ORIGINAL_ARTICLE
ظرفیت سنجی فقه شیعه برای شناسایی وقف به عنوان یکی از منابع مالی حکومت اسلامی در پرتو اصل ولایت فقیه
یکی از مسلمات فقه شیعه، ضرورت تشکیل حکومت اسلامی برای حفظ مصالح اسلام و مسلمین است. تشکیل حکومت و اداره شؤون آن، مستلزم دارابودن منابع مالی است. در فقه سیاسی اسلام، منابع متعددی برای این منظور به رسمیت شناخته شده و مورد بررسی قرار گرفته است. اما از وقف یا نامی برده نشده یا فقط در حد ذکر نام باقی مانده است. این در حالی است که میتوان با استفاده از ظرفیت فقه شیعه، اوقافی را شناسایی یا ایجاد کرد که به عنوان یک منبع مالی دولت در اختیار حاکم شرعی باشد تا از آن برای امور ضروری و مصالح جامعه اسلامی استفاده کند. این مقاله که با روش تحلیلی سامان یافته، در صدد است برای جبران این خلاء، ابتدا ظرفیتهای فقهی برای این منظور را شناسایی کرده، آن گاه اختیارات حاکم شرعی بر اوقاف را بررسی کند. فرضیه این تحقیق آن است که ظرفیتهای متعددی برای احتساب وقف به عنوان یکی از منابع مالی دولت اسلامی در فقه پویای شیعه وجود دارد؛ همان گونه که ولایت و بسط ید حاکم شرعی بر اوقاف عام، امری مسلّم است. اثبات این فرضیه دستاورد تحقیق حاضر است.
https://mag.rcipt.ir/article_110610_32c52fc443516efe42df2bfd7b2d4521.pdf
2020-01-21
5
28
وقف
منابع مالی حکومت اسلامی
حاکم اسلامی
ولایت فقیه
محسن
ملک افضلی اردکانی
mohsenmalekafzali@yahoo.com
1
عضو هیأت علمی جامعه المصطفی العالمیه
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین، کتاب فی الوقف (للآخوند)، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
2
3. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2، 1410ق.
3
4. ابن حمزه، محمد بن علی بن حمزه، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1408ق.
4
5. ابن زهره، حمزة بن علی حسینی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق7، 1417ق.
5
6. ابنفارس، احمدبنزکریا، ابوالحسن، معجم مقاییس اللغة، ج6، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
6
7. امام خمینی، سیدروحالله، تحریر الوسیلة، ج2، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، بی-تا.
7
8. امام خمینی، سیدروحالله، کتاب البیع، ج2و3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1421ق.
8
9. بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیة، ج4، قم: نشر الهادی، 1419ق.
9
10. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ج22، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
10
11. جوهری، اسماعیلبنحماد، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج5، بیروت: دارالعلم للملایین، 1410ق.
11
12. حر عاملی، محمدبنالحسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ج19، قم: مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث، 1414ق.
12
13. حسینی عاملى، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ الحدیثة)، ج21، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
13
14. راغب اصفهانی، محمد، مفردات الفاظ القرآن، لبنان ـ سوریه: دارالعلم ـ دارالشامیة، 1412ق.
14
15. راوندی، قطب الدین سعید بن عبدالله، فقه القرآن، ج1، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی;، چ2، 1405ق.
15
16. سبحانی، جعفر، مبانی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه علمی و فرهنگی سیدالشهداء7، 1370.
16
17. سبزوارى، سید عبد الأعلى، مهذّب الأحکام (للسبزواری)، ج22، قم: مؤسسة المنار ـ دفتر حضرت آیةالله، چ4، 1413ق.
17
18. سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیلة ـ الوقف، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1430ق.
18
19. شهید صدر، سیدمحمدباقر، ماوراء الفقه، ج9، بیروت: دار الاضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420ق.
19
20. شهید اول، محمد بن مکى، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة، 1410ق.
20
21. شهید ثانى، زین الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى ـ کلانتر)، ج3، قم: کتابفروشى داورى، 1410ق.
21
22. شهید ثانى، زین الدین بن على، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج5، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
22
23. طبرسی، امین الاسلام، فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف، ج2، مشهد مقدس: مجمع البحوث الاسلامیة، 1410ق.
23
24. طرابلسی، قاضی بن براج عبدالعزیز، المهذب، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1406ق.
24
25. طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الخلاف، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1407ق.
25
26. طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، المبسوط فی الفقه الامامیة، ج3، تهران: المکتبة المرتضویة، چ3، 1387.
26
27. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)، ج3، قم: مؤسسه امام صادق7، 1420ق.
27
28. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکرة الفقهاء (ط ـ القدیمة)، قم: مؤسسه آل البیت:، 1388ق.
28
29. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
29
30. فاضل لنکرانى، محمد، تفصیل الشریعة ـ الوقف، الوصیة، الأیمان و النذور، الکفارات، الصید، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار:، 1424ق.
30
31. فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
31
32. فراء حنبلی، ابی یعلی محمد بن الحسین، الاحکام السلطانیة، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
32
33. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، مفاتیح الشرائع، ج3، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى;، بیتا.
33
34. محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج9، قم: موسسه آل البیت:، چ2، 1414ق.
34
35. مکارم شیرازی، ناصر، بحوث فقهیة هامة، قم: مدرسة الامام علی بن ابی طالب7، چ2، 1428ق.
