ORIGINAL_ARTICLE
استلزامات نصب الهی حاکم در «فقه سیاسی شیعه»
یکی از اصلیترین تقابلها میان اندیشه سیاسی شیعه و اندیشههای غربی در حوزه سیاست، مسأله مشروعیت و تعیین حاکم است. اعتقاد به نصب الهی حاکم میتواند بسیاری از گزارههای فقهی را خصوصاً در عرصه سیاست دستخوش دگرگونیهای عمیقی نماید. در این نوشتار سعی شده است تا با بهره گیری از روش تطبیق، دیدگاههای متفاوت تبیین و مهمترین آثار آن در فقه سیاسی بررسی شود. وجوب انقلاب سیاسی و تشکیل حکومت، وجوب انتخاب شخص منصوب بهعنوان حاکم و اطاعت از او و یاری او، حرمت مخالفت با حاکم منصوب و پذیرش ولایت کفار، واگذاری همه تصدیها به حاکم و حرمت تصرف بدون اذن او در مسائل اجتماعی، ضرورت تطبیق همه رفتارهای حکومتی بر اساس قوانین اسلام، تکلیف دولت اسلامی در برنامه ریزی و قانونگذاری جهت هدایت معنوی جامعه و تعیین جایگاه بیعت و آرای عمومی از جمله تبعات این دیدگاه در فقه سیاسی میباشد. چگونگی ارتباط این گزارهها با دیدگاه نصب در متن مقاله تبیین شده است.
https://mag.rcipt.ir/article_91446_53c76295adca3b034356b2ae8ebfbf67.pdf
2017-02-19
5
32
فقه سیاسی
استلزامات
نصب حاکم
حاکم
گونههای مشروعیت
حسین
رجبی
rajabimajid65@yahoo.com
1
استاد حوزه و عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
مجید
رجبی
rajaimajid65@yahoo.com
2
استاد سطح عالی حوزه و پژوهشگر پژوهشگاه فقه نظام
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید، چ10، 1383.
3
4. ابن بابویه، محمدبنعلی، علل الشرایع، قم: داوری، 1385.
4
5. ابن منظور، ابو الفضل جمال الدین محمدبنمکرم، لسان العرب، ج10و12، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چ3، 1414ق.
5
6. اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج1، قم: نشر فرهنگ، چ2، 1393.
6
7. ---------، الولایة الالهیة و ولایة الفقیه، قم: مجمع الفکر، 1413ق.
7
8. امام خامنهای، سیدعلی، انسان 250 ساله، تهران: صهبا، 1390.
8
9. امام خمینی، سیدروحالله، صحیفه نور، ج6، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ4، 1386.
9
10. ----------------، ولایت فقیه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چ12، 1423ق.
10
11. انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج3، قم: کنگره جهانی شیخ اعظم، 1415ق.
11
12. ایزدهی، سیدسجاد، نظارت بر قدرت در فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ، 1387.
12
13. جوادی آملی، عبدالله، پیرامون وحی و رهبری، ولایت و امامت، تهران: الزهراء، 1368.
13
14. --------------، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء، چ3، 1381.
14
15. حائری، مهدی، حکمت حکومت، بیجا: بینا، بیتا.
15
16. حر عاملی، محمدحسن، وسائل الشیعة الی تحصیل وسائل الشریعة، ج17، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
16
17. حسنی، مهدی، «چیستی مشروعیت دوگانه در اندیشه سیاسی شیعه»، فصلنامه انسان پژوهی دینی، ش16، تابستان 1387.
17
18. حسینی حائری، سیدکاظم، ولایة الامر فی عصر الغیبة، قم: مجمع اندیشه اسلامی، چ2، 1424ق.
18
19. رهدار، احمد، فقیهی، علی، «مناسبات فقه و سیاست از منظر سه دیدگاه وکالت، نظارت و ولایت فقیه با تأکید بر دوره معاصر»، فصلنامه حکومت اسلامی، پاییز 1392.
19
20. شهید ثانی، زین الدینبنعلی عاملی، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج4، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413ق.
20
21. صالحی نجف آبادی، نعمتالله، ولایت فقیه حکومت صالحان، تهران: مؤسسه رسا، 1363.
21
22. ضیاییفر، سعید، «رویکرد حکومتی در فقه»، فصلنامه علوم سیاسی، ش53، بهار 1390.
22
23. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج4، تهران: کتابفروشی مرتضوی، چ3، 1419ق.
23
24. عاملی، حسنبنبزین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، ج1، قم: مؤسسة الفقه للطباعة و النشر، 1418ق.
24
25. عبدالرازق، علی، الاسلام و اصول الحکم، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 2000م.
25
26. عمید زنجانی، عباسعلی، دانشنامه فقه سیاسی، ج2، تهران: دانشگاه تهران: 1389.
26
27. فیومى، احمدبنمحمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج2، قم: منشورات دار الرضی، بیتا.
27
28. کرکى، علىبنحسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج11، قم: مؤسسة آل البیت:، چ2، 1414ق.
28
29. کلینی، محمدبنیعقوب، الکافی، ج1و2، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
29
30. کواکبیان، مصطفی، مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه، تهران: مؤسسه عروج، چ2، 1378.
30
31. ------------، «نظریه مشروعیت دوگانه ولایت فقیه از دیدگاه عقل و قانون اساسی»، مجله تربیت، ش126، اسفند 1376.
31
32. لک زایی، نجف، «طرح نامه فقه سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش24، زمستان 1382.
32
33. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء تراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
33
34. محقق حلّى، نجم الدین جعفربنحسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، قم: اسماعیلیان، چ2، 1408ق.
34
35. مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم: الهادی، چ6، 1416ق.
35
36. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج9، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.
36
37. مفید، محمدبنمحمد نعمان، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
37
38. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه، کتاب البیع، قم: انتشارات مدرسة الامام علیبنابیطالب7، 1425ق.
38
39. منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ج1، قم: تفکر، چ2، 1409ق
39
40. موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی، الحاکمیة فی الاسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامی، 1425ق.
40
41. میراحمدی، منصور، «مبانی کلامی فقه سیاسی شیعه»، آینه معرفت، ش7، زمستان 1384.
41
42. واسطى زبیدى، محب الدین، تاج العروس من جواهر القاموس، ج16، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق.
42
43. هادوی تهرانی، مهدی، ولایت و دیانت، قم: مؤسسه فرهنگی خانه فرد، چ2، 1380.
43
44. ---------------، «حکومت اسلامی»، کتاب نقد، ش7، تابستان 1377.
