1
دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
2
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
چکیده
تاریخ معاصر ایران شاهد حضور ایدئولوژیهای سیاسی مختلف از جمله لیبرالیسم، سوسیالیسم و ناسیونالیسم در کنار اسلام بوده است. در این نوشتار با اشاره به ایدئولوژیهای رقیب، به اسلام به عنوان ایدئولوژی انقلاب اسلامی و دلایل توفیق آن در کامیابی انقلاب اسلامی پرداخته شده است. وجه مشترک ایدئولوژیهای مذکور، غیر بومی، وارداتی، مقلدانه و عدم تجانس فکری و فرهنگی آنها با فرهنگ دینی مردم ایران بوده است و ناکامی آنها نیز ناشی از عدم سنخیت و تجانسشان با فرهنگ دینی میباشد. تفکر و اندیشه اسلام، علیرغم افت و خیزها در طول تاریخ، به دلیل داشتن آموزههای تحولآفرین و الهامبخش، مثل رهبری و ولایت فقهای شیعه در عصر غیبت، غیر مشروعدانستن حکومتهای جائر و نیز تجانس اندیشه سیاسی تشیع با فرهنگ دینی و ملی مردم ایران، مؤثرترین ایدئولوژی در تحولات تاریخ معاصر ایران بویژه انقلاب اسلامی گردید.
1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه. 3. آر.کدی، نیکی، ریشههای انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1375. 4. اخوانمنفرد، حمیدرضا، ایدئولوژی انقلاب، تهران: پژوهشکده امام خمینی; و انقلاب اسلامی، 1381. 5. اسکاچپل، تدا، دولتها و انقلابهای اجتماعی، ترجمة سید مجید روئینتن، تهران: سروش، 1376. 6. الگار، حامد، انقلاب اسلامی در ایران، ترجمه مرتضی اسعدی و حسین چیذری، تهران: انتشارات قلم، 1360. 7. امام خمینی، سیدروحالله، حکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی، (تبیان، دفتر چهل و پنجم)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1384. 8. ----------------، شؤون و اختیارات ولی فقیه، ترجمة مبحث ولایت فقیه از کتاب البیع، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1369. 9. ----------------، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1385. 10. ----------------، صحیفه نور، ج1، 2، 3، 5، 6، 8، 10و21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1372. 11. بریجانیان، ماری، فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، ویراسته بهاءالدین خرمشاهی، ج1، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1371. 12. برینتون، کرین، کلبد شکافی چهار انقلاب، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر سیمرغ، چ6، 1376. 13. بشیریه، حسین، انقلاب و بسیج اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران، چ2، 1374. 14. تاجیک، محمدرضا، «غیریت، هویت و انقلاب، شکلگیری گفتمان انقلابی در ایران»، متین، ش1، زمستان 1379. 15. جانسون، چالمرز، تحول انقلابی، ترجمه حمید الیاسی، تهران: امیر کبیر، 1363. 16. خلیلزاد، زلمای، «دنیاگرایی، صنعتیشدن و جمهوری اسلامی»، ترجمه عباس کشاورز شکری، متین، ش2، بهار1378. 17. سعید، بابی، هراس بنیادین، ترجمه غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران، 1379. 18. شریعتی، علی، خودسازی انقلابی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1361. 19. عنایت، حمید، «انقلاب اسلامی، مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی»، ترجمه و تلخیص امیر سعید الهی، فصلنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش138-137، بهمن و اسفند1377. 20. فارسی، جلالالدین، انقلاب تکاملی اسلام، تهران: آسیا، 1357. 21. فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج1، تهران: اطلاعات، چ8، 1374. 22. کاتوزیان، ناصر، گذری بر انقلاب ایران، تهران: دانشگاه تهران، 1360. 23. کارتر، جیمی، 444روز، ترجمه احمد باقری، تهران: هفته، 1361. 24. مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر، تهران: صدرا، چ6، 1365.