35
36. منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج3، قم: دفتر آیةالله منتظری، چ2، 1376.
36
37. منتظرى، حسینعلى، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج4، قم: نشر تفکر، چ2، 1409ق.
37
38. موسوی خلخالی، سید محمد مهدى، الحاکمیة فی الإسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامى، 1425ق.
38
39. مؤمن قمی، محمد، الولایة الإلهیة الإسلامیة، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، الطبعة الثالثة، 1432ق.
39
40. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج28، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ7، 1404ق.
40
41. نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1417ق.
41
ORIGINAL_ARTICLE
امکان سنجی تطبیق افساد فی الأرض بر احتکار مایحتاج عمومی مردم
احتکار از جمله رفتارهایی است که خصوصاً در زمان هرج و مرجهای اقتصادی شدت گرفته و در شرایطی، نظام معیشت جامعه را مختل می نماید. با ملاحظه منابع فقهی، در ابتدای امر، محتکر ملزم به فروش میگردد و اگر در فروش، قیمت عادله را رعایت نکند، حاکم شرع اقدام به قیمت گذاری کالا مینماید. لکن به ندرت در منابع فقهی به مجازات محتکر پرداخته شده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با تشکیل حکومت اسلامی، این تمایل به وجود آمده است که محتکر، با تحقق شرایطی، به عنوان مفسد فی الارض شناخته شود. پژوهش حاضر با معیارقراردادن ماده 286 قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392، به توصیف و تحلیل مفهوم، جرمانگاری و معیارهای فساد فی الارض پرداخته، سپس با بررسی احتکار، افساد فی الارض بودن آن را مورد واکاوی قرار داده است. در نهایت به این نتیجه دست یافته است که در ابتدای امر، محتکر تنها با الزام به فروش و قیمت گذاری کالا و جریمه نقدی مواجه می گردد. لکن با تحقق شرایط افساد فی الارض، خروج زندگی مردم از حالت تعادل و اخلال شدید در نظم عمومی جامعه، محتکر، حتی می-تواند به اعدام نیز محکوم گردد.
https://mag.rcipt.ir/article_110612_51dcdc54fcae232997b29b5cc46d60cc.pdf
2020-01-21
29
56
افساد فی الارض
معیارهای افساد
احتکار
محتکر
مجازات محتکر
میثم
خزائی
meisam.khazaee@abru.ac.ir
1
استادیار گروه حقوق دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی(ره)
AUTHOR
سید محمد حسن
سیادت
smhsiadat@gmail.com
2
هیات علمی گروه حقوق دانشگاه آیت الله بروجردی
AUTHOR
محمد علی
لیالی
layali.ir@gmail.com
3
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج2و3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
3
4. ابن منظور، جمال الدین، لسان العرب، ج3، 4 و7، بیروت ـ لبنان: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، 1414ق.
4
5. الماسی، نجادعلی؛ علیزاده، عبدالرضا و کریم پور، صالح، «نظم عمومی در رویکرد حقوقی، فقهی و جامعهشناختی»، مجله پژوهشهای فقهی، دوره دوازدهم، ش1، بهار 1395.
5
6. امام خمینى، سید روح اللّه، تحریر الوسیلة، ج1و2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، بیتا.
6
7. امام خمینی، سید روح الله، کتاب البیع، ج3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1421ق.
7
8. ایزدی فرد، علی اکبر و حسین نژاد، سیدمجتبی، «بررسی فقهی افساد فی الارض اینترنتی»، پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، دوره دوازدهم، ش44، تابستان 1395.
8
9. برهانی، محسن و احمدزاده، رسول، «معیارهای ناظر بر شناسایی مفسد فی الارض با تأکید بر جرائم مواد مخدر»، مجله مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی، دوره چهل و هشتم، ش2، پاییز و زمستان 1397.
9
10. برهانی، محسن، «افساد فی الارض؛ ابهام مفهومی، مفاسد عملی (تحلیل حقوقی ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی)»، نشریه مطالعات حقوق کیفری و جرم-شناسی، سال دوم، ش۲ (پیاپی۳)، بهار و تابستان ۱۳۹۴.
10
11. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامه حقوقی، ج1، تهران: انتشارات امیرکبیر، چ4، 1375.
11
12. حاجی ده آبادی، احمد، «مرجع احراز موضوع قانون با تأکید بر شرکت در قتل»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شـیراز، دوره هفتم، ش1، بهار 1394.
12
13. حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ج28و29، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
13
14. حسینی شیرازی، سید محمد، المال، أخذا و عطاء و صرفا، بیروت: مؤسسة الوعی الاسلامی ـ دار العلوم، 1425ق.
14
15. حسینی عاملی، سید محمد جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد، ج4و17، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین، 1410ق.
15
16. حلبى، ابو الصلاح، تقى الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین7، 1403ق.
16
17. خویی، سید ابوالقاسم، التنقیح فی شرح المکاسب، مقرر: میرزا علی غروی، ج2، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، 1425ق.
17
18. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، ج1، 7، 11و12، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377.
18
19. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان: دار العلم، 1412ق.
19
20. رهبرپور، محمدرضا و نورمحمدی، حسین، «چالشهای حقوقی ـ قضایی جرم افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی 1397»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال ششم، ش22، بهار 1397.