44
ORIGINAL_ARTICLE
قبض و بسط مفهوم «محاربه» در کشاکش امنیت اقتصادی و اجتماعی
از مهمترین آیات جزایی قرآن کریم، آیه 33 سوره مائده است. در این آیه احکام محاربان بهتفصیل بیان شده است. پرسش های متعددی نسبت به آیه وجود دارد؛ ازجمله اینکه مفهوم محاربه چیست و محارب بر چه کسی اطلاق می شود؟ در پاسخ به این پرسش اختلاف دیدگاه جدی میان اندیشمندان امامیه در دو حوزه امنیت اقتصادی و امنیت اجتماعی دیده می شود. پژوهش حاضر با بررسی اختلاف دیدگاه های فقها و مفسران متقدم و متأخر امامی، با توجه به ریشه لغوی، سبب نزول آیه و روایات تفسیری اهلبیت: در پی تبیین مفهوم محاربه است. از جمع میان شواهد می توان محاربه را به ایجاد نا امنی در جامعه اسلامی با هدف تصاحب اموال دیگران دانست. این تعریف علاوه بر هماهنگ بودن با سبب نزول آیه، بار یشه لغوی «حرب» و روایات تفسیری ذیل آیه همخوان است.
https://mag.rcipt.ir/article_91447_b3a959410987e39f85fcef1555c50dfd.pdf
2017-02-19
33
60
حرب
محاربه
محارب
آیه محاربه
آیه33 سوره مائده
عبدالرضا
حمّادی
hammadi.a.r@gmail.com
1
طلبه درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث
AUTHOR
سیدمحمدحسین
رسولی محلاتی
rassouli110@gmail.com
2
طلبه درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه تهران، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1425ق.
2
3. ابن ادریس، محمدبنمنصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج3، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1410ق.
3
4. ابن حیون، نعمانبنمحمد مغربى، دعائم الاسلام، ج2، قم: موسسة آل البیت:، 1385ق.
4
5. ابن درید، محمدبنحسن، جمهرة اللغة، ج1، بیروت: دارالعلم للملایین، 1988م.
5
6. ابن عباد، اسماعیل(صاحببنعباد)، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب، 1414ق.
6
7. ابن فارس، احمدبنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج2و3، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
7
8. ابن کثیر، اسماعیلبنعمر، البدایة و النهایة، بیروت: دارالفکر، 1407ق.
8
9. اردبیلی، احمدبنمحمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج13، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1403ق.
9
10. ازهرى، محمدبناحمد، تهذیب اللغة، ج8، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1421ق.
10
11. افتخاری، اصغر، «اصول امنیت اجتماعی شده در اسلام»، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانش سیاسی، ش15، بهار و تابستان 1391.
11
12. امام خامنهای، سیدعلی، بیانات در دیدار مردم مریوان، 1388، سایت: khamenei.ir.
12
13. ---------------، قرارداد ترک مخاصمه و آتشبس، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهلبیت:، 1418ق.
13
14. امام خمینی، سیدروحالله، تحریر الوسیله، ج1و2، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، 1379.
14
15. ----------------، مناهج الوصول، ج2، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1414ق.
15
16. انصاری، مرتضی، صراط النجاة، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
16
17. -----------، مطارح الأنظار، ج2، قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1383.
17
18. انوری، حسن، فرهنگ سخن، ج4و5، تهران: انتشارات سخن، 1381.
18
19. بلخی، مقاتلبنسلیمان، تفسیر مقاتلبنسلیمان، ج1، بیروت: دار احیاء التراث، 1423ق.
19
20. بهجت، محمدتقی، جامع المسائل، ج5، قم: دفتر آیةالله بهجت، 1426ق.
20
21. جوهری، اسماعیلبنحماد، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، بیروت: دارالعلم للملایین، 1376ق.
21
22. حر عاملی، محمدبنالحسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: موسسه آل البیت:، 1409ق.
22
23. حسنزاده آملی، حسن، اضبط المقال فی ضبط اسماء الرجال، قم: بوستان کتاب، 1386.
23
24. حسینی تهرانی، سیدهاشم، علوم العربیة؛ علم الصرف، بیجا: انتشارات مفید، 1368.
24
25. حلی، حسنبنیوسف، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، ج2، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1410ق.
25
26. --------------، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تهران: انتشارات وزارت ارشاد، 1411ق.
26
27. --------------، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، ج5، قم: موسسه امام صادق7، 1420ق.
27
28. --------------، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1421ق.
28
29. --------------، قواعد الاحکام، ج9، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
29
30. --------------، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج3، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
30
31. حلی، یحییبنسعید، الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة، 1405ق.
31
32. حویزی، عبد علیبنجمعه، تفسیر نورالثقلین، ج2، قم: انتشارات اسماعیلیان، 1415ق.
32
33. خویی، سیدابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه (موسوعة الامام الخوئی)، ج46، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1422ق.
33
34. دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، ج30، تهران: دانشگاه تهران، 1341.
34
35. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد، مفردات الفاظ القرآن، ج1، بیروت: دار القلم، 1412ق.
35
36. سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب، 1385.
36
37. سیف، الله مراد، «مفهوم شناسی امنیت اقتصادی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی آفاق امنیت، ش9، زمستان 1389.
37
38. سیوطى، عبدالرحمنبنابىبکر، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، ج3، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی، 1404ق.
38
39. شبّر، سیدعبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، ج2، کویت: مکتبة الالفین، 1407ق.
39
40. شهبازی، نجف علی، صادقی، بهروز، عزیز موسوی، سیدعلیرضا، «بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر امنیت اجتماعی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی آفاق امنیت، ش12، پاییز 1390.
40
41. شهید اول، محمدبنمکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت: دار التراث، 1410ق.
41
42. شهید ثانی، زینالدینبنعلی عاملی، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، قم: بوستان کتاب، 1423ق.
42
43. -----------------------، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق سیدمحمد کلانتر، ج9، قم: کتابفروشی داوری، 1410ق.
43
44. شیبانی، محمدبنحسن، نهج البیان عن کشف معانى القرآن، ج2، تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، 1413ق.
44
45. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج2و5، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1417ق.
45
46. طباطبایی، سیدمحمدکاظم، منطق فهم حدیث، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1390.
46
47. طباطبایی حائری، سیدعلیبنمحمد، ریاض المسائل، قم: مؤسسه آل البیت:، 1418ق.
47
48. طبرسی، فضلبنحسن، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، ج2، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة، 1410ق.
48
49. ---------------، مجمعالبیان فى تفسیر القرآن، ج3و5، تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1372.
