گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم/قم/ایران
چکیده
در بستر جامعه سیاسی، نظام سیاسی و در پی آن، حقوق اساسی شکل میگیرد. لذا قانون اساسی درصدد تنظیم جامعه سیاسی و نظام سیاسی با اصول حقوقی است. ازاینرو، باید «جامعه سیاسی» را بهدرستی شناخت تا بتوان قواعد حقوق اساسی متناظر با آن را بخوبی یافت و ارزیابی نمود. جامعه سیاسی خود متأثر از شرایط محیطی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تاریخی است. لذا عناصر جامعه سیاسی در جوامع مختلف متفاوت است. این نوشتار به روش تحلیلی و استنتاجی، بستر جمعیتی شکلگیری نظام سیاسی در جمهوری اسلامی ایران را بازشناسی و بازتعریف کرده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد جامعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران (امت ایران؛ نه ملت ایران و نه امت اسلامی)، با دو مؤلفه «اکثریت قاطع مسلمان» و «رهبری مکتبی (امامت)» قوام مییابد. محور «بنیادین و اصیل» وحدت در این اجتماع سیاسیِ سازمانیافته که آن را از جوامع دیگر متمایز میکند، این دو عنصر است؛ نه «منافع ملی»، «مرز جغرافیایی بینالمللی» و یا «زبان و تاریخ مشترک». جمهوری اسلامی، انعکاس «آرمان و خواست مؤمنانِ متشکل و بههمپیوسته در یک سرزمین» است و نه اجتماع ملیگراهای دارای منفعت مشترک.
3. اداره تبلیغات و انتشارات، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج1، 2، 3و4، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364.
21. فیرحی، داود، تاریخ تحول دولت در اسلام، قم: انتشارات دانشگاه مفید، چ5، 1391.
22. قاضیشریعتپناهی، سید ابوالفضل، بایستههای حقوق اساسی، تهران: میزان، چ15، 1383.
23. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358 با اصلاحات 1368.
24. قانون انتخابات و آییننامه داخلی مجلس خبرگان رهبری، مصوب 10/7/1359.
25. قانون نحوه اجرای اصل 49 قانون اساسی، مصوب 17/5/1363، در تعریف سوء استفاده از مقاطعهکاریها و معاملات دولتی.
26. کاظمی، سید رضا، نگرشی بر نظام اجتماعی سیاسی در قرآن و حدیث؛ امت ـ امامت، پایاننامه مقطع کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، قم: دانشکده اصولالدین، نیمسال دوم تحصیلی، 78-1377.
27. کدیور، محسن، حکومت ولایی، تهران: نشر نی، چ5، 1387.
28. کعبی، عباس، تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اصول قانون اساسی، ج2، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، 1395.
29. گلمحمدی، احمد، چیستی تحول و چشمانداز دولت، تهران: نشر نی، 1392.
30. مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظریات شورای نگهبان تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی، تدوین: محمدرضا مؤذنیان، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان، 1381.
31. معینیپور، مسعود و لکزایی، رضا، «ارکان امت واحده و تمدن اسلامی از منظر امام خمینی و مقام معظم رهبری»، مطالعات انقلاب اسلامی، ش28، بهار 1391.
32. منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج2، قم: نشر تفکر، چ2، 1409ق.
33. هدایتنیاگنجی، فرجالله، اندیشههای حقوقی شهید بهشتی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1382.
34. Heywood, Andrew, Political Theory; An Introduction, New York, PALGRAVE MACMILLAN, 3rd edition, 2004.
35. Pierson, Christopher, the Modern State, London, Routledge, 1996.
نیکونهاد, حامد. (1397). امت ایران؛ بازشناسی تحلیلی جامعه سیاسیِ زیربنای جمهوری اسلامی بمثابه نظام امت و امامت. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 23(3), 119-144.
MLA
حامد نیکونهاد. "امت ایران؛ بازشناسی تحلیلی جامعه سیاسیِ زیربنای جمهوری اسلامی بمثابه نظام امت و امامت". فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 23, 3, 1397, 119-144.
HARVARD
نیکونهاد, حامد. (1397). 'امت ایران؛ بازشناسی تحلیلی جامعه سیاسیِ زیربنای جمهوری اسلامی بمثابه نظام امت و امامت', فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 23(3), pp. 119-144.
VANCOUVER
نیکونهاد, حامد. امت ایران؛ بازشناسی تحلیلی جامعه سیاسیِ زیربنای جمهوری اسلامی بمثابه نظام امت و امامت. فصلنامه علمی - پژوهشی حکومت اسلامی, 1397; 23(3): 119-144.