20
21. زبیدى، محب الدین، تاج العروس من جواهر القاموس، ج5، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق.
21
22. شمس الدین، محمدمهدی، احتکار در اسلام، سیدمرتضی آیت زاده شیرازی، بیجا: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1378.
22
23. شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج3، بیجا: بینا، 1410ق.
23
24. شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج15، بیجا: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
24
25. شیخ صدوق، محمد بن على بن الحسین بن بابویه القمى، الخصال، تصحیح و تعلیق: علی اکبر الغفاری، ج1، قم: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة، 1403ق.
25
26. شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه قمی، المقنعة، قم: مؤسسه امام هادى7، 1415ق.
26
27. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج15، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ5، 1417ق.
27
28. طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، ج3، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ3، 1416ق.
28
29. طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، الخلاف، ج5، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1407ق.
29
30. طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، ج1، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400ق.
30
31. طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج3و10، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1390ق.
31
32. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکرة الفقهاء (ط ـ الحدیثة)، ج12، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق.
32
33. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق(الف).
33
34. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق(ب).
34
35. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الحدود، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار:، 1422ق.
35
36. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: نشر هجرت، چ2، 1410ق.
36
37. فیض کاشانی، ملامحسن، التفسیر الصافی، ج2، قم: مؤسسة الهادی، چ2، 1416ق.
37
38. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة)، ج5، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
38
39. کیدرى، قطب الدین، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم: مؤسسه امام صادق7، 1416ق.
39
40. گلپایگانى، سید محمد رضا، الدر المنضود فی أحکام الحدود، ج3، قم: دار القرآن الکریم، 1412ق.
40
41. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:، ج100، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر، 1410ق.
41
42. محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
42
43. محقق داماد، مصطفی، احتکار، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج6، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1373.
43
44. محقق داماد، مصطفی، تحلیل و بررسی احتکار از نظرگاه فقه اسلام، بیجا: اندیشههای نو در علوم اسلامی، 1362.
44
45. مرکز تحقیقات فقهی ـ حقوقی قوه قضائیه، نرم افزار گنجینه استفتائات قضایی، معاونت آموزش قوه قضائیه، نسخه اول.
45
46. مغربى، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمى، دعائم الإسلام، ج2، قم: مؤسسه آل البیت:، 1385.
46
47. مغنیه، محمد جواد، فقه الإمام الصادق:، ج3، قم: مؤسسه انصاریان، چ2، 1421ق.
47
48. مقتدایی، مرتضی، آرشیو دروس خارج فقه آیت الله مرتضی مقتدایی 88-87، ناشر چاپی: سایت مدرسه فقاهت، ناشر دیجیتال، مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان، کتاب الحدود، 25/10/1387.
48
49. مقدس اردبیلى، احمد بن محمد، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة، بیتا.
49
50. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج10، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ32، 1374.
50
51. منتظری، حسینعلی، رسالة فی الاحکام و التسعیر، بیجا: سازمان انتشارات انقلاب اسلامی بنیاد دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1406ق.
51
52. موسوی اردبیلى، سید عبد الکریم، فقه الحدود و التعزیرات، ج3، قم: مؤسسة النشر، لجامعة المفید;، چ2، 1427ق.
52
53. مؤمن، محمد، «کاوشی در مجازات محارب و مفسد فی الارض»، مجله فقه اهل بیت:، ش35، 1415ق.
53
54. نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج22، 29، 40و41، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
54
ORIGINAL_ARTICLE
پاسخ گویی و حکمرانی مطلوب در حکومت دینی
از گذشته تا به امروز، همواره نقش دولت ها و حکومت ها در پیشرفت و تعالی جوامع یا عقب افتادگی آن ها مورد بحث و مناقشه بوده است به ویژه در چند دهه اخیر، این مهم بیش از پیش نمایان شده است و مباحثی؛ مانند دولت کوچک، دولت کارآفرین، دولت الکترونیک و دولت کارآمد به عنوان یک پارادایم غالب مطرح گشته است. مفهوم «حکمرانی مطلوب» به گونه ای فزاینده در ادبیات توسعه مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه حکمرانی مطلوب که با ویژگی های مختلفی از جمله پاسخ گویی تعریف می شود، الگویی برای توسعه پایدار انسانی محسوب می گردد. لذا در این مقاله در پی اثبات این موضوع هستیم که آیا پاسخ گویی که به عنوان یکی از مؤلفـه های حکمرانـی مطلوب از منظر نظام بین الملل مطرح می باشد، در متون دینی و گزارش های تاریخی، معطـوف به شیوه کشورداری به شکلی صریح، قابل ردیابی است؟ از این رهگذر با بررسی مؤلفه مذکور در حکومت علوی، در خواهیم یافت که امام علی7 نه تنها در مقام نظر معتقد به حکمرانی مطلوب بوده اند، بلکه در عمل نیز همواره خود را متعهد به آن می دانستند.
https://mag.rcipt.ir/article_110613_fde38b53cd1fb7ad1f7cca46dfaf871a.pdf
2020-01-21
57
78
حکمرانی مطلوب
پاسخ گویی
حکومت علوی
حکومت دینی
حسین
سلطان محمدی
hosinsoltan@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه مفید
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. آرایی، وحید، «حکمرانی خوب به مثابه آرمان نظارت و ارزیابی»، سازمان بازرسی کل کشور، سال دوم، ش6، اردیبهشت 1388.