49
50. طبری، محمدبنجریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج11، بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
50
51. طوسی، محمدبنالحسن، اختیار معرفة الرجال، تحقیق: حسن مصطفوی، ج5، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد، 1348.
51
52. طوسی، محمدبنحسن، الخلاف، ج5، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1407ق.
52
53. ---------------، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، بیروت: مؤسسة فقه الشیعة، 1411ق.
53
54. ---------------، التبیان فى تفسیر القرآن، ج3و5، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا.
54
55. ---------------، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة، 1387ق.
55
56. عسکری، حسنبنعبدالله، الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة، 1400ق.
56
57. فاضل آبی، حسنبنابیطالب، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، ج2، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1417ق.
57
58. فاضل کاظمی، جوادبنسعد اسدی، مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، ج4، بیجا: بیتا.
58
59. فاضل مقداد حلّى، مقدادبنعبدالله سیورى، کنز العرفان فى فقه القرآن، ج2، قم: انتشارات مرتضوی، 1425ق.
59
60. فاضل هندى، محمدبنحسن اصفهانی، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج10، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1416ق.
60
61. فخر رازی، محمدبنعمر، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، ج11، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
61
62. فراهیدی، خلیلبناحمد، کتاب العین، ج3، 4و5، قم: نشر هجرت، 1409ق.
62
63. فضلالله، سیدمحمدحسین، تفسیر من وحى القرآن، ج8، بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
63
64. فیومى، احمدبنمحمد، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، قم: مؤسسة دار الهجرة، 1414ق.
64
65. قاضی ابرقوه، اسحاقبنمحمد همدانی، سیرت رسولالله، ج1، تهران: خوارزمی، 1377.
65
66. قمی مشهدی، محمدبنمحمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج4و5، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1368.
66
67. کاشف الغطاء، جعفربنخضر نجفی، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، ج4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق.
67
68. کیدرى، قطبالدین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم: مؤسسه امام صادق7، 1416ق.
68
69. کاشانی، محمدبنمرتضی، تفسیر المعین، ج1، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی، 1410ق.
69
70. کاشانی، ملافتحالله، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، ج3، تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی، 1336.
70
71. کلینی، محمدبنیعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری، ج4، 5، 6و7، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
71
72. مازندرانى، محمد صالحبناحمد، شرح الکافی، ج9، تهران: المکتبة الاسلامیة، 1382ق.
72
73. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج23، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1404ق.
73
74. حلی، جعفربنحسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج1، قم: مؤسسه مطبوعات الدینیه، 1418ق.
74
75. مسعودی، عبدالهادی، آسیب شناخت حدیث، قم: انتشارات زائر، 1389.
75
76. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، ج1، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1431ق.
76
77. مفید، محمدبنمحمدبننعمان، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
77
78. مقریزی شافعی، احمدبنعلی، إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، ج1، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1420ق.
78
79. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، قم: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى)، 1373.
79
80. --------------، تفسیر نمونه، ج4، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374.
80
81. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج11، بیروت: مؤسسة اهلالبیت:، 1409ق.
81
82. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، الدر المنضود فی أحکام الحدود، ج3، قم: دارالقرآن الکریم، 1412ق.
82
83. میرزای قمی، ابوالقاسم، رسائل، ج1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1427ق.
83
84. نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، ج2، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1376.
84
85. نجاشی، احمدبنعلی، الرجال، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1407ق.
85
86. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
86
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه اعلان برائت از مشرکان در سیاست خارجی حکومت اسلامی از منظر فقه اسلامی
اسلام درباره روابط مسلمانان با غیر مسلمانان دستورات مختلفی دارد. از طرفی قبول ولایت کفار و مشرکان را برای هیچ مسلمانی نپذیرفته و از طرف دیگر نیکی به غیر مسلمانانی را که با مسلمانان سر جنگ ندارند، مطلوب دانسته است. از جهتی نیز نسبت به دشمنانی که هیچگونه پیمانی را پایبند نیستند دستور جهاد داده، پیمانهای آنها را محترم ندانسته و از آن اعلان بیزاری نموده است. اعلان برائت از مشرکان دین ستیز از دستورات خداوند است که در کنار جهاد با دشمنان از اصول سیاست خارجی حکومت اسلامی محسوب میشود. حقیقت این است که اعلان تبری از دشمنان دین مسالهای است که تا حد زیادی در طول تاریخ اسلام مغفول مانده و با شروع انقلاب اسلامی با توجه به رویکرد امام خمینی1 جان تازهای گرفت. این حکم دارای پشتوانههای فقهی متعددی برگرفته از آیات قرآن است که در این راستا میتوان از آیات سوره برائت، اجتناب از طاغوت، لزوم آمادگی در برابر دشمنان، به خشم در آوردن آنها و فریاد تظلم خواهی نام برد. بررسی مفهوم مشرک و نگاه ویژه به نظام شرک به عنوان نظامی که به تقابل با اسلام بر میخیزد، از مسائلی است که کمتر بدان پرداخته شده و این مقاله در صدد تبیین آن است؛ چراکه برائت از مشرکان غالباً با نگاه محدود تبری از شرک فردی و اعتقادی تفسیر میشود و وظیفه حکومت اسلامی در این زمینه نادیده انگاشته میشود.
https://mag.rcipt.ir/article_91594_aef18ba7a89d3ba6cd64f901b4599f99.pdf
2017-02-19
61
86
برائت از مشرکان
نظام شرک
حکومت اسلامی
سیاست خارجی
اجتناب از طاغوت
حمید
کمالی اردکانی
hamidkml351@yahoo.com
1
سطح4 حوزه علمیه، دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم، عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت
AUTHOR
سیدعلی اصغر
موسوی رکنی
2
استادیار دانشگاه قم.
AUTHOR
محمدعلی
راغبی
ma-raghebi@qom.ac.ir
3
استادیار دانشگاه قم.
AUTHOR
محسن
ملک افضلی اردکانی
4
دانشیار جامعة المصطفی العالمیة
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آلوسى محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ج3، 5و13، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
2
3. ابن باز، عبدالعزیزبنعبدالله، مجموع فتاوی، ج6، ریاض: الرئاسه العامه للبحوث العلمیه و الافتاء، ۱۴۲۷ق.
3
4. ابن عادل، عمربنعلی، اللباب فی علوم الکتاب، ج10، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419ق.
4
5. ابن عاشور، محمدبنطاهر، التحریر و التنویر، ج10، 26و30، بیروت: مؤسسة التاریخ، بیتا.
5
6. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج1و4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1404ق
6
7. ابن فوزان، صالح، مجموع فتاوى، ج1، بیجا: مکتبة شاملة، بیتا.
