دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

بازپژوهی مبانی قانون‎گذاری در «منطقة‎الفراغ» نظام فقهی ـ حقوقی شیعه (با تأکید بر انگاره‎ شهید صدر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان

2 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی و مدرس دانشگاه امام صادق

چکیده

نظریه «منطقةالفراغ» یکی از نظریاتی است که در راستای تبیین ساز و کار هماهنگی شریعت با تغییرات زمانی و مکانی از سوی «شهید صدر» ارائه شده است. در این نوشتار این نظریه به مثابه یک سیستم حقوقی و نظام قانون‎گذاری بررسی شده است و به عنوان راه حلی برای اسلامی سازی نظام تقنینی معرفی گردیده است. یکی از مهم‎ترین مسائلی که در رابطه با این نظریه قابل طرح است، مبانی تقنین در حوزه منطقةالفراغ است که در آثار شهید صدر به صورت مختصر بدان پرداخته شده و نگارندگان این نوشتار به صورت تفصیلی این مبانی را به بحث و بررسی گذارده‎اند.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ابن ماجه قزوینی، محمدبن‎یزید، السنن، ج3، بی‎جا: دار الرسالة العالمیة، بی‎تا.
4. برقى، ابوجعفر احمد‎بن‎محمد‎بن‎خالد، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة، چ2، 1371ق.
5. ترمزی، ابوعیسی، سنن الترمذی، ج2، بیروت: دار الفکر، 1403ق.
6. حائری، سیدعلی‎اکبر، «منطقة‎الفراغ فی التشریع الاسلامی»، رسالة التقریب، دوره3، ش11، 1417ق.
7. حائری، سیدکاظم، مقدمة مباحث الاصول (تقریرات اصول سیدمحمدباقر صدر)، ترجمة حیاة السید الشهید الصدر، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1408ق.
8. -----------، ولایة الامر فی عصر الغیبة، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چ2، 1424ق.
9. حر عاملى، محمد‎بن‎حسن، تحصیل وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1414ق.
10. حلی، حسن‎بن‎یوسف‎بن‎مطهر، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، قم: مؤسسه امام صادق7، 1420ق.
11. -------------------، تذکرة الفقهاء، ج15، قم: مؤسسة آل البیت:، 1414ق.
12. حلی، یحیی‎بن‎سعید، الجامع للشرائع، قم: مؤسسة السید الشهداء العلمیة، 1405ق.
13. صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، قم: مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیة للشهید الصدر، 1424ق.
14. -------------، اقتصادنا، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1408ق.
15. -------------، دروس فی علم الاصول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چ5، 1418ق.
16. -------------، الاسلام یقود الحیاة، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1421ق.
17. -------------، لمحة فقهیة تمهیدیة فی مشروع دستور الجمهوریة الاسلامیة فی ایران، [الف] الاسلام یقود الحیاة، تهران: وزارة الارشاد الاسلامی، چ2، 1403ق.
18. -------------، الاسس العامة فی البنک فی المجتمع الاسلامی، [ب] الاسلام یقود الحیاة، تهران: وزارة الارشاد الاسلامی، چ2، 1403ق.
19. صدوق، محمد‎بن‎علی‎بن‎بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج2و3، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ2، 1413ق.
20. طبری، محمدبن‎جریر، جامع البیان فی تفسر القرآن، ج7، قاهره: مرکز البحوث و الدراسات العربیة و الاسلامیة بدار هجر، 1422ق.
21. طوسی، محمد‎بن‎حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، چ3، 1387ق.
22. ---------------، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1390ق.
23. ---------------، تهذیب الاحکام، ج6، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
24. ---------------، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
25. فیض کاشانى، محمدمحسن‎بن‎شاه مرتضى، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على7، 1406ق.
26. کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1377.
27. کرکی، علی‎بن‎حسین عاملی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج7، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق.
28. کلینی، محمد‎بن‎یعقوب‎بن‎اسحاق، الکافی، ج3و5، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ4، 1407ق.
29. مازندرانی، محمدبن‎صالح‎بن‎احمد، شرح الکافی، ج1، تهران: المکتبة الاسلامیة للنشر و التوزیع، 1387.
30. مجلسی، محمدتقی، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، ج6، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی;، 1406ق.
31. مفید، محمد‎بن‎نعمان، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
32. مکارم شیرازی، ناصر، انوارالفقاهة، ج1، قم: مطبوعاتی هدف، مدرسة امام امیرالمومنین7، چ2، 1413ق.
33. --------------، بحوث فقهیة هامة، قم: انتشارات مدرسه امام علی‎بن‎ابی طالب7، 1422ق.
34. نجفی، محمد‎بن‎حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج38، بیروت: دار احیاء تراث العربی، چ7، 1404ق.