3
4. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج17، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق،
4
5. اخوان کاظمی، بهرام، «پاسخگویی و کارآمدی»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش4، سال نهم، 1383.
5
6. اژئر، زهرا و جلالی، محمد، «پاسخگویی دولت: جایگاه، ارکان و پیششرطها»، پژوهشهای حقوقی تطبیقی، سال بیستم، ش1، بهار1395.
6
7. حیدری اصفهانی، نادره، «اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم»، فصلنامه فدک، سال اول، ش2، 1389.
7
8. دلشاد تهرانی، مصطفی، دولت آفتاب، تهران: انتشارات دریا، 1379.
8
9. رفیعی، «رمضانعلی، پاسخگویی در گفتار و سیره امیر المؤمنین7»، فصلنامه حصون، سال اول، ش1، 1383.
9
10. عباسزاده، محسن، سیره مدیریتی امام علی7، بیجا: انتشارات بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه، 1389.
10
11. قدمی، مصطفی و دیگران، «بررسی عملکرد شهرداری در چهارچوب حکمرانی خوب شهری، فصلنامه مدیریت شهری، ش31، بهار و تابستان 1391.
11
12. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج17و18، بی جا: انتشارات دار الکتب الإسلامیة، 1366.
12
13. ممتحن، مهدی، «امامت و دیدگاه قرآن و اندیشمندان»، فصلنامه فدک، سال اول، ش1، 1389.
13
14. موسوی کاشمری، سید مهدی، «انتقادگری و انتقادپذیری در حکومت علوی»، فصلنامه حکومت اسلامی، سال پنجم، ش17، پاییز1379.
14
15. میدری، احمد و خیرخواهان، جعفر، حکمرانی خوب بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس، 1383.
15
16. میدری، احمد، «مقدمهای بر نظریه حکمرانی خوب»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال6، ش22، 1385.
16
17. نیکو برش راد، فرزانه، حکومت و عدالت اجتماعی در دوران علی7، بی جا: نغمه نواندیش، 1386.
17
18. نقیبی منفرد، حسام، حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی شدن حقوق بشر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1389.
18
19. ورعی، سید جواد، «دولتمردان پاسخگوی خدا و مردم»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش34، 1383.
19
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی پیشینۀ نظریه انتخاب اکثریت در اندیشه فقیهان شیعه
نظریۀ انتخاب اکثریت، مشهورترین و مقبول ترین پاسخِ مشروعیت سیاسی، در فلسفه و اندیشۀ سیاسی غرب و یکی از عوامل مشروعیت در اندیشه اهل سنت و روشن فکران مسلمان تلقی می شود. این نظریه که بر مشروعیتبخشی رأی اکثریت مردم تأکید دارد ـ ضمن تغییراتی در مبانی آن ـ ، مورد توجه برخی فقیهان شیعی نیز واقع شده است. نظریه مذکور در فقه شیعه، به عنوان نظریهای رقیب برای نظریه نصب ـ که مشروعیت سیاسی را الهی دانسته و مصداق واقعی آن را در عصر غیبت، فقیه جامع الشرائط می داند ـ ، محسوب میشود. بر خلاف نظریه نصب، از پیشینه فقهی نظریه انتخاب، بحث چندانی صورت نگرفته است. بر همین اساس، تحقیق حاضر با تمرکز بر پیشینه تاریخی این نظریه، نشان می دهد که قبل از مشروطه هیچ اقبالی به آن صورت نگرفته است. در زمان مشروطه صرفاً توسط فقیهان مشروطهخواه به عنوان محدودکننده عمل کرد حاکمان فاسد، پیشنهاد شده است. تنها در عصر شکل گیری انقلاب اسلامی است که از سوی برخی فقیهان معاصر به عنوان شرط مشروعیت حاکم سیاسی پذیرفته شده است. بنابراین، نظریه انتخاب، نظریه ای نو ظهور بوده؛ در فقه شیعه از پیشینه تاریخی قابل توجهی برخوردار نیست.
https://mag.rcipt.ir/article_110614_91565aae7495bc1df2ff8992a1e826cc.pdf
2020-01-21
79
104
نظریه نصب
نظریه انتخاب
انتخاب اکثریت
نظریه فقهی
مشروعیت حاکم
محمد
قاسمی
m.ghasemi@whc.ir
1
قم. موسسه امام خمینی، پژوهشگر موسسه تحقیقاتی فتوح اندیشه و دبیرخانه مجلس خبرگان
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آخوند خراسانى، محمد کاظم، حاشیة المکاسب، تحقیق سید مهدی شمس الدین، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، 1406ق.
2
3. آصفی، محمد مهدی، الآثار الفقهیة، قم: بوستان کتاب، 1435ق.
3
4. ابن ابی جمهور محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی، تحقیق مجتبی عراقی، قم: دار سید الشهداء، 1405ق.
4
5. ابن فهدحلّى، احمد بن محمد اسدى، الرسائل العشر، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی;، 1409ق.
5
6. ابن فهدحلّى، احمد بن محمد اسدى، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، ج2، قم: جامعه مدرسین، 1407ق.
6
7. اراکی، محمد علی، المکاسب المحرمۀ، قم: مؤسسه در راه حق، 1413ق.
