که اعلان تبری از دشمنان دین مسالهای است که تا حد زیادی در طول تاریخ اسلام مغفول مانده و با شروع انقلاب اسلامی با توجه به رویکرد امام خمینی1 جان تازهای گرفت. این حکم دارای پشتوانههای فقهی متعددی برگرفته از آیات قرآن است که در این راستا میتوان از آیات سوره برائت، اجتناب از طاغوت، لزوم آمادگی در برابر دشمنان، به خشم در آوردن آنها و فریاد تظلم خواهی نام برد. بررسی مفهوم مشرک و نگاه ویژه به نظام شرک به عنوان نظامی که به تقابل با اسلام بر میخیزد، از مسائلی است که کمتر بدان پرداخته شده و این مقاله در صدد تبیین آن است؛ چراکه برائت از مشرکان غالباً با نگاه محدود تبری از شرک فردی و اعتقادی تفسیر میشود و وظیفه حکومت اسلامی در این زمینه نادیده انگاشته میشود.
برائت از مشرکان
نظام شرک
حکومت اسلامی
سیاست خارجی
اجتناب از طاغوت
2017
02
19
61
86
https://mag.rcipt.ir/article_91594_aef18ba7a89d3ba6cd64f901b4599f99.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
تحلیلی بر ساختار و آسیب شناسی جامعه نبوی
عبدالکریم
بهجتپور
مجید
چهری
رابطه انسان با خدا و به تبع آن رابطه انسان با جامعه، از مهمترین روابط انسان است که سهمی عمده از اعتقاد، رفتار و عملکرد وی را در طول دوران زندگی به خود اختصاص میدهد. جامعه نبوی یا آخرین الگوی دینی و اجتماعی بشریّت، تحت مدیریت مستقیم خداوند متعال شکل گرفته و به تصریح آیه 29 سوره فتح، چهار مرحله جوانهزدن، بهشکل نهال درآمدن، قوّت یافتن و در نهایت استوار شدن بر پایههای خود را از سر گذرانده است. با عنایت به هدایت و تربیت بشر به عنوان هدف نزول قرآنکریم و راهبرد الگوسازی جامعه نبوی، قرآنکریم، شکلگیری و ترقی این جامعه را گامبهگام پیش برده و در این مسیر، با آسیبشناسیهای بهموقع، آن را از گذرگاههای حادثه خیز به سلامت عبور داده است. در این میان، سوره بقره به عنوان نخستین سوره مدنی، در بخشی از مرحله استحکامبخشی به جامعه نبوی، در حوزه راهبری و آسیبشناسی، از ابتدای مرحله سوم شکلگیری؛ یعنی تنومندی و قوّت یافتن ایفای نقش نموده است. با توجه به شرایط ویژه ورود پیامبر به مدینه، شکلگیری رسمی جامعه و وضع قوانین الهی، همگام با نزول سوره بقره مشخص میشود. در این سوره با یک آسیبشناسی هدفمند و ذکر مصادیق متعددی از نقض عهد مؤمنین گذشته، به اهمیّت و پایبندی مؤمنین به عهد و میثاقهای الهی بسیار تأکید شده و انسجام و استحکام یافتن جامعه نوپای دینی و ترقی مؤمنان در تصحیح روابط اجتماعی و از طرفی عدم بروز آسیب اجتماعی نقض عهد جمعی یا مهمترین آسیب جامعه نبوی در دوره سوم شکلگیری، مشروط به میزان پایبندی تکتک آنان به عهد و میثاقهای الهی دانسته شده است.