7
8. ابن قاسم، عبدالرحمنبنمحمد، الدرر السنیة فی الأجوبة النجدیة، ج2، بیجا، 1417ق.
8
9. ابن قدامة، عبداللهبنأحمد، مغنی المحتاج، ج5، قاهره: مکتبة القاهرة، 1388ق.
9
10. -----------------، الشرح الکبیر على متن المقنع، ج6، بیجا: دار الکتاب العربی للنشر و التوزیع، بیتا.
10
11. ابن منظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، ج15، بیروت: دار صادر، چ3، 1414ق.
11
12. اراکى محسن، نظریة الحکم فی الإسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامى، 1425ق.
12
13. انصارى، مرتضى، کتاب المکاسب، ج1، قم: کنگره شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
13
14. بحرانى، محمد سند، أسس النظام السیاسی عند الإمامیة، قم: مکتبة فدک، 1426ق.
14
15. بروجردى، سیدحسین، تقریرات ثلاث، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
15
16. بهوتی، منصوربنیونس، کشف القناع عن متن الاقناع، ج2، بیروت: دارالفکر، 1982م.
16
17. پژوهشکده حج و زیارت، فصلنامه میقات حج، تهران: نشر مشعر، ش4، 1372.
17
18. جزایرى، سیدنعمتالله، کشف الأسرار فی شرح الاستبصار، ج2، قم: مؤسسة دار الکتاب، 1408ق.
18
19. جزرى، ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، بیتا.
19
20. جوادى آملى، عبدالله، جرعهای از صهبای حج، تهران: نشر مشعر، 1386.
20
21. --------------، تفسیر تسنیم، ج33، قم: اسراء، 1393.
21
22. --------------، خمس رسائل، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1404ق.
22
23. جوهرى، اسماعیلبنحماد، الصحاح، ج1و6، بیروت: دار العلم للملایین، 1410ق .
23
24. حلّى، حسنبنیوسفبنمطهر اسدى، تحریر الأحکام الشرعیة، ج1، مشهد: مؤسسة آل البیت:، بیتا.
24
25. ------------------------، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسة آل البیت:، 1388.
25
26. ------------------------، مختلف الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ2، 1413ق.
26
27. دویش، أحمدبنعبدالرزاق، فتاوى اللجنة الدائمة، ج2، ریاض: رئاسة إدارة البحوث العلمیة والإفتاء، بیتا.
27
28. راغب اصفهانى، حسینبنمحمد، المفردات، بیروت: دار العلم، الدار الشامیة، 1412ق.
28
29. زبیدی، سیدمحمد مرتضی، تاج العروس، ج19، قم: دارالفکر، 1414ق.
29
30. زحیلی، وهبةبنمصطفی، تفسیر الوسیط، ج1، دمشق: دارالفکر، 1422ق.
30
31. زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج2، بیروت: دار الکتاب العربی، چ3، 1407ق.
31
32. شباله، ماجد محمدعلی احمد، الشرک بالله انواعه و احکامه، مصر: دارالایمان، ۲۰۰5م.
32
33. شرف الدین، جعفر، الموسوعة القرآنیة، ج3، بیروت: دار التقریب بین المذاهب الاسلامیة، 1420ق.
33
34. شیرازى، سیدمحمد، الفقه السلم و السلام، بیروت: دار العلوم، 1426ق.
34
35. صاحببنعباد، ابوالقاسم اسماعیلبنعباد، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
35
36. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج2و3، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420ق.
36
37. طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج5، 9و20، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ5، 1417ق.
37
38. طبرسى، فضلبنحسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج1، 3و5، تهران: انتشارات ناصرخسرو، چ3، 1372.
38
39. طوسى، محمدبنحسن، التبیان فى تفسیر القرآن، ج5و9، بیروت: دار احیاء التراث العربى، بیتا.
39
40. طیب، سیدعبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج12، تهران: انتشارات اسلام، 1378.
40
41. عاملی، محمّدبنمکی(شهیداول)، ذکری الشیعة، ج1، قم: مؤسسه آل البیت:، 1419ق.
41
42. عثیمین، محمدبنصالح، مجموع فتاوى، ج9، بیجا: دار الوطن، دار الثریا، 1413ق.
42
43. ---------------، الشرح الممتع، ج6، بیجا: دار ابن الجوزی، 1428ق.
43
44. ---------------، فتاوى أرکان الإسلام، ریاض: دار الثریا للنشر والتوزیع، 1424ق.
44
45. عمید زنجانى، عباس على، فقه سیاسى، ج1، تهران: انتشارات امیر کبیر، چ4، 1421ق.
45
46. فخر رازى، محمدبنعمر، مفاتیح الغیب، ج15و26، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ3، 1420ق.
46
47. فراهیدی، خلیلبناحمد، العین، ج4و8، قم: منشورات الهجرة، چ2، 1410ق.
47
48. فضلالله، سیدمحمدحسین، تفسیر من وحى القرآن، ج10، بیروت: دار الملاک، چ2، 1419ق.
48
49. قمی، محمدحسن، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ج1، تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق.
49
50. کاسانی، ابوبکربنمسعود، بدائع الصنائع، ج7، بیجا: دار الکتب العلمیة، چ2، 1406ق.
50
51. کاشف الغطاء، جعفربنخضر، کشف الغطاء، اصفهان: انتشارات مهدوى، بیتا.
51
52. کاظمى، جوادبنسعید، مسالک الافهام إلى آیات الأحکام، ج2، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ2، 1365ش.
52
53. کلینی، محمدبنیعقوب، الکافی، ج2، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
53
54. لجنة الفتوى بالشبکة الإسلامیة، فتاوى الشبکة الإسلامیة، ج2و5، بیجا: مکتبة شاملة، بیتا.
54
55. مبارکفوری، عبیداللهبنمحمد عبدالسلام، مرعاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، ج7، بنارس الهند: ادارة البحوث العلمیة والدعوة والافتاء، الجامعة السلفیة، چ2، 1404ق.
55
56. مجلسی، محمدبنباقر، مرآة العقول، ج10، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ2، 1404ق.
56
57. مرکز تحقیقات حج، صحیفه حج، ج1و2، تهران: نشر مشعر، چ2، 1387.
57
58. مطهرى، مرتضی، مجموعه آثار، ج3و15، تهران: انتشارات صدرا، 1426ق.
58
59. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، ج4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1424ق.
59
60. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج8و23، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374.
60
61. منتظرى، حسینعلى، دراسات فى ولایة الفقیه و فقهالدولة الاسلامیة، ج2، قم: نشر تفکر، ۱۴۰۹ق.
61
62. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج21و28، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ7، 1392ق.