7
8. امام خمینی، سیدروح الله، تحریر الوسیلۀ، ج1و2، قم: دارالعلم، 1409ق.
8
9. امام خمینی، سیدروح الله، کتاب البیع، ج2، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام، بیتا.
9
10. امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج5 و19، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ5، 1389.
10
11. ایجى، میر سید شریف، شرح المواقف، مصحح: بدرالدین نعسانی، ج8، قم: الشریف الرضی، 1325ق.
11
12. جواد زاده، علیرضا، حاکمیت سیاسی فقیهان از دیدگاه آخوند خراسانی، قم: مؤسسه امام خمینی;، 1391.
12
13. حائری، مهدی، حکمت و حکومت، لندن: انتشارات شادی، 1995م.
13
14. حلّى، ابن ادریس، السرائر، ج2، قم: جامعه مدرسین، چ2، 1410ق.
14
15. خاتم، سیدعباس، «ابعاد فقهی امام خمینی;»، فصلنامه فقه اهل بیت:، دائرة المعارف فقه اسلامی، ش19و20، زمستان 1378.
15
16. خامنهای، سید علی، ولایت، مشهد مقدس: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1370.
16
17. خویی، سیدابوالقاسم، التنقیح فی شرح عروة الوثقی، ج6، قم: بینا، 1418ق.
17
18. رائین، اسماعیل، اسناد خانه سدان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1358.
18
19. زرگرینژاد، غلام حسین، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، ج2، تهران: بینا، 1374.
19
20. زرگرینژاد، غلام حسین، رسائل مشروطیت (مشروطه به روایت مخالفان و موافقان)، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1387.
20
21. سبحانی، جعفر، مفاهیم القرآن، ج2، قم: مؤسسه امام صادق7، 1421ق.
21
22. شمس الدین، محمد مهدی، فی الاجتماع السیاسی الاسلامی، بیروت: مؤسسة الدولیة للدراسات، چ2، 1419ق.
22
23. شمس الدین، محمد مهدی، نظام الحکم والادارة فی الاسلام، بیروت: مؤسسة الدولیة للدراسات، چ2، 1411ق.
23
24. شهید صدر، محمد باقر، الاسلام یقود الحیات، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1424ق.
24
25. شیخ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج3، قم: کنگره شیخ انصاری، 1415ق.
25
26. شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم: دارالمفید، 1410ق.
26
27. صالحی نجف آبادی، نعمت الله، ولایت فقیه: حکومت صالحان، تهران: رسا، 1363.
27
28. طباطبایی، محمد حسین، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، بیجا، شرکت سهامی انتشار، بیتا.
28
29. طوسی، ابوجعفر محمد بن جعفر، النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی، بیروت: دارالکتب العربی، چ2، 1400ق.
29
30. طوسی، نصیر الدین، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، تحقیق محمد جواد حسینی، تهران: مکتبۀ الاعلام الاسلامی، بیتا.
30
31. طوسی، نصیر الدین، محمد بن محمد، علی7 میزان حق، ترجمه سید علی اکبر واعظ، تهران: منیر، 1386.
31
32. فارابی، ابو نصر، السیاسۀ المدنیۀ، شرح علی بو ملحم، بیروت: الهلال، 1996م.
32
33. فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
33
34. فیاض، محمد اسحاق، المسائل المستحدثۀ، کویت: مؤسسه محمد رفیع حسین، 1426ق.
34
35. فیرحی، داود، در آستانه تجدد، تهران: نشر نی، 1394.
35
36. قاضیزاده، کاظم، «اعتبار رأی اکثریت»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش6، زمستان 1376.
36
37. قوچانی، حیات الاسلام فی احوال آیة الملک العلام، تحقیق سید مهدی حسینی مجاهد، تهران: نشرعلم، 1392.
37
38. کدیور، محسن، سیاست نامه خراسانی، تهران: کویر، 1385.
38
39. کرکی، على بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت:، چ2، 1414ق.
39
40. کرمانی، محمد بن علی، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: امیرکبیر، 1384.
40
41. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج1، تهران: دارالکتب، چ4، 1407ق.
41
42. مطهری، مرتضی، مقدمهای بر حکومت اسلامی، تهران: صدرا، 1396.
42
43. مظاهری، حسین، «ابعاد فقهی امام خمینی;»، مجله فقه اهل بیت:، دائرۀ المعارف فقه اسلامی، ش19و20، 1378.
43
44. مغنیه، محمد جواد، الخمینی و الدولة الاسلامیة، بیروت: دار الملایین، 1979م.
44
45. مقتدایی، عباس، حکومت و جامعه اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1394.
45
46. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهۀ، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب7، 1425ق.
46
47. مکارم شیرازی، ناصر، بحوث فقهیۀ هامۀ، قم: امام علی بن ابیطالب7، 1422ق.
47
48. منتظری، حسینعلی، حکومت دینی و حقوق انسان، قم: ارغوان دانش، 1429ق.
48
49. منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایۀ الفقیه، ج1، قم: نشر تفکر، چ2، 1409ق.
49
50. موسویان، ابوالفضل، مبانی مشروعیت حکومت، تهران: ذکر، 1381.
50
51. مؤمن، محمد، الولایۀ الالهیۀ الاسلامیۀ، ج3، قم: نشر اسلامی، 1429ق.
