دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری juمدیرمسئول سید ابراهیم رئیسی juسردبیر سید هاشم حسینی بوشهری juدبیر تحریریه محمدعلی لیالی juهیات تحریریه صادق آملی لاریجانی محسن اراکی سیدهاشم حسینی بوشهری عسگر دیرباز سیدابراهیم رئیسی محسن قمی عباس کعبی محمدعلی لیالی " />

نقش منابع مالی حکومت اسلامی در اثبات ولایت مطلقه فقیه با تأکید بر دیدگاه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز

چکیده

زکات، خمس، غنائم جنگی، خراج، مقاسمه، جزیه، لقطه، انفال و فیء، صدقات مستحبی و موقوفات عامه، کفارات مالی، ردّ مظالم، جرایم نقدی، دیه جنایت بر فرد بدون ولیّ و عُشور، منابع مالی شناخته شده جهت تأمین بودجه جامعه اسلامی است و علاوه بر آن، ادله شرعی، اختیار وضع مالیات های جدید را در صورت صلاح دید ولی امر مسلمین و اقتضای نیازهای زمانی یا مکانی، به وی می دهد. از نظر برخی همچون امام خمینی1، گستردگی منابع مالی کشور اسلامی(مالیات های اسلامی) و همچنین، لزوم توزیع عادلانه، به جا و مدیریت مدبّرانه آنها، دلیل متقنی بر لزوم تشکیل دولت و حکومت اسلامی است که تعبیر دیگری از ثبوت اطلاق و عمومیت، نسبت به دایره اختیارات ولی فقیه جامع الشرائط و گستردگی آن یا همان، دکترین ولایت مطلقة فقیه، می باشد؛ چراکه اولاً: تعیین این همه منبع مالی مذکور، نمی‎تواند هدف و کاربری ای جز تشکیل دولت اسلامی و توسعه دامنه اختیارات فقیه جامع الشرائط در عصر غیبت، برای تشکیل و اداره امور مختلف آن داشته باشد و ثانیاً: امنیت اقتصادی مربوط به مالیات‎های اختصاصی جامعه اسلامی، به نحوی که مطلوب شارع مقدس باشد، جز در سایه تشکیل حکومت اسلامی در بستر ولایت مطلقه فقیه و نظارت و مدیریت عادلانه او حاصل نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها


1. ابن ادریس، محمدبن‎منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ2، 1410ق.
2. ابن براج، قاضى عبدالعزیز، المهذب، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1406ق.
3. ابن شجاع القطّان، شمس الدین محمد، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج1و2، قم: مؤسسه امام صادق 7، 1424ق.
4. ابن فهد حلّى، جمال الدین احمدبن‎محمد، الرسائل العشر، قم: انتشارات کتابخانه مرعشى;، 1409ق.
5. ابن قدامه المقدسی، ابومحمد عبدالله، الکافی فی فقه أحمد بن حنبل، ج4، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1414ق.
6. اراکى، محسن، نظریة الحکم فی الإسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامى، 1425ق.
7. اردبیلى، احمدبن‎محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج9، 10، 13و14، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق.
8. العیاشی، محمدبن‎مسعود، تفسیر العیاشی، ج2، تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة، بی‎تا.
9. امام خامنه‌اى، سیدعلى، أجوبة الاستفتاءات(فارسى)، قم: دفتر معظم له، 1424ق.
10. امام خمینى، سیدروح‎اللّه، تحریر الوسیلة، ج2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، بی‎تا.
11. ----------------، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ، 1421ق.
12. ----------------، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، چ12، 1423ق.
13. ----------------، توضیح المسائل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، 1426ق.
14. ----------------، توضیح المسائل محشی، ج1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ8، 1424ق.
15. ----------------، صحیفه نور، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ2، 1379.
16. انصارى، مرتضى، کتاب المکاسب، ج4، قم: کنگره شیخ، 1415ق.
17. بجنوردى، سیدحسن، القواعد الفقهیة، ج6، قم: نشر الهادی، 1419ق.
18. تبریزى، جوادبن‎على، أسس الحدود و التعزیرات، قم: دفتر مؤلف، 1417ق.
19. جعفرى، محمدتقى، رسائل فقهى، تهران: منشورات کرامت، 1419ق.
20. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء، 1379.
21. حر عاملى، محمدبن‎حسن، وسائل الشیعة، ج9، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
22. حسینى عاملى، سیدجوادبن‎محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج17، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.
23. حلبى، ابوالصلاح تقى الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین7، 1403ق.
24. حلّى، جعفربن‎حسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج1، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، چ6، 1418ق.
25. -------------، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چ2، 1408ق.
26. حلّى، حسن بن‎یوسف بن‎مطهر، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، ج1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1410ق.
27. --------------------، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، تحقیق ابراهیم بهادری، ج4، قم: مؤسسة الامام الصادق7، 1420ق.
28. --------------------، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
29. --------------------، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج13و15، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1412ق.
30. -------------------، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، ج2، قم: مؤسسه آل البیت:، 1419ق.
31. خمینى، سیدمصطفى، ولایة الفقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، بی‎تا.
32. خویى، سیدابوالقاسم، منهاج الصالحین، ج1، قم: نشر مدینة العلم، چ28، 1410ق.
33. --------------، موسوعة الإمام الخوئی، ج1و23، قم: مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی;، 1418ق.
34. سبحانى، جعفر، الخمس فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق7، 1420ق.
35. ----------، المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، قم: مؤسسه امام صادق7، 1424ق.
36. سغدی، علی‎بن‎الحسین، النتف فی الفتاوى، ج1، بیروت: دارالفرقان، چ2، 1404ق.
37. سلاّر دیلمى، حمزةبن‎عبدالعزیز، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، قم: منشورات الحرمین، 1404ق.
38. شهید اول، محمد‎بن‎مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت: دار التراث، 1410ق.
39. ----------------، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، ج4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1414ق.
40. شهید ثانی، زین الدین‎بن‎على، حاشیة الإرشاد، ج7و9، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1414ق.
41. -------------------، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج2، قم: کتاب‎فروشى داورى، 1410ق.
42. -------------------، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، ج2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1402ق.
43. صافى گلپایگانى، لطف الله، ضرورة وجودالحکومة أو الولایة للفقهاء، قم: داراالقرآن الکریم، بی‎تا.
44. طباطبایى، سیدعلى‎بن‎محمد، ریاض المسائل، ج5، 8 و16، قم: مؤسسه آل البیت:، 1418ق.
45. طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
46. طحاوی، احمدبن‎محمد، شرح معانی الآثار، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1399ق.
47. طوسى، محمدبن‎حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دار الکتاب العربی، چ2، 1400ق.
48. ---------------، الخلاف، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.
49. فاضل هندى، محمدبن‎حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1416ق.
50. قمّى، ابوالقاسم‎بن‎محمدحسن، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ج1و4، تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق.
51. کاشف الغطاء، جعفر، شرح قواعد العلاّمة، بی جا: مؤسسه کاشف الغطاء ـ الذخائر، 1420ق.
52. کرکى، على‎بن‎حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1، 3 و8، قم: مؤسسه آل البیت:، چ2، 1409ق.
53. کلانتر، سیدمحمد، محشى کتاب المکاسب، ج12، قم: مؤسسه مطبوعاتى دار الکتاب، چ3، 1410ق.
54. کلینى، محمدبن‎یعقوب، الکافی، ج1، 3 و7، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4، 1407ق.
55. مؤمن قمّى، محمد، الولایة الإلهیة الإسلامیة أو الحکومة الإسلامیة، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1425ق.
56. مجلسى، محمدتقى، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج3 و6، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چ2، 1406ق.
57. محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج18، قم: مؤسسة آل البیت:، 1408ق.
58. مراغى، میر عبدالفتاح، العناوین الفقهیة، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
59. مصباح یزدی، محمدتقی، در پرتو ولایت، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1382.
60. مغنیه، محمدجواد، فقه الإمام الصادق7، ج2و4، قم: مؤسسه انصاریان، چ2، 1421ق.
61. مفید، محمّدبن‎محمدبن‎نعمان، المقنعة، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید;، 1413ق.
62. مکارم شیرازى، ناصر، أنوار الفقاهة ـ کتاب التجارة، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‎بن‎أبی طالب7، 1426ق.
63. --------------، تعزیر و گستره آن، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‎بن‎أبی طالب7، 1425ق.
64. --------------، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام على‎بن‎ابى طالب7، 1427ق.
65. منتظرى، حسین على، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج3 و4، قم: نشر تفکر، چ2، 1409ق.
66. نجفى، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج16، 21و38، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ7، 1404ق.
67. نراقى، مولى احمدبن‎محمدمهدى، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسه آل البیت:، 1415ق.
68. ---------------------، رسائل و مسائل، ج1، قم: کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد، 1422ق.