62
63. نووی، محیی الدین یحیىبنشرف، المجموع، ج15و19، بیجا: دار الفکر، بیتا.
63
64. وحید بهبهانى، محمدباقر، مصابیح الظلام، ج1، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، 1424ق.
64
65. وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ج20، الکویت: طبع الوزارة، 1427ق.
65
66. یزدى، سیدمحمدکاظم، تکملة العروة الوثقى، ج1، قم: کتابفروشى داورى، 1414ق.
66
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر ساختار و آسیب شناسی جامعه نبوی
رابطه انسان با خدا و به تبع آن رابطه انسان با جامعه، از مهمترین روابط انسان است که سهمی عمده از اعتقاد، رفتار و عملکرد وی را در طول دوران زندگی به خود اختصاص میدهد. جامعه نبوی یا آخرین الگوی دینی و اجتماعی بشریّت، تحت مدیریت مستقیم خداوند متعال شکل گرفته و به تصریح آیه 29 سوره فتح، چهار مرحله جوانهزدن، بهشکل نهال درآمدن، قوّت یافتن و در نهایت استوار شدن بر پایههای خود را از سر گذرانده است. با عنایت به هدایت و تربیت بشر به عنوان هدف نزول قرآنکریم و راهبرد الگوسازی جامعه نبوی، قرآنکریم، شکلگیری و ترقی این جامعه را گامبهگام پیش برده و در این مسیر، با آسیبشناسیهای بهموقع، آن را از گذرگاههای حادثه خیز به سلامت عبور داده است. در این میان، سوره بقره به عنوان نخستین سوره مدنی، در بخشی از مرحله استحکامبخشی به جامعه نبوی، در حوزه راهبری و آسیبشناسی، از ابتدای مرحله سوم شکلگیری؛ یعنی تنومندی و قوّت یافتن ایفای نقش نموده است. با توجه به شرایط ویژه ورود پیامبر به مدینه، شکلگیری رسمی جامعه و وضع قوانین الهی، همگام با نزول سوره بقره مشخص میشود. در این سوره با یک آسیبشناسی هدفمند و ذکر مصادیق متعددی از نقض عهد مؤمنین گذشته، به اهمیّت و پایبندی مؤمنین به عهد و میثاقهای الهی بسیار تأکید شده و انسجام و استحکام یافتن جامعه نوپای دینی و ترقی مؤمنان در تصحیح روابط اجتماعی و از طرفی عدم بروز آسیب اجتماعی نقض عهد جمعی یا مهمترین آسیب جامعه نبوی در دوره سوم شکلگیری، مشروط به میزان پایبندی تکتک آنان به عهد و میثاقهای الهی دانسته شده است.
https://mag.rcipt.ir/article_91680_c107980f698bd88011683e7accd8cde5.pdf
2017-02-19
87
114
جامعه نبوی
آسیبشناسی
همگام با نزول
سوره بقره
عهد و نقض عهد
میثاق الهی
عبدالکریم
بهجتپور
1
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم.
AUTHOR
مجید
چهری
2
دکترای علوم قرآن و حدیث
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، ج11، تهران: مروارید، 1384.
2
3. آقایی، محمدرضا، «آسیب شناسی جامعه دینی و نقش حکومت در آسیب زایی از آن از منظر نهج البلاغه»، فصلنامه معرفت، ، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، ش51، اسفند1380.
3
4. ابن اثیر، ابی الحسن علیبنابیالکرم، الکامل فی التاریخ، ج1، بیروت: دار صادر، 1385ق.
4
5. ابن ادریس، عبدالله عبدالعزیز، جامعه مدینه در عصر نبوی، ترجمه شهلا بختیاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت، 1392.
5
6. ابن قتیبه، عبداللهبنمسلم، تفسیر غریب القرآن، بیروت: مکتبة الهلال، بیتا.
6
7. ابن قرناس، احسن القصص تاریخ الاسلام کما ورد من المصدر مع ترتیب السور حسب النزول، بیروت: منشورات الجمل، 2010م.
7
8. ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، البدایة و النهایة، تحقیق علی شیری، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
8
9. ابن عاشور، محمدبنالطاهر، التحریر و التنویر، ج12، بیجا: مؤسسة التاریخ، بیتا.
9
10. ابن منظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، ج3و7، بیروت: دار صادر، 1414ق.
10
11. ابن هشام، ابو محمد عبدالملکبنهشامبنایوب حمیری، السیرة النبویة، تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، ج2، قاهره: مکتبة محمد صبیح علی و اولاده، 1383ق.
11
12. العلی، صالح احمد، دولت رسول خدا9، ترجمه هادی انصاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.
12
13. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، ج1، 3، 4و5، تهران: انتشارات سخن، 1381.
13
14. بختیاری، شهلا، «راهبردهایی برای مقابله با هنجار شکنی در عهد نبوی»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، تهران: جامعه الزهراء3، ش51، 1390.
14
15. برزگر، ابراهیم، تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت، 1392.
15
16. بهجت پور، عبدالکریم، تفسیر به ترتیب نزول؛ مبانی، اصول، فوائد و قوائد، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1393.
16
17. ---------------، همگام با وحی، ج1، قم: مؤسسه تمهید، 1390.
17
18. ---------------، شناختنامه تنزیلی سورههای قرآن کریم، قم: موسسه تمهید، 1394.
18
19. بهرامیان، علی، اوس و خزرج، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1367.
19
20. الجابری، محمدعابد، فهم القرآن الحکیم التفسیر الواضح حسب ترتیب النزول، بیروت: مرکز الدراسات الوحدة العربیة، 2008م.
20
21. جرجانی، ابوالمحاسن حسینبنحسن، جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، تهران: دانشگاه تهران: 1377.
21
22. حمیدالله، محمد، مجموعة الوثائق السیاسیة للعهد النبوی و الخلافة الراشدة، بیروت: دارالنفائس، 1407ق.
22
23. حییّم، سلیمان، فرهنگ معاصر انگلیسی فارسی، تهران: فرهنگ معاصر، 1385.
23
24. دروزه، محمدعزّت، سیرة الرسول صور مقتبسة من القرآن الکریم، بیروت: المکتبة العصریة، بیتا.
24
25. دروزه، محمد عزت، تفسیر الحدیث، ج8، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه، 1383ق.
25
26. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج1و11، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
26
27. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق: دارالعلم دارالشامیة، 1412ق.
27
28. رجبی و دیگران، محمود، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، تهران: سمت، 1390.
28
29. ساروخانی، باقر، دائرة المعارف علوم اجتماعی، ج2، تهران: کیهان، 1380.