51
52. نائینی، محمد حسین، المکاسب و البیع، تقریر میرزا محمد تقى آملى، ج2، قم: جامعه مدرسین، 1413ق.
52
53. نائینی، محمد حسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج1، تهران: مکتبۀ المحمدیة، 1373ق.
53
54. نائینی، محمد حسین، تنبیه الامۀ وتنزیه الملۀ، تحقیق جواد ورعی، قم: بوستان کتاب، 1424ق.
54
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه سرمایۀ اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشۀ امام خمینی
احیای تمدن اسلامی با توجه به مقتضیات زمان و مکان در دورۀ معاصر به عنوان یکی از مهم ترین آرمانهای انقلاب اسلامی ایران و بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام محسوب میشود. یکی از موضوعات مرتبط با مباحث تمدنی، رابطهای است که تمدن با سرمایۀ اجتماعی دارد. مراجعه به دیدگاه علما و اندیشمندان اسلامی میتواند در این باره راه گشا باشد. در این میان، دیدگاه امام خمینی به عنوان رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران در بارۀ تمدن نوین اسلامی و رابطۀ آن با سرمایۀ اجتماعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. لذا ضروری است دیدگاه ایشان در این موضوع مورد توجه قرار گیرد. مقالۀ حاضر درصدد است تا جایگاه سرمایۀ اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی را در اندیشۀ امام خمینی تبیین نماید. برای رسیدن به این هدف نیز از روش تحلیلی استنباطی استفاده شده است. از جملۀ یافتههای مقاله حاضر این است که در اندیشۀ امام خمینی رابطۀ معناداری میان تحقق تمدن نوین اسلامی و سرمایۀ اجتماعی وجود دارد؛ به گونهای که وجود سرمایۀ اجتماعی و افزایش سطح آن در جامعه نقش بهسزایی در ایجاد همکاری و همدلی در جهت تحقق اهداف نظام اسلامی بهویژه شکلگیری تمدن نوین اسلامی دارد.
https://mag.rcipt.ir/article_110616_1c80d2f26081f0217cd9638c56bd9afa.pdf
2020-01-21
105
128
امام خمینی
تمدن اسلامی
تمدن نوین اسلامی
سرمایۀ اجتماعی
علی اصغر
نصیری
a.nasiri@shahroodut.ac.ir
1
عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آراسته خو، محمد، نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی ـ اجتماعی، تهران: گستره، 1369.
2
3. ابوالحسنی، سیدرحیم، «کارکردهای سیاسی سرمایۀ اجتماعی؛ سرمایۀ اجتماعی و سیاست»، سیاست جهانی، سال دوم، ش4، زمستان 1392.
3
4. افسری، علی و علیزاده، امیرخادم، «تأثیر آموزههای اعتقادی و اخلاقی اسلام بر سرمایه اجتماعی مسلمانان جهان (با تأکید بر شاخص اعتماد تعمیم یافته)»، فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، سال ششم، ش23، تابستان1395.
4
5. امام خمینی، سیدروحالله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ59، 1394.
5
6. امام خمینی، سیدروحالله، صحیفۀ امام، ج1، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11، 12، 16، 20و21، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
6
7. امام خمینی، سیدروحالله، کشف اسرار، قم: آزادى، بىتا.
7
8. امام خمینی، سیدروحالله، وصیت نامه سیاسی ـ الهی امام خمینی;، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1380.
8
9. امامجمعهزاده، سیدجواد و مهرابیکوشکی، راضیه، «الگوی اعتماد سیاسی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی; با استفاده از تئوری زمینهای(GT)»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، ش42، پاییز1394.
9
10. تاجبخش، کیان، سرمایۀ اجتماعی(اعتماد، دموکراسی و توسعه)، ترجمۀ افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه، 1384.
10
11. خامنهای، سیدعلی، بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی، 9/2/1392.
11
12. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی، 23/7/1391.
12
13. خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، 6/8/1383.
13
14. خرمشاد، محمدباقر، «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، راهبرد فرهنگ، ش23، پاییز1392.
14
15. خضری، محمد، «دولت و سرمایۀ اجتماعی»، مطالعات راهبردی، سال نهم، ش31، بهار1385.
15
16. دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمۀ احمد آرام، ج1، تهران: سینا، 1331.
16
17. دورانت، ویل، مشرق زمین گاهوارۀ تمدن، ترجمۀ احمد آرام، تهران: اقبال، 1337.
17
18. زمانی محجوب، حبیب، «بایستههای سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی;»، پژوهشهای سیاست اسلامی، سال چهارم، ش9، بهار و تابستان 1395.
18
19. شریفیان ثانی، مریم، «سرمایه اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری»، رفاه اجتماعی، سال اول، ش2، زمستان1380.
19
20. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج1، تهران: امیرکبیر، چ8، 1371.
20
21. فراهیدی، خلیل، ترتیب کتاب العین، ج1و3، قم: اسوه، 1414ق.
21
22. فرمهینی فراهانی، محسن، «الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی»، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال هفدهم، ش67، پاییز 1395.
22
23. فوزی، یحیی، اندیشۀ سیاسی امام خمینی، قم: نشر معارف، 1389.
23
24. گنذیر، ایرنه، کارگردانی دگرگونی سیاسی در جهان سوم، ترجمۀ احمد تدین، تهران: نشر سفیر، 1369.
