TY - JOUR ID - 122451 TI - مسؤولیت‌ مدنی دولت در قبال رفتار زیان بار حاکمیتی JO - فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی JA - HOKOOMAT LA - fa SN - 1561-008X AU - هوشمند فیروزآبادی, حسین AU - جاور, حسین AU - زرگریان, طاها AD - دانش آموخته حوزه علمیه و عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (قم) AD - استادیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی AD - دکتری فقه و حقوق جزا ازدانشگاه خوارزمی Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 25 IS - 2 SP - 141 EP - 169 KW - مسؤولیت‌ مدنی KW - اعمال حاکمیتی KW - مصالح عمومی KW - رفتارهای حاکمیتی DO - N2 - دریافت: 26/3/99 تأیید: 30/6/99 حسین هوشمند فیروزآبادی* و حسین جاور ** و طاها زرگریان*** چکیده رفتار بخش‌های مختلف حاکمیت، ممکن است در عمل، مردم را متضرر کند. به طور معمول این پرسش مطرح است که دولت در قبال اقدامات زیان‌بار خود، در چه مواردی و تا چه حدی مسؤول است؟ پاسخ مشهوری که از جمله، مستند به ماده 11 قانون مسؤولیت‌ مدنی به این پرسش داده شده، این است که رفتارهای حاکمیتی از جبران خسارت مصون است و مسؤولیت دولت، به‌معنی الاعم، به اعمال تصدی ناشی از تقصیر اداری محدود شده‌ است. نوشتار حاضر، با مرور پیشینه بحث در دکترین و مقررات و با شیوه تحلیلی ـ توصیفی ثابت می‌نماید معافیت دولت از مسؤولیت در قبال اعمال حاکمیتی با قواعد ریشه‌ای و دیرین فقهی و اصول شناخته‌شده و بنیادین مسؤولیت‌ مدنی از جمله اصل جبران خسارت در تعارض است و تحمیل کامل آوار خسارت بر زیان‌دیده، جهت نفع حاکمیت و دیگر مردم، منطق قانع‌کننده‎ای ندارد و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، قانون‌گذار پس از انقلاب اسلامی، از نظر قبلی خود؛ به ویژه در حیطه اجرایی و قضایی عدول کرده ‌است‌. مبانی فقهی چون «احترام» و «لاضرر» و «الغرم بالغنم» در کنار ضرورت توزیع خسارت ناشی از اعمال حاکمیت مبتنی بر مصالح عمومی از جمله مبانی تقویت‌کننده عدول قانون‌گذار محسوب می‌شود. UR - https://mag.rcipt.ir/article_122451.html L1 - https://mag.rcipt.ir/article_122451_e9aede463983ce795aef4b66feac155d.pdf ER -