29
30. سید قطب، سیدبنقطببنابراهیم شاذلی، فی ظلال القرآن، ج6، بیروت ـ قاهره: دارالشرق، چ17، 1412ق.
30
31. شریف، احمد ابراهیم، مکة و المدینة فی الجاهلیة و عهد النبوی، قاهره: دارالفکر العربی، بیتا.
31
32. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9و19، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
32
33. طبرسی، فضلبنحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج9، تهران: ناصر خسرو، 1372.
33
34. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی، ج4، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1375.
34
35. طوسی، محمدبنحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج9، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا.
35
36. غرایاق زندی، داود، «مفهوم امنیت در قالب گونههای مختلف دولت، قبیله، دولت ـ شهر، امپراتوری»، فصلنامه مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، ش42، 1387.
36
37. فارابی، ابونصر، فصول متنزعة، تحقیق و تعلیق فوزی متری نجّار، تهران: مکتبة ابوزهراء، 1364.
37
38. فارسی، جلالالدین، پیامبری و انقلاب، تهران: انجام کتاب، 1361.
38
39. -------------، پیامبری و جهاد، تهران: انجام کتاب، 1363.
39
40. -------------، پیامبری و حکومت، تهران: انجام کتاب، 1369.
40
41. -------------، «انقلاب اسلامی و دولت وحیانی نبوی؛ مسیر تکامل دولت و قانون اساسی برای تحقق تام ولایت نبوی»، ماهنامه سوره اندیشه، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ش48و49، 1389.
41
42. فراهیدی، خلیلبناحمد، کتاب العین، ج1و6، قم: هجرت، 1410ق.
42
43. فیرحی، داود، نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: دانشگاه باقر العلوم7 و سازمان سمت، 1393.
43
44. قرشی، باقر شریف، النظام السیاسی فی الاسلام، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1398ق.
44
45. قرشی، سیدعلیاکبر، قاموس قرآن، ج4، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1371.
45
46. کلینی، محمدبنیعقوببناسحاق، الکافی، ج8، تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
46
47. مصباح یزدی، محمدتقی، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1391.
47
48. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج7و8، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب، 1360.
48
49. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج1، 2، 3، تهران: امیرکبیر، 1380.
49
50. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج1، 22، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374.
50
51. المیدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه، معارج التفکر و دقائق التدبر، دمشق، دارالقلم، 1420ق.
51
52. ناس، جان بایر، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، 1382.
52
53. نیازمند، سیدرضا، شرحی بر قرآن به ترتیب نزول آیات، اصفهان: بنی هاشم، 1390.
53
54. واحدی، علیبناحمد، اسباب نزول القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1411ق.
54
55. یعقوبی، احمدابنواضح، تاریخ الیعقوبی، ج1، بیروت: دارصادر، بیتا.
55
56. یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعة التاریخ الاسلامی، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1417ق.
56
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مبنای شهروندی در فلسفه سیاسی (کلاسیک، مدرن و اسلامی)
حقوق و تعهدات متقابل دولت و مردم در فلسفه سیاسی کلاسیک بر اساس قوانین طبیعت سازماندهی میگردد. فلسفه سیاسی مدرن بر اساس مبانی فلسفی مدرنیته به وجود چنین قوانینی باور ندارد و قرارداد اجتماعی را بنیان و اساس شهروندی میداند. زمینهگرایی موجود در این دیدگاه، رابطه شهروندی و ملیگرایی را فراهم مینماید. فلسفه سیاسی اسلامی به طبیعتگرایی اعتقادی ندارد و قرارداد اجتماعی را در سازماندهی حقوق و تعهدات متقابل دولت و مردم ناکافی میداند. مبنای شهروندی در فلسفه سیاسی اسلامی ریشه در فضیلتگرایی دارد که در پی دستیابی به حقیقت و التزام به آن میباشد. مدینه فاضله شهری است که در آن فضیلتخواهی از طریق حقیقتگرایی و التزام به حقیقت، تمهیدات مدنی برای سعادت شهروندان فراهم میگردد.
https://mag.rcipt.ir/article_91768_975a51eea0ebef7583a1dd66cda53d49.pdf
2017-02-19
115
142
شهروندی
فلسفه سیاسی
طبیعتگرایی
قرارداد اجتماعی
فضیلت
محمدحسین
خلوصی
m.kholoosi@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه سیاسی اسلامی
AUTHOR
محمد جواد
نوروزی
mohamadjavadnorozi@yahoo.com
2
ایران قم موسسه آموزشی امام خمینی گروه علوم سیاسی
AUTHOR
1. ارسطاطالیس، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه ابوالقاسم پور حسینی، تهران: دانشگاه تهران، 1368.
1
2. ارسطو، اصول حکومت آتن، ترجمه و تحشیه از باستانی پاریزی، تهران: امیرکبیر، چ3، 1370.
2
3. ----، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: علمی و فرهنگی، چ7، 1390.
3
4. استیس، والترترنس، تاریخ انتقادی فلسفه یونان، ترجمه یوسف شاقول، قم: دانشگاه مفید، 1385.
4
5. اشتراوس، لئو، روششناسی فلسفه سیاسی میانه، مجموعه مقالات جامعهشناسی فلسفه سیاسی، ترجمه و تألیف محسن رضوانی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1388.
5
6. ---------، فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: علمی و فرهنگی، چ2، 1381.
6
7. باربیه، موریس، دین و سیاست در اندیشه مدرن، ترجمه امیررضایی، تهران: قصیدهسرا، 1384.
7
8. براتعلیپور، مهدی، شهروندی و سیاست نو فضیلت گرا، تهران: مؤسسه مطالعات ملی، 1383.
8
9. بری، کریستوفر ، ماهیت بشر، ترجمه محمد توانا، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387.
9
10. بلامی، ریچارد، شهروندی، ترجمه عبدالرضا سالار بهرامی، تهران: بصیرت، 1394.
10
11. پلامناتز، جان، انسان و جامعه (نظریه سیاسی و اجتماعی از ماکیاولی تا مارکس)، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: روزنه، ۱۳۷۸.
11
12. جونز، پیتر، حقوق، ترجمه رضا حسینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1386.
12
13. دیویدرأس، ویلیام، ارسطو، ترجمه مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز، 1377.
13
14. ژیلسون، آتین، نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمه احمد احمدی، تهران: حکمت، چ4، 1373.
14
15. علویمقدم، محمد، اشرفزاده، رضا، برگزیده اخلاق ناصری، تهران: توس، 1365.
15
16. فارابی، ابونصر، آراء اهل المدینة الفاضلة، بیروت: دارالمشرق، چ7، 1996م.