24
25. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج1، تهران: امیرکبیر، چ4، 1360.
25
26. وینر، مایرون و دیگران، نوسازی جامعه، ترجمۀ رحمتالله مقدم مراغهای، تهران: انتشارات فرانکلین، 1350.
26
27. Baylis, John. & Smith, Steve, Globalization of World Politics, London: Oxford University Press, 1997.
27
28. Kaasa, Anneli, “Effects of Different Dimensions of Social Capital on Innovative Activity: Evidence from Europe at the Regional Level”. Journal of Tartu, Technovation, No.29, 2009.
28
29. Parts, Eve, “The Dynamics and Determinants of Social Capital in the European Union and Neighbouring Countries”. XXI International Conference on Economic Policy in EU States – year2013, University of Tartu and Tallinn Technical University, Janeda, Estonia, June2013.
29
30. Putnam, Robert.D, ʻʻBowling Alone: America's Declining Social Capital” Journal of Democracy, No.6, 1995.
30
ORIGINAL_ARTICLE
جامعه گرایی با محوریت عرفان اسلامی در اندیشه امام خمینی
عرفان امام خمینی علاوه بر بُعد فردی، روی کردی برونگرا و اجتماعی دارد و براساس اعتقاد امام، سالک در اسفار اربعه، وقتی به سفر چهارم راه یابد، حضرت حق را بهخوبی شناخته و خودش آینه تمامنمای حق میگردد و هم چنین به حقایق اشیا و استعدادهای افراد، آگاه و نحوه ارتقا و رشد آنها را دانسته و تکامل آن ها را وظیفه خود میداند. امام با توجه به مبانی عرفان اسلامی، توحید و موحد به جامعهسازی خاص خود میپردازد که جامعه توحیدی است. از شاخصهها و پیامدهای جامعه توحیدی میتوان به وحدت، قدرت و آزادی اشاره کرد. در وحدت با توجه به این که عرفان ساحت ظاهر و باطن است و در بطن خود شریعت و برهان را داراست و از طرفی موضوع آن خداوند است، میتواند یک زبان مشترک را ایجاد کند. در مقوله قدرت با توجه به ذات لایتناهی حقتعالی که دارای قیومیت کامل بوده و هیچ وجود بالذاتی در مقابل آن معنا نمییابد، سالک به واسطه تمسک به این قدرت در مقابل تمام ابرقدرت ها ایستاده و قدرت های دنیوی را پوچ و نابودشدنی بیان میدارد. در مقوله آزادی، در عین عبودیت الهی، نوعی آزادی، برای سالک به ارمغان میآید و هرچه توحید در فرد پررنگتر و اطمینان قلبی در او مستحکمتر باشد، آزادیطلبتر و عدالت خواهتر میگردد.
https://mag.rcipt.ir/article_110617_2d30769873545b3409fea5cf9110b299.pdf
2020-01-21
129
156
امام خمینی
عرفان اسلامی
جامعه گرایی
جامعه توحیدی
ابوذر
کاظمیان سورکی
a.kazemian.9109@gmail.com
1
دانشگاه آزاد واحد قم
AUTHOR
محمدجواد
رودگر
2
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهش گاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
قاسم
ابراهیمی پور
ebrahimipoor14@yahoo.com
3
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. آشتیانی، مقدمه مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چ6، 1386.
3
4. آقابخشی، علی، افشاری، مینو، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار، 1383.
4
5. آملی، سید حیدر، جامع الأسرار و منبع الأنوار، تهران: مرکز انتشارات علمى و فرهنگى وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالى، 1368.
5
6. ابن ترکه، صائن الدین على بن ترکه، تمهید القواعد، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى، 1360.
6
7. امام خمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، ج21، 20، 19، 18، 16، 14، 13، 11، 10، 9، 8، 7، 5و4، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، 1378.
7
8. امام خمینی، سیدروحالله، مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ6، 1368.
8
9. امام خمینی، سیدروحالله، شرح حدیث جنود عقل و جهل(طبع جدید)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ12، 1387.
9
10. امام خمینی، سیدروحالله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ4، 1374.
10
11. امام خمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة (آداب نماز)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چ16، 1388(الف).
11
12. امام خمینی، سیدروحالله، جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ـ تهران: چ18، 1387.
12
13. امینینژاد، علی، حکمت عرفانی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چ3، 1394.
13
14. جعفری، محمدتقی، عرفان اسلامی، تهران: نشر کرامت، بیتا.
14
15. جوادی آملی، عبدالله، بنیان مرصوص، قم: انتشارات اسراء، چ8، 1384.
15
16. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، تهران: مرکز فرهنگی رجاء، 1367.
16
17. جمشیدی، محمد حسین، اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1384.
17
18. دلیر، بهرام، فلسفه عرفان سیاسی، تهران: انتشارات پژوهشگاه و اندیشه اسلامی، 1393.
18
19. قیصری، داود، شرح فصوص الحکم(القیصرى)، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1375.
19
20. مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، تهران: انتشارات صدرا، چ63، 1393.
20
21. یزادنپناه، سیدیدالله، فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت، تهران: انتشارات عروج، وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ2، 1397.
21
22. یزادنپناه، سیدیدالله، مبانی اصول و عرفان نظری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1388.