جامعه نبوی
آسیبشناسی
همگام با نزول
سوره بقره
عهد و نقض عهد
میثاق الهی
2017
02
19
87
114
https://mag.rcipt.ir/article_91680_c107980f698bd88011683e7accd8cde5.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
بررسی تطبیقی مبنای شهروندی در فلسفه سیاسی (کلاسیک، مدرن و اسلامی)
محمدحسین
خلوصی
محمد جواد
نوروزی
حقوق و تعهدات متقابل دولت و مردم در فلسفه سیاسی کلاسیک بر اساس قوانین طبیعت سازماندهی میگردد. فلسفه سیاسی مدرن بر اساس مبانی فلسفی مدرنیته به وجود چنین قوانینی باور ندارد و قرارداد اجتماعی را بنیان و اساس شهروندی میداند. زمینهگرایی موجود در این دیدگاه، رابطه شهروندی و ملیگرایی را فراهم مینماید. فلسفه سیاسی اسلامی به طبیعتگرایی اعتقادی ندارد و قرارداد اجتماعی را در سازماندهی حقوق و تعهدات متقابل دولت و مردم ناکافی میداند. مبنای شهروندی در فلسفه سیاسی اسلامی ریشه در فضیلتگرایی دارد که در پی دستیابی به حقیقت و التزام به آن میباشد. مدینه فاضله شهری است که در آن فضیلتخواهی از طریق حقیقتگرایی و التزام به حقیقت، تمهیدات مدنی برای سعادت شهروندان فراهم میگردد.
شهروندی
فلسفه سیاسی
طبیعتگرایی
قرارداد اجتماعی
فضیلت
2017
02
19
115
142
https://mag.rcipt.ir/article_91768_975a51eea0ebef7583a1dd66cda53d49.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
فلسفه سیاسی متعالیه ملاصدرا بر اساس نظریه حرکت جوهری نفس
مهدی
امیدی
تغییر جهان یکی از عمدهترین خواستههای انسان معاصر است که بدون تفسیری از جهان و انسان و حقایق مرتبط با آن دو و نیز سامان حیات انسان بر پایه آن امکان نمییابد. این بدان معنا است که هر تحولِ عینیِ مبتنی بر حکمت عملی اعم از اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن در پیوند با برداشتهای نظری مرتبط با حکمت نظری است. طرح نظریه حرکت جوهری ملاصدرا در حکمت متعالیه ناظر به تفسیری خاص از تحول در عین ثبات جهان و انسان است که میتوان نتایج تربیتی سیاسی متعددی را از آن استنباط کرد. این مقاله بر آن است تا با تبیین نتایج فوق، ظرفیت حرکت جوهری نفس در حکمت متعالیه را برای طراحی فلسفه سیاسی متعالیه واکاوی نماید.
ملاصدرا
حکمت متعالیه
حرکت جوهری نفس
نتایج فلسفی سیاسی
2017
02
19
143
172
https://mag.rcipt.ir/article_91769_51599aa694206e9f5c9ac679b48d77c0.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی
1561-008X
1561-008X
1395
21
3
نقد و بررسی استنادات محمد عماره دربارۀ «مشروعیت سیاسی انتخاب»
صفدر
الهی راد
سیدابوالقاسم
کاظمی شیخ شبانی
بحث از روش تعیین حاکم از مباحث چالش برانگیز میان اندیشمندان اسلامی بوده و مکاتب و فرقه های مختلف با پذیرش اصول و مبانی صحیح یا فاسدی، به روش یا روش هایی متفاوت در اینباره معتقد بوده و بدان توصیه می کنند. یکی از نظریات پرطرفدار در میان اهل سنت نظریۀ «انتخاب» است که مطابق آن تعیین حاکم حق مردم بوده و انتخاب و رأی آنان در این باره تعیین کننده است. در این پژوهش به تبیین و بررسی استدلال «محمد عماره»، اندیشمند برجستۀ نومعتزلی، به سخنان امیرالمؤمنین در این باب می پردازیم و خواهیم گفت استدلال به این روایات بر اثبات نظریه «انتخاب و بیعت» ناتمام است.
امام علی
مشروعیت
بیعت
امامت
محمد عماره
انتخاب
2017
02
19
173
197
https://mag.rcipt.ir/article_91770_96e52a2be64ab7e2f30702f074da38a2.pdf