16
17. ----------، اندیشههای اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه جعفر سجادی، تهران: طهوری، 1364.
17
18. ----------، السیاسه المدنیة، تحقیق فوزی متری نجار، تهران: نشر الزهراء3، 1366.
18
19. فالکس، کیث، شهروندی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر، 1381.
19
20. فریدن، مایکل، مبانی حقوق بشر، ترجمه فریدون مجلسی، تهران: وزارت امور خارجه، 1382.
20
21. کاستلز، استفان، دیویدسون، آلیستر، مهاجرت و شهروندی، ترجمه فرامرز تقیلو، تهران پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382.
21
22. کلوسکو، جورج، تاریخ فلسفه سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، ج1، تهران: نی، 1389.
22
23. گای، ماری، شهروند در تاریخ اندیشه غرب، ترجمه عباس باقری، تهران: فرزان، 1388.
23
24. لاریجانی، محمدجواد، تدین، حکومت و توسعه، تهران: مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر، 1379.
24
25. مصباح، محمدتقی، آموزش فلسفه، قم: سازمان تبلیغات اسلامی، چ2، 1379.
25
26. ------------، حقوق و سیاست در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1377.
26
27. ------------، نظریه حقوقی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1380.
27
28. ------------، نظریه سیاسی اسلام، ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1378.
28
29. مطهری، مرتضی، جهانبینی توحیدی، مجموعه آثار استاد مطهری، ج2، تهران: صدرا، 1368.
29
30. نصر، حسین، دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاءالله رحیمی، تهران: نشر نی، 1389.
30
31. Collins, Susan D., Aristotle and the Rediscovery of Citizenship, New York: Cambridge University Press, 2006.
31
32. Derek, Benjamin Heater, A Brief History of Citizenship, New York: New York University Press, 2004.
32
33. Hayek, Friderich, Law, Legislation and Liberty, London: Routladge, 1998.
33
34. Hoy, Terry, Toward a Naturalistic Political Theory: Aristotle, Hume, Dewey, London: Praeger, 2000.
34
35. Miller, Fred, Nature, Justice and Rights in Aristotle's Politics, New York: Oxford, 1995.
35
36. Mulgan, Richard, Aristotle's Political Theory, London: Oxford, 1997.
36
37. Weithman, Paul J., Religion and The Obligations of Citizenship, UK: Cambridge, 2002.
37
ORIGINAL_ARTICLE
فلسفه سیاسی متعالیه ملاصدرا بر اساس نظریه حرکت جوهری نفس
تغییر جهان یکی از عمدهترین خواستههای انسان معاصر است که بدون تفسیری از جهان و انسان و حقایق مرتبط با آن دو و نیز سامان حیات انسان بر پایه آن امکان نمییابد. این بدان معنا است که هر تحولِ عینیِ مبتنی بر حکمت عملی اعم از اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن در پیوند با برداشتهای نظری مرتبط با حکمت نظری است. طرح نظریه حرکت جوهری ملاصدرا در حکمت متعالیه ناظر به تفسیری خاص از تحول در عین ثبات جهان و انسان است که میتوان نتایج تربیتی سیاسی متعددی را از آن استنباط کرد. این مقاله بر آن است تا با تبیین نتایج فوق، ظرفیت حرکت جوهری نفس در حکمت متعالیه را برای طراحی فلسفه سیاسی متعالیه واکاوی نماید.
https://mag.rcipt.ir/article_91769_51599aa694206e9f5c9ac679b48d77c0.pdf
2017-02-19
143
172
ملاصدرا
حکمت متعالیه
حرکت جوهری نفس
نتایج فلسفی سیاسی
مهدی
امیدی
omidimah@gmail.com
1
استادیار و عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. اکبریان، رضا، حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1386.
2
3. حائری یزدی، مهدی، سفر نفس، تقریرات عبدالله نصری، تهران: نقش جهان، 1380.
3
4. سبزواری، هادی، شرح منظومه، قم: نشر ناب، 1281ق.
4
5. سروش، عبدالکریم، نهاد نا آرام جهان، تهران: موسسه فرهنگی صراط، چ2، 1389.
5
6. -------------، ما در کدام جهان زندگی میکنیم؟، تهران: پیام آزادی، 1358.
6
7. فارابى، ابونصر، السیاسة المدنیة، مقدمه و شرح دکتر على بو ملح، بیروت: مکتبة الهلال، 1996م.
7
8. کوئینتن، آنتونی، فلسفه سیاسی ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: الهدی، 1371.
8
9. ملاصدرا، صدرالدین محمد، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، تصحیح و تعلیق غلامرضا اعوانی، ج1، 2، 3و6، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
9
10. ------------------، تفسیر القران الکریم، به کوشش و تصحیح محمد خواجوی، ج2و5، قم: بیدار، چ2، 1366-1370.
10
11. ------------------، مفاتیح الغیب، تصحیح، تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی، ج2، تهران: انشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1386.
11
12. ------------------، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح، تحقیق و مقدمه سیدمصطفی محقق داماد، به اشراف سیدمحمد خامنهای تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.
12
13. ------------------، المبدء و المعاد فی الحکمه المتعالیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی و جعفر شاه نظری، ج2، تهران: انشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381.
13
14. ------------------، شرح اصول کافی تهران: نشر موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1367،
14
15. ------------------، شرح اصول کافی، تهران: انتشارات حکمت اسلامی صدرا، 1387.
15
16. ------------------، کسر اصنام الجاهلیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه محسن جهانگیری، به اشراف سیدمحمد خامنه ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381
16
17. ------------------، کسرالاصنام الجاهلیة، تهران: بنیاد حکمت صدرا، 1381.
17
18. ------------------، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت، 1375.
18
19. ------------------، مشاعر، ترجمه آهنی، چ8، 1361.
19
20. مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، تحقیق محمد حسین اسکندری، ج2، قم: مؤسسه ٱموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1376.
20
21. http://ebooks.adelaide.edu.au/h/hobbes/thomas/h68l/chapter3.html.