22
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شایسته سالاری در نظام سیاست گذاری جمهوری اسلامی ایران در تئوری و عمل (با تأکید بر قوّۀ مقننه و مجریه)
در حکومت اسلامی، تصدی همه پستها و مناصب؛ به ویژه آنهایی که به سیاستگذاریها و تصمیمگیریهای کلانِ نظام اسلامی مربوط میشود، بایستی بر اساس اصل شایستهسالاری صورت پذیرد و ترتیبی اتخاذ شود که شایستهترینها در این مناصب قرار گیرند. از منظر اسلامی، شایستگی را میتوان مرکّب از دو مؤلفۀ اصلی تقوا و تخصص دانست. بر این اساس، رعایت و حاکمیت اصل شایستهسالاری در حکومت اسلامی ایجاب میکند برای ورود افراد به جایگاههای مهم سیاستگذاری و تصمیمگیری، نظامی طراحی شود که از میان افراد واجد صلاحیت، حتیالمقدور با تقواترین و متخصصترین (شایستهترین) آنها در آن منصب قرار گیرد. این مقاله با مراجعه به اسناد و با روش توصیفی ـ تحلیلی، تلاش کرده است این مسأله را در جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد. این بررسی که در دو بعد نظری و عملی صورت گرفته است، اجمالاً نشان میدهد که با سازوکارها و نظام موجود در این زمینه، نه به لحاظ نظری و نه در اجرا و عمل، هیچ تضمین و اطمینانی وجود ندارد که اصل شایستهسالاری مورد نظر اسلام، جامۀ عمل پوشیده و محقق گردد.
https://mag.rcipt.ir/article_110618_e38f86f6b7296a08869262d46c26f4e3.pdf
2020-01-21
157
184
شایسته سالاری
سیاستگذاری
جمهوری اسلامی ایران
نظام اسلامی
محمدمهدی
نادری قمی
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبۀالله، شرح نهجالبلاغة، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ج9، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة، 1387 ق.
3
4. ابن عساکر، أبی القاسم علی بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله الشافعی، تاریخ مدینۀ دمشق، ج53، بیروت: دار الفکر، 1995م.
4
5. احمدی، علی عسگر، «به سوی شایسته سالاری در مدیریت آموزشی»، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش، ش28، 1380.
5
6. باقلانی، محمد بن الطیب بن محمد بن جعفر بن القاسم، تمهید الأوائل وتلخیص الدلائل، تحقیق: عماد الدین احمد حیدر، ج1، لبنان: مؤسسة الکتب الثقافیة، 1407ق.
6
7. بحرانی، ابن میثم، قواعد المرام، قم: مکتبۀ آیة الله المرعشی النجفی الکبری، 1398ق.
7
8. جمعی از نویسندگان، زیر نظر مجتبی درودی، شایستهسالاری با رویکرد اسلامی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1394.
8
9. جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تنظیم و تحقیق: احمد واعظی، قم: اسراء، ۱۳۸۶.
9
10. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله أبو عبدالله، المستدرک على الصحیحین، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، ج4، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1411ق.
10
11. حلبی، تقی الدین بن نجم الدین، تقریب المعارف، مصحح: فارس تبریزیان، قم: فارس تبریزیان الحسون، ۱۴۱۷ق.
11
12. سرخسی، شمس الدین، المبسوط، ج16، بیروت: دار المعرفة، 1414ق.
12
13. سیوطی، الحافظ جلال الدین عبد الرحمن، جامع الأحادیث، ج7، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
13
14. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ5، 1374.
14
15. طوسی، خواجه نصیرالدین، تلخیص المحصّل، بیروت: دارالاضواء، 1405ق.
15
16. عمید، حسن، فرهنگ عمید، ج2، تهران: ابن سینا، 1377.
16
17. فرهنگی، علی اکبر و صفرزاده، حسین، فرهنگ جامع مدیریت، تهران: مؤسسه انتشارات برآیند پویش، 1390.
17
18. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
18
19. کارخانهای، ابراهیم، روزنامه کیهان، شماره 22111 (ص2، یادداشت مهمان)، 17/11/1397.
19
20. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج23، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ2، 1403ق.
20
21. محمدزادۀ رستمی، جمشید و اکبرپور، زهره، «وضعیت شایستهسالاری در سطح ساختاری و در سطح عمل در نظام اداری جمهوری اسلامی ایران»، ششمین کنفرانس ملی علوم مدیریت نوین، استان گلستان، گرگان، شهریور 1396.
21
22. مصباح یزدی، محمد تقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، تدوین و نگارش: محمدمهدی نادری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چ31، 1396.
22
23. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، 2و3، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1374.
23
24. نقیپورفر، ولیالله، حبیبی بدرآبادی، محبوبه و آرزمجو، هانیه، «تبیینالگوی شایستهسالاری اسلامی جهت رفع چالشهای شایستهسالاری در سازمان های دولتی ایران»، چشمانداز مدیریت دولتی، ش16، زمستان1392.
24
25. Arrow, K. J., Bowles, S., & Durlauf, N. Meritocracy and economic inequality. Princeton University Press, 2000.
25
26. Zimdars, A. Challenges to Meritocracy? A Study of the Social Mechanisms in Student Selection and Attainment at the University of Oxford, thesis for degree of PhD, in Economic and Social Research Council, NewCollege, University of Oxford, 2007.
26