21
22. Locke, John, Tow Treatment of Government, London: Awn sham Churchill, 1689.
22
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی استنادات محمد عماره دربارۀ «مشروعیت سیاسی انتخاب»
بحث از روش تعیین حاکم از مباحث چالش برانگیز میان اندیشمندان اسلامی بوده و مکاتب و فرقه های مختلف با پذیرش اصول و مبانی صحیح یا فاسدی، به روش یا روش هایی متفاوت در اینباره معتقد بوده و بدان توصیه می کنند. یکی از نظریات پرطرفدار در میان اهل سنت نظریۀ «انتخاب» است که مطابق آن تعیین حاکم حق مردم بوده و انتخاب و رأی آنان در این باره تعیین کننده است. در این پژوهش به تبیین و بررسی استدلال «محمد عماره»، اندیشمند برجستۀ نومعتزلی، به سخنان امیرالمؤمنین در این باب می پردازیم و خواهیم گفت استدلال به این روایات بر اثبات نظریه «انتخاب و بیعت» ناتمام است.
https://mag.rcipt.ir/article_91770_96e52a2be64ab7e2f30702f074da38a2.pdf
2017-02-19
173
197
امام علی
مشروعیت
بیعت
امامت
محمد عماره
انتخاب
صفدر
الهی راد
1
عضو هیأت علمی گروه کلام مؤسسۀ امام خمینی
AUTHOR
سیدابوالقاسم
کاظمی شیخ شبانی
2
دانش پژوه مقطع کارشناسی ارشد مؤسسة امام خمینی
AUTHOR
1. نهج البلاغه.
1
2. ابن أبیالحدید، عبدالحمیدبنهبةالله، شرح نهج البلاغه، ج1، 3و19، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1404ق.
2
3. ابن بابویه، محمدبنعلی، الاعتقادات، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید، چ2، 1414ق.
3
4. ابن خلدون، عبدالرحمنبنمحمد، مقدمه ابن خلدون، بیروت: دارالقلم، ۱۹۷۸م.
4
5. ابن قتیبه، ابی محمد عبداللهبنمسلم، الامامة و السیاسة، ج1، قم: منشورات رضی ـ منشورات زاهدی، 1363.
5
6. ابن کثیر، اسماعیل، البدایة و النهایة، تحقیق مکتبة تحقیق التراث، ج5، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1412 ق.
6
7. ابن منظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، تصحیح و تعلیق جمالالدین میر دامادى، ج8، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چ3، 1414 ق.
7
8. ابن یحیى بن مرتضى، احمد ، طبقات المعتزلة، بیروت: دار المکتبة الحیاة، بی تا.
8
9. ابوعیسی، محمدبنعیسی، سنن الترمذی، قاهره: دارالحدیث، بیتا.
9
10. بخاری، ابوعبدالله محمدبناسماعیل، صحیح البخاری، ج9، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1400ق.
10
11. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، تحقیق و تنظیم محمد صفایی، ج1، قم: اسراء، چ2، 1381.
11
12. حسینی میلانی، سیدعلی، نقش شورا در امامت، قم: مرکز حقایق اسلامی، 1387.
12
13. حلبى، علیاصغر، تاریخ علم کلام در ایران و جهان، تهران: انتشارات اساطیر، چ2، 1376.
13
14. حلى، حسنبنیوسف، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تعلیق آیةالله جعفر سبحانی، قم: مؤسسه امام صادق7، چ3، 1430ق.
14
15. خرازى، سیدمحسن، بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چ4، 1417ق.
15
16. ربانی گلپایگانی، علی، امامت در بینش اسلامی، قم: بوستان کتاب، چ2، 1387.
16
17. سبحانی، جعفر، الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل، ج4، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، چ3، 1412ق.
17
18. سید مرتضى، علیبنحسینبنموسی، الشافی فی الإمامة، تحقیق و تعلیق سید عبدالزهراء حسینى، ج1، تهران: مؤسسة الصادق7، چ2، 1410ق.
18
19. صاحببنعباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، محقق و مصحح محمدحسن آل یاسین، ج2، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
19
20. طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم، چ5، 1417ق.
20
21. طبرسى، احمدبنعلى، الإحتجاج على أهل اللجاج، محقق و مصحح محمدباقر خرسان، مشهد: نشر مرتضى، 1403ق.
21
22. طبری، ابوجعفر محمدبنجریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق ابوالفضل ابراهیم، ج3، لبنان: روائع التراث العربی، بیتا.
22
23. علیخانی، علیاکبر و همکاران، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
23
24. عماره، محمد، الاسلام و السیاسة، قاهره: دارالسلام، 2005م.
24
25. ---------، الاسلام و فلسفة الحکم، قاهره: دارالشروق، 1989م.
25
26. ---------، المعتزلة و مشکلة الحریة الانسانیة، قاهره: دار الشروق، چ2، 1408ق.
26
27. فراهیدى، خلیلبنأحمد، کتاب العین، ج2، قم: نشر هجرت، چ2، 1409ق.
27
28. قاضی عبدالجبار، ابوالحسن عبدالجبّاربناحمد، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، تحقیق جورج قنواتی، قاهره: الدار المصریة، 1965-1962م.
28
29. -------------------------------، تثبیت دلائل النبوة، قاهره: دار المصطفى، بیتا.
29
30. کلینى، محمدبنیعقوب، الکافی، تصحیح و تحقیق علیاکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4، 1407ق.
30
31. مالکی، محمد، عودی، ستار، محمد عماره در اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، ج17، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
31
32. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ2، 1403ق.
32
33. مسلم، ابوالحسینبنالحجاج القشیری النیشابوری، صحیح مسلم، ج6، مصر: مکتبة و مطبعة محمدعلی صبیح و اولاده، بیتا.
33
34. مصباح یزدی، محمدتقی، انسانشناسی در قرآن، تنظیم و تدوین محمود فتحعلی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1388.
34
35. ----------------، نگاهی گذرا بر نظریه ولایت فقیه، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی;، چ22، 1389ش.
35
36. مظاهری، حسین، فقه الولایة و الحکومة، تحقیق: مجید هادیزاده، ج1، قم: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا3، 1386.
36
37. مظفر، محمدرضا، عقائد الإمامیة، به تحقیق دکتر حامد حنفى، قم: انتشارات انصاریان، چ12، 1387ش.
37
38. منقری، نصربنمزاحم، وقعه صفین، قم: انتشارات کتاب فروشی بصیرتی، چ2، 1382.
38
39. موسوى زنجانى، سیدابراهیم، عقائد الإمامیة الإثنی عشریة، بیروت: مؤسسة الأعلمی، چ3، 1413ق.
39
40. مومن قمی، محمد، الولایة الاهیة الاسلامیة، قم: موسسة النشر الاسلامی، چ2، 1428ق.
40
41. هاشمى خویى، میرزا حبیبالله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ترجمة حسن حسنزاده آملى و محمدباقر کمرهاى، تصحیح و تعلیق ابراهیم میانجى، ج3، تهران: مکتبة الإسلامیة، چ4، 1400ق.
41
42. هلالى، سلیمبنقیس، کتاب سلیمبنقیس الهلالی، قم: الهادى، 